Bên cạnh đó, nhiều định hướng cải cách mô hình giáo dục nghề nghiệp đã được Nghị quyết đưa ra nhằm thúc đẩy toàn diện, hứa hẹn mở ra thị trường lao động chất lượng cao. Trong đó, việc mở rộng chương trình đào tạo nghề chất lượng cao dành cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở các ngành nghề phù hợp được xem là điểm mới đáng chú ý về mặt giải pháp.
Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã đặc biệt ưu tiên đầu tư, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng DTTS và miền núi đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước. Nhiều chủ trương, chính sách đã được thực hiện, thế nhưng nguồn nhân lực này còn hạn chế.
Theo số liệu điều tra tình hình kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2019, tỷ lệ đi học cấp THPT là 50,7%, nhiều nơi chỉ khoảng 40%, còn rất xa mục tiêu mà Nghị quyết 71-NQ/TW đặt ra. Thống kê của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (trước đây) cho thấy, hết năm 2021 mới có khoảng 14% lao động DTTS được đào tạo nghề, tỷ lệ này còn rất thấp so với mặt bằng chung của cả nước.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do trình độ kinh tế còn lạc hậu. Đối với đồng bào DTTS, việc đi làm, kiếm thu nhập sớm được ưu tiên hơn việc đi học. Vai trò của nguồn nhân lực thanh niên chưa được nhận thức đúng mức; các chính sách đào tạo chậm đổi mới, chưa đồng bộ, tổ chức thực thi thiếu hiệu quả, đặc biệt vẫn chưa có chính sách đặc thù cho nhóm đối tượng này.
Ở một số địa phương, sự quan tâm của chính quyền trong việc cụ thể hóa các nội dung của nghị quyết/chiến lược về phát triển giáo dục và đào tạo với người dân tộc thiểu số còn chưa đồng bộ.
Học sinh, sinh viên người dân tộc thiểu số được đào tạo có trình độ cao sẽ thuận lợi hơn trong tiếp cận việc làm sau khi tốt nghiệp hoặc có tinh thần khởi nghiệp, mạnh dạn đầu tư vào sản xuất kinh doanh, qua đó góp phần giải quyết việc làm, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển kinh tế địa phương. Vì thế phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là nhiệm vụ có ý nghĩa hết sức quan trọng, tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội, góp phần bảo đảm an ninh chính trị cho đất nước.
Đi cùng với việc tiến tới mục tiêu đến năm 2030 có 85% thanh niên hoàn thành THPT hoặc tương đương, việc Nghị quyết 71-NQ/TW mở rộng chương trình đào tạo nghề chất lượng cao dành cho đồng bào dân tộc thiểu số được kỳ vọng sẽ tạo ra nhiều cơ hội để học sinh nơi đây có điều kiện nâng cao trình độ văn hóa - nghề nghiệp.
Cửa đã mở, vấn đề quan trọng nhất trong thời gian tới là các cấp chính quyền triển khai những giải pháp căn cơ, bền bỉ và lâu dài thế nào để học sinh dân tộc thiểu số đạt học lực THPT hoặc tương đương và đến với đào tạo nghề chất lượng cao.
Cùng với việc ưu tiên đầu tư hệ thống trường nghề chất lượng cao, thực hiện tốt các chính sách về học bổng, học phí, tuyển dụng, trước mắt các địa phương cần khẩn trương rà soát, sửa đổi, thực hiện đồng bộ các quy định pháp luật về phát triển giáo dục đào tạo, giáo dục hướng nghiệp, cơ chế tài chính, môi trường làm việc với học sinh người dân tộc thiểu số; tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức về việc học lên cao.
Chỉ khi người dân tộc thiểu số được rộng cơ hội học tập, tham gia đầy đủ vào các chương trình đào tạo chất lượng cao, có việc làm phù hợp với yêu cầu thực tiễn, các vùng đồng bào dân tộc thiểu số - miền núi mới theo kịp cả nước trong kỷ nguyên vươn mình.
