Bắt đầu đúng để không loạn ngôn ngữ
Trong bối cảnh ngày càng nhiều phụ huynh quan tâm đến việc cho con tiếp xúc tiếng Anh sớm, câu chuyện dạy và học ngoại ngữ ở lứa tuổi mầm non đang trở thành chủ đề được thảo luận sôi nổi. Không ít cha mẹ, đặc biệt là những người sinh sống tại các quốc gia sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai, lo lắng con mình có thể gặp rối loạn ngôn ngữ khi học song song hai ngôn ngữ - hiện tượng mà giới chuyên môn gọi là SLD (rối loạn do dùng ngôn ngữ lẫn lộn) hoặc DLD (rối loạn do sợ ngôn ngữ).
Theo ThS. Nguyễn Trần Hạnh Minh, Giám đốc chuyên môn New York Language School, để hạn chế những rối loạn này, cần bắt đầu từ gốc, tức là từ giáo trình và phương pháp giảng dạy. Nếu trẻ được học theo chương trình chuẩn, với phương pháp khoa học, việc học hai ngôn ngữ hoàn toàn có thể song hành mà không gây nhầm lẫn hay quá tải.
Ở lứa tuổi mầm non, ông Minh cho rằng điều quan trọng nhất không phải là dạy thật nhiều từ vựng hay cấu trúc ngữ pháp, mà là khơi gợi hứng thú với ngôn ngữ. Trẻ cần được tiếp cận tiếng Anh một cách tự nhiên, vui vẻ thông qua trò chơi, âm nhạc, vận động, kể chuyện hay hát.
Khi trẻ cảm thấy mình “đang chơi chứ không học”, ngôn ngữ sẽ thẩm thấu dần và trở thành phản xạ tự nhiên. Theo đó, vai trò của giáo viên không chỉ là người dạy mà còn là người dẫn dắt, sáng tạo môi trường học tích cực, giúp trẻ mở lòng với tiếng Anh như một phần của đời sống.
Song song với nhà trường, gia đình cũng giữ vai trò then chốt. Dù không thành thạo tiếng Anh, phụ huynh vẫn cần hiểu nội dung trẻ được học để có thể tương tác, củng cố bài học cho con tại nhà. Khi gia đình và nhà trường phối hợp nhịp nhàng, trẻ sẽ có môi trường ngôn ngữ thống nhất, tránh tình trạng “học một đằng, nói một nẻo”.
Bên cạnh đó, yếu tố môi trường sống cũng ảnh hưởng rõ rệt, trẻ sinh ra ở Việt Nam ít gặp rối loạn tiếng Việt do tiếng Việt khó hơn, nhiều thanh điệu hơn, nhưng đã quen tiếng Việt thì chuyển sang tiếng Anh lại ít khi rối loạn; ngược lại, trẻ sinh ra ở nước ngoài thường gặp khó khăn khi học lại tiếng Việt do môi trường ngôn ngữ chính không hỗ trợ.
Ông Hạnh cũng nhấn mạnh, phụ huynh cũng không cần quá lo lắng về chứng rối loạn ngôn ngữ. Trên thực tế, việc cho trẻ mầm non học tiếng Anh sớm, nếu được hướng dẫn đúng, sẽ mang lại nhiều lợi thế. Trẻ sẽ tự tin, không sợ ngôn ngữ mới khi bước vào tiểu học, tức là đã giúp ngăn ngừa chứng DLD, hay còn gọi là “sợ học ngoại ngữ”.
“Thực tế, năng khiếu ngôn ngữ không phải yếu tố bẩm sinh cố định, mà hoàn toàn có thể được hình thành và nuôi dưỡng ở giai đoạn đầu đời. Tuy nhiên, để con có khởi đầu đúng đắn, phụ huynh cần chú ý kiểm tra chất lượng chương trình, phương pháp giảng dạy và tiêu chuẩn kiểm định của các trung tâm ngoại ngữ, bởi đây là nền móng quyết định hành trình học tập lâu dài của trẻ”, ông Hạnh Minh lưu ý.
CPA – giúp trẻ học tiếng Anh qua trải nghiệm
Trong thực tế giảng dạy, những chia sẻ từ giáo viên mầm non cho thấy việc giúp trẻ làm quen với tiếng Anh không chỉ cần phương pháp đúng mà còn đòi hỏi sự linh hoạt và thấu hiểu tâm lý lứa tuổi.
Cô Vũ Ngọc Diệp, giáo viên Trường Mầm non Lãnh Đạo Tài Năng STEAM Leader Long Biên (phường Phúc Lợi, Hà Nội), cho biết trẻ mầm non giống như “tờ giấy trắng”, dễ tiếp thu mọi điều mới mẻ. Đây vừa là thuận lợi, vừa là thách thức, bởi cách truyền đạt của người lớn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách trẻ cảm nhận và hình thành niềm yêu thích với ngôn ngữ.
Theo đó, các tiết học tiếng Anh được thiết kế theo phương pháp CPA (Concrete, Pictorial, Abstract), nghĩa là trẻ được học qua trải nghiệm cụ thể, hình ảnh minh họa và dần khái quát thành kiến thức. Cách tiếp cận này giúp bài học trở nên sinh động, kích thích vận động và tư duy của trẻ.
Trong mỗi buổi học kéo dài khoảng 30 phút, cô Diệp thường khởi động bằng những hoạt động vui nhộn như hát, nhảy, tìm đồ vật theo màu sắc hoặc chơi trò “đoán hình”, “bắt chữ”. Chính nhịp điệu tươi vui ấy khiến các em cảm thấy hào hứng, tiếp nhận tiếng Anh một cách tự nhiên mà không hề áp lực.
Tuy nhiên, việc dạy trẻ ở độ tuổi này cũng có không ít khó khăn. Các em còn rất nhỏ, tâm lý và cảm xúc thay đổi liên tục, đôi khi chỉ một chuyện nhỏ cũng khiến tiết học trở nên kém hiệu quả. Khi trẻ vui vẻ, lớp học sôi nổi và hứng thú; nhưng nếu trẻ mệt, buồn hoặc mất tập trung, giáo viên phải nhanh chóng điều chỉnh hoạt động, thậm chí tạm dừng bài giảng để ổn định tâm lý cho trẻ.
Bởi vậy, người dạy không chỉ là người truyền đạt ngôn ngữ mà còn đóng vai trò như người dẫn dắt cảm xúc, biết quan sát, lắng nghe và ứng biến linh hoạt. Theo cô Diệp, chính sự kiên nhẫn và sáng tạo của giáo viên là chìa khóa giúp mỗi tiết học tiếng Anh trở thành khoảng thời gian trẻ mong chờ và yêu thích mỗi ngày.
