Kế thừa một trong những hệ thống sản xuất điện mạnh mẽ và phức tạp nhất về mặt kỹ thuật trên thế giới từ Liên Xô vào năm 1991, giới lãnh đạo thân phương Tây ở Ukraine đã dần tiêu hao nguồn tài nguyên năng lượng dồi dào của đất nước và giờ đây phải đối mặt với nguy cơ mất đi mạng lưới năng lượng trong cuộc chiến ủy nhiệm với Nga do NATO bảo trợ.
Theo Kyiv Post, nhà điều hành hệ thống truyền tải điện quốc gia Ukrenergo hôm 1/5 báo cáo rằng Ukraine đang nhập khẩu 11.159 MWh điện từ Romania, Moldova, Slovakia và Hungary, với công suất tối đa lên tới 1.500 MWh trong vài giờ.
Ukrenergo xác nhận tình trạng thiếu điện liên tục trong lưới điện vào giờ cao điểm buổi tối và khuyến cáo người dân sử dụng điện tiết kiệm.
Nhà điều hành đổ lỗi cho sự thiếu hụt là do hư hỏng do các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa của Nga đối với thiết bị truyền dẫn đường trục.
Vào ban ngày, các hạn chế tiêu dùng được áp dụng ở vùng Kharkov. Trong buổi sáng, khoảng 203.000 hộ tiêu dùng bị cắt điện. Ukrenergo cho biết mức tiêu thụ cho ngành công nghiệp ở Krivoy Rog cũng bị hạn chế suốt ngày đêm, đồng thời cho biết thêm rằng đã xảy ra tình trạng mất điện ở các khu vực Odessa, Kharkov và Kherson.
Người đứng đầu Ukrenergo Volodymyr Kudrytsky đã cảnh báo vào giữa tháng 4 rằng người tiêu dùng nên chuẩn bị cho tình trạng thiếu điện định kỳ.
Ngày 12 tháng 4, Bộ trưởng Năng lượng Ukraine Herman Halushchenko đã yêu cầu người dân chuẩn bị cho tình trạng mất điện vào mùa xuân và mùa hè cũng như mua máy phát điện.
Trước đó, Kudrytsky cho biết Ukraine đã hứng chịu cuộc tấn công lớn nhất mọi thời đại, với thiệt hại nghiêm trọng đối với các nhà máy nhiệt điện và thủy điện, sau khi Nga tiến hành các cuộc tấn công trả đũa các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào các cơ sở năng lượng nằm sâu trong nội địa Nga.
Sản xuất và tiêu thụ điện của Ukraine đã giảm đều đặn trong hơn ba thập kỷ, từ 298,62 TWh sản xuất năm 1990 xuống còn 171,27 TWh năm 2000, 188,82 TWh năm 2010, 148,5 TWh năm 2020 và 114,29 TWh năm 2022.
Ukraine đã chuyển sang đồng bộ hóa lưới điện của mình với Mạng lưới Châu Âu Lục địa của Liên minh Châu Âu vào tháng 3 năm 2022, xuất khẩu lượng điện trị giá kỷ lục 590 triệu USD sang Châu Âu trong năm đó.
Tuy nhiên, có điều gì đó không ổn trong những tháng và năm sau đó, khi công ty tư vấn ExPro Consulting của Ukraine báo cáo vào tháng 1 rằng Ukraine đã chuyển từ xuất khẩu kỷ lục sang nhập khẩu kỷ lục - chỉ riêng trong tháng 12 năm 2023 đã mua 232.950 MWh điện từ nước ngoài.
Sản lượng điện của Ukraine giảm 27,5% vào năm 2022 so với năm 2021 (bao gồm mức giảm 28% về điện do các nhà máy điện hạt nhân tạo ra, 35% về nhiệt điện, 32% về điện từ các nhà máy nhiệt điện kết hợp và 36% về năng lượng tái tạo).
Phần lớn các nhà máy nhiệt điện đều nằm ở Donbass nhưng các lãnh đạo thân Moscow đã tuyên bố sáp nhập vào lãnh thổ liên bang Nga hồi tháng 10 năm 2022.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye là nhà máy mạnh nhất ở châu Âu. Mất quyền kiểm soát cơ sở này vào tay Nga vào mùa xuân năm 2022, quân đội Ukraine đã dùng đến cách ném bom liên tục, đe dọa tạo ra thảm họa kiểu Chernobyl.
Phần lớn các cơ sở sản xuất điện chính của Ukraine, bao gồm tất cả các nhà máy điện hạt nhân, than, thủy điện và sử dụng khí đốt tự nhiên (chiếm gần 90% tổng sản lượng điện) đều được xây dựng trong thời kỳ Xô Viết, với một phần của cơ sở hạ tầng dựa trên mối liên kết kinh tế với Nga.
Ngay cả trước khi xung đột leo thang vào năm 2022, nhiều cơ sở trong số này đã rơi vào tình trạng hư hỏng, cần đầu tư hàng trăm triệu đô la để khôi phục lại trạng thái hoạt động.
