Có gì trong triển lãm cá nhân lần thứ 7 của Họa sĩ Bùi Chát?

Ngày 16/5, trao đổi với Báo GD&TĐ, giám tuyển Lý Đợi cho biết, triển lãm ‘Những sự hiện diện vô hình’ của Bùi Chát dự tính khai mạc vào ngày 23/4 vừa qua - trùng với sự kiện ‘Ngày sách và Văn hóa đọc’. Tuy nhiên do một số khó khăn nên phải dời đến ngày 18/5.

Về triển lãm này, họa sĩ Bùi Chát bày tỏ: “Sách vừa là vật liệu, vừa là chất liệu, vừa là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật của tôi. Là một người gắn bó với sách hơn 20 năm, ăn ngủ với sách, sống chết với sách. Tôi hiểu những niềm vui và nỗi buồn của sách.

Không đề 1.

Những lúc khó khăn tưởng như có thể buông xuôi, sách lại là nguồn động viên và thường có mặt kịp thời trước những ý định dại dột: Sách bên tôi/Vô hình/Như những quý nhân không lộ diện/Tôi luôn trân trọng và biết ơn/Những hiện diện vô hình!/Một triển lãm nhằm ghi dấu kỉ niệm/Với sách”.

Triển lãm ‘Những hiện diện vô hình’ trưng bày 13 tác phẩm. Trong đó, gồm 12 bức tranh chất liệu tổng hợp (mixed media painting) với sách là thành phần chính, và 1 tác phẩm sắp đặt (installation art), bao gồm: Gỗ, sách, đinh, vít, acrylic, sơn dầu, sơn phun, keo silicon...

Không đề 3.

Tác giả sử dụng một số kỹ thuật của trường phái Dada, kết hợp với Hội họa Tình huống để tạo ra các tác phẩm trừu tượng bằng cách lắp, ghép, đính, dán, đóng... các vật liệu (sách) lên mặt tranh một cách ngẫu nhiên, với độ dày, mỏng, thưa, kín tùy hứng. Sau cùng tương tác với màu sắc và bố cục nhằm tạo ra những hiệu ứng thị giác bất ngờ, với thật nhiều cảm xúc hỗn độn...

Tác phẩm sắp đặt, chỉ là một kệ sách bình thường như mọi kệ sách thường thấy, nhưng tất cả đều được sơn phủ một màu trắng tinh - kể cả sách. Và tác phẩm được đặt ở một góc khuất khá khiêm tốn trong không gian triển lãm.

Ngoài 12 bức tranh, 1 tác phẩm sắp đặt đầy lặng lẽ là kệ sách trắng tinh cùng màu - rất khó phát hiện.

Tuy vậy, theo nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng, đây là tác phẩm đáng chú ý nhất trong triển lãm: “Nó thể hiện cái nhìn thông minh với những suy tư sâu sắc của Bùi Chát về sách. Đó không còn là một thế giới sự vật, đồ vật mà người ta có thể trưng bày hay đốt bỏ. Đó là một thế giới siêu hình của những ý nghĩa và giá trị".

Cái kệ sách được phủ toàn bộ bằng màu trắng này, là một sự ‘hiện diện vô hình’ buộc người xem phải nghiền ngẫm về cái nội hàm văn hoá và tư tưởng ẩn sâu trong thế giới sách - Nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng.

Còn về 12 bức tranh chất liệu tổng hợp lấy sách làm thành phần chính, theo nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng, sách ở đây vừa là vật liệu, vừa là chất liệu, vừa là nguồn cảm hứng. Vật liệu để tạo hình, chất liệu để thể hiện các cảm nhận và suy tư về sách, và tất cả nhằm biểu hiện các cảm xúc trữ tình thế sự và siêu hình nơi bản thân họa sĩ về văn hoá đọc, về môi trường văn hoá xã hội nói chung.

Sách ở đây không quan trọng là sách gì, có nội dung ra làm sao, đó đơn giản chỉ là sách. Những cuốn sách Bùi Chát lấy ra từ kho sách nhà mình. Trong đó, có những cuốn sách còn mới tinh, có những cuốn sách cũ nát, có những cuốn sách bị xé rách, có những cuốn sách bị ngập nước cong vênh, có những cuốn sách bị mối mọt ăn lỗ chỗ...

Không đề 11.

Sự khác nhau này, trước hết, là sự khác nhau ở bề mặt vật liệu tạo thành những tình huống khác nhau trong hình thức tạo thành tác phẩm. Nhưng quan trọng hơn, đó còn là những chỉ hiệu khác nhau, biến sách thành chất liệu cấu thành một ‘trạng thái hiện hữu’ của tác phẩm, mở ra nhiều liên tưởng, suy tưởng khác nhau nơi người xem.

Không gian triển lãm 'Những sự hiện diện vô hình'.

Trước triển lãm cá nhân lần thứ bảy của họa sĩ Bùi Chát, nhiều người ngạc nhiên hỏi “Làm gì mà triển lãm lắm thế?”. Nhà phê bình Nguyên Hưng cho rằng: Bùi Chát triển lãm liên tục không phải để kiếm cơ hội bán tranh, hay để sớm định vị thương hiệu. Tuy mới xuất hiện nhưng nghệ thuật của Bùi Chát là một quá trình tìm kiếm và sáng tạo với tinh thần tự do rất đáng chú ý. Mỗi triển lãm của Bùi Chát, là một trình hiện nghệ thuật khác lạ.