Cây sả còn được gọi là cây hương mao hay là cỏ chanh (tên tiếng Anh là Lemongrass). Sở dĩ sả có một vị trí đặc biệt quan trọng như vậy là nhờ những đặc tính "không chê vào đâu được" tính từ rễ đến ngọn.
Theo Đông y, sả có mùi thơm đặc trưng, bất kỳ ai khi chạm tay vào cây sả, chỉ ngửi thôi cũng đã muốn "chiếm hữu" ngay cho riêng mình bởi mùi hương ấn tượng khó quên.
Cây sả được ví như một "kho báu" tinh dầu. Lá sả chứa 0,4-0,8% tinh dầu dễ bay hơi, thành phần chính của thân cây sả chứa 75-85% hương thơm mùi chanh tự nhiên và các tinh chất đặc biệt khác.
Cây sả từ xưa đến nay được người đời sử dụng một cách triệt để từ gốc đến ngọn, dùng tươi, phơi khô, ướp lạnh, chế biến thành nhiều dạng thành phẩm khác nhau, đặc biệt sử dụng rộng rãi trong y tế, sản phẩm dược và hương liệu phục vụ đời sống.
Đây là loại gia vị có thể kết hợp với nhiều thực phẩm, làm "dậy" mùi cho món ăn, khử mùi tanh, có thể chế biến thành nhiều bài thuốc chữa bệnh.
1. Sả được trồng phổ biến trên thế giới để làm gia vị
Thời xa xưa, sả mọc hoang ở nhiều nơi trên thế giới, phổ biến ở Ấn Độ và Malaysia với một lịch sử lâu dài và được ưu ái lớn trong ngành trồng trọt.
Nhờ hương vị đặc trưng, ở Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan, Trung Quốc và nhiều nước khác, sả được sử dụng rộng rãi trong các món nướng, kho, xào, hấp, súp, nước sốt thịt, cà ri...
Người dân Hà Lan dùng sả để nấu cùng các món cá.
Người Châu Âu và Mỹ Latinh dùng sả chế biến nước hoa, xịt lên người có tác dụng giải tỏa căng thẳng, thư giãn thần kinh và chữa bệnh. Những người cơ thể nặng mùi (hôi nách) có thể coi sả là thần dược "bỏ túi".
2. Sả làm thuốc, hương liệu
Theo nghiên cứu, sả được xem là dược liệu hàng đầu trong chế xuất thuốc. Chữa đổ mồ hôi đêm, ra nhiều mồ hôi bất thường, cơ thể hư lạnh, nhức đầu, đau nửa đầu, đau thần kinh, mụn trứng cá và nhiễm trùng da.
Ở một số nước châu Á dùng sả làm thuốc ngâm rượu, lá xông, coi sả là một vị thuốc đông y được mọi thầy thuốc "nâng niu" như báu vật. Bệnh nhân sốt uống một ít sả giúp gây đổ mồ hôi, làm mát cơ thể.
Lá sả tươi được sử dụng để đun nước uống sau khi ăn, giúp giảm đầy hơi, táo bón, tiêu chảy và các triệu chứng khó chịu về tiêu hóa. Sả giúp giảm nôn mửa, huyết áp cao. Trà sả còn được xem là món thuốc giải độc tố cho cơ thể vô cùng hữu hiệu.
Sả chứa hoạt tính kháng virus cao. Một nghiên cứu năm 1996 cho thấy, sả có thể chống chọi được nhiều loại vi khuẩn và nấm, và có thể ngăn ngừa một số chủng đột biến do kháng kháng sinh, giảm đau , chữa căng cơ co thắt, muỗi cắn, chống viêm, kháng nấm ngoài da, ngăn ngừa nhiễm trùng.
Sả làm giảm sốt, giảm nhẹ các cơn ho, làm giảm bớt các triệu chứng của bệnh trầm cảm và cải thiện hiệu ứng tâm trạng.
Khi dùng sả pha cùng trà để uống sẽ có tác dụng cải thiện chức năng tiêu hóa, giúp dạ dày hoạt động tích cực, đau bụng co thắt.
3. Sả được xem là "thần dược" giúp các cặp đôi thăng hoa
Điều ít người biết là sả có thể giúp thúc đẩy khả năng kích thích tình dục vô cùng mạnh mẽ. Khi bạn ở trong một căn phòng có mùi hương sả phảng phất dịu nhẹ, cảm giác về tình dục sẽ dâng lên một cách nhanh chóng, bất ngờ.
Ăn món sả ướp cá chép hay cá rô phi nướng, hương vị này sẽ giúp bạn " thăng hoa " sau đó một vài giờ và được xem như một loại viagra tự nhiên. Ngoài ra, ăn món gà hấp sả cũng khiến các cặp đôi nhanh chóng chìm đắm trong cảm xúc.
4. Sả dùng để trang trí nội thất
Tại châu Á, đặc biệt là vùng Đông Bắc Á, sả được trồng làm cây cảnh, trang trí nội thất, có tác dụng tăng thêm màu xanh trong nhà, mang lại mùi hương thơm dễ chịu, có tác dụng diệt côn trùng, thanh lọc không khí, có ý nghĩa phong thủy rất lớn với nhiều người.
Sả được dùng trong nội thất khá nhiều vì nó có tác dụng đánh bay mấm mốc vô cùng hiệu quả, khử mùi tanh ẩm trong nhà, làm cho không khí ấm lên với ngào ngạt hương thơm tự nhiên.
Sả được chiết xuất làm tinh dầu, nhiều khu nghỉ dưỡng cao cấp chọn là hương vị đặc trưng cho thương hiệu của họ với mục đích phục vụ khách hàng cao cấp.
Một số tác dụng chữa bệnh cụ thể của sả
1. Ngăn ngừa ung thư
Một số nghiên cứu cho thấy mỗi 100g sả chứa đến 24,205 microgam beta-carotene, có chứa chất chống oxi hóa mạnh – hợp chất citral có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư.
2. Giúp tiêu hóa tốt, chữa đau bụng, rối loạn tiêu hóa
Trà từ cây sả và tinh dầu sả (có thể uống 3-4 giọt với nước đun sôi để nguội) có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa kém, ăn chậm tiêu, đầy bụng, buồn nôn, nôn mửa, hay kích thích trung tiện, đau dạ dày, nóng trong, co thắt ruột, tiêu chảy.
Uống 3-6 giọt tinh dầu chữa đau bụng đầy hơi, khử hôi miệng, tiêu đờm, loại bỏ khí trong ruột.
Cây sả tươi 30 – 50g đun sôi, pha với đường, uống nóng 2- 3 lần trong ngày. Dùng chữa chứng bội thực, đau bụng tả, nôn ọe, cảm sốt, ngộ độc rượu. Liều dùng mỗi ngày từ 6 – 12gram.
3. Giải độc
Ăn sả giải độc cơ thể bằng cách tăng cường số lượng và tần xuất đi tiểu, giúp cho gan, đường tiêu hóa, tuyến tụy, thận và bàng quang sạch sẽ, hỗ trợ loại bỏ các chất độc hại và giảm acid uric.
Đặc biệt sả giải độc rượu rất nhanh, dùng 1 ít sả giã nát, thêm nước lọc, gạn lấy 1 chén. Người say rượu nặng uống vào sẽ nhanh chóng tỉnh, đỡ mệt, giảm đau đầu.
4. Hạ huyết áp
Tinh chất có trong sả có tác dụng làm giảm huyết áp, làm tăng tuần hoàn máu, giúp giảm bớt tất cả các vấn đề của huyết áp. Uống một ly nước trái cây có sả có thể làm giảm huyết áp đáng kể.
5. Giải cảm, trị nhức đầu
Lá sả cùng với một số loại lá như kinh giới, tía tô, trắc bách diệp, bạc hà, chanh, ngải cứu, lá tre, lá ổi (mỗi nồi dùng 5 loại lá) … đun sôi, dùng để xông giải cảm rất hiệu nghiệm.
Chuẩn bị đầy đủ các vị gồm lá sả, lá tía tô, lá kinh giới, lá ngải cứu, thêm 3-4 củ tỏi, nấu nước xông.
Hoặc lá sả, lá tre, lá bưởi, (hoặc lá chanh), lá tía tô, lá ổi, nấu nước xông, trước khi xông nên múc sẵn một bát để riêng, xông xong uống rồi đắp chăn nằm nghỉ sẽ đỡ bệnh.
6. Giảm cân, làm đẹp
Người Thái Lan áp dụng rất hiệu quả vì sả có khả năng cắt giảm calo trong món ăn. Với họ, sả có tác dụng như ớt giúp đốt cháy mỡ thừa, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và giúp máu lưu thông tốt hơn.
Các dưỡng chất trong sả còn giúp cải thiện làn da. Tinh dầu trong sả giúp điều hòa hệ thần kinh ổn định, cải thiện các chức năng hệ thần kinh.
Sả còn là nguyên liệu không thể thiếu trong ngành công nghiệp mỹ phẩm vì nó có rất nhiều lợi ích cho da. Tinh dầu sả cải thiện chất lượng da như giảm mụn trứng cá và mụn nhọt. Nó cũng có tác dụng làm săn chắc các cơ, mô trong cơ thể.
Tinh dầu sả chứa 2 hoạt chất bao gồm citral và geraniol. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, citral là hoạt chất có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể. Nhờ đó các tế bào nang nuôi tóc sẽ được bảo vệ khỏi nguy cơ bị tổn thương dẫn đến bệnh rụng tóc.
* Tổng hợp từ Mama/Sina/Baike
