Được quy định bởi nghi lễ và truyền thống, đấu vật sumo hầu như không thay đổi, kể từ khi trở thành môn thể thao chuyên nghiệp ở Nhật Bản vào đầu thế kỷ 17. Tuy nhiên, tại nơi các đô vật sống và tập luyện ở Tokyo, nhiếp ảnh gia người Anh David Sharabani đã khám phá những bí mật của môn thể thao này qua cách tiếp cận độc đáo của mình.

Văn hóa xung quanh trận đấu

Trong gần 100 bức ảnh ở cuốn sách “Sumo” của nhiếp ảnh gia Sharabani, có bức mô tả 2 đô vật sumo đối đầu bên dưới mái nhà giống như một ngôi đền Thần đạo. Trong một bức ảnh khác, người ta thấy các đối thủ tung muối lên cao để làm sạch võ đài. Bức ảnh thứ 3 lại cho thấy họ giơ tay lên trên đầu để chứng minh rằng không ai mang vũ khí.

“Tôi nghĩ 90% thời gian của mình là cố gắng tiếp cận và 10% là chụp ảnh”, Sharabani nói và cho biết đây là một thử thách thực sự. Các đấu vật tập luyện “rất nghiêm túc”, vì vậy, ông thường bị từ chối khi muốn được tiếp cận. Đến khi được phép vào nơi họ tập luyện, ông chỉ có thể ngồi một chỗ, không được di chuyển khỏi vị trí đó và phải rất yên lặng.

Sự kiên trì của Sharabani đã được đền đáp. Cuối cùng, ông đã mang đến cái nhìn hiếm hoi về cảnh các đô vật vươn vai, vật lộn trong các trận đấu tập (được gọi là sanban-geiko) và thậm chí hình ảnh khi các đô vật bị kỷ luật.

Các bức ảnh hậu trường khác ghi lại những khoảnh khắc yên tĩnh hơn: Mái tóc của một đô vật được bôi dầu và buộc lại, hay một hàng “mawashi” - loại khố nặng mà tất cả các sumo mặc - được phơi khô. Các vết bầm tím và trầy xước cũng được ống kính của nhiếp ảnh gia này ghi lại.

Không giống như việc chụp ảnh thể thao thông thường, Sharabani quan tâm đến văn hóa xung quanh đấu vật sumo hơn là bản thân các trận đấu. Ngay cả những bức ảnh được chụp giữa giải đấu tại Nhà thi đấu Kokugikan 11 nghìn chỗ ngồi của Tokyo cũng ghi lại sự chú ý của người xem trong đám đông và địa điểm thi đấu, chứ không chỉ các trận đấu diễn ra trên võ đài.

“Nhiếp ảnh gia thể thao chủ yếu là ghi lại hành động... nhưng đối với tôi, điều quan trọng hơn là nắm bắt được bản chất của thể thao”, Sharabani nói. Ông muốn mang đến cho độc giả cảm giác như đang ở trong sân vận động cùng những cảm xúc, sắc thái biểu cảm của mọi người khi xem sumo so tài.

Những đô vật xuất hiện ở quận Ryogoku của Tokyo. Ảnh: Sharabani

Truyền thống đáp ứng hiện đại

Luật đấu vật sumo rất đơn giản: Các đấu thủ giành chiến thắng bằng cách đẩy đối thủ của họ ra khỏi “dohyo”, một vòng tròn phủ đầy cát, nơi các trận đấu diễn ra. Sharabani lần đầu tiên biết đến môn thể thao này khi nó được phát sóng trên một kênh truyền hình lớn của Anh vào cuối những năm 1980, mặc dù chỉ trong thời gian ngắn.

“Tôi thực sự bị cuốn hút bởi toàn bộ sự huyền bí xung quanh trang phục và phong tục”, nhiếp ảnh gia Anh cho biết. Ông cũng từng thực hiện một loạt ảnh về một môn thể thao muay Thai.

Bắt đầu dự án của mình vào năm 2017, Sharabani thường dành thời gian quanh quẩn ở quận Ryogoku của Tokyo, trung tâm lịch sử của sumo. Ông cho biết, nếu dành cả ngày ở đó, trung bình bạn sẽ thấy 10 đến 15 đô vật sumo chỉ đi dạo xung quanh.

Bị cấm thể hiện cảm xúc trong các trận đấu, các sumo sẽ duy trì thái độ khiêm tốn trước công chúng. Họ cũng bị cấm mặc quần áo hiện đại. Do đó, một số bức ảnh bắt mắt nhất của Sharabani cho thấy các đô vật trong cuộc sống hằng ngày của họ như ghé thăm các cửa hàng tiện lợi hoặc gọi đồ ăn tại McDonalds… với trang phục kimono hoặc khố, tóc buộc thành búi.

Sự tương phản trực quan giữa hiện đại và truyền thống này gói gọn vai trò của môn đấu vật sumo ở Nhật Bản ngày nay. Theo nhiều cách, sự cố định của sumo vào nghi thức đã cản trở khả năng hiện đại hóa nó, ví dụ, phụ nữ bị cấm có mặt tại giải đấu lớn hoặc thậm chí vào nơi ở của các đấu vật. Sharabani cũng thông tin, môn thể thao này đã chống lại nỗ lực làm cho các trận đấu có nhịp độ nhanh hơn bằng cách giảm thời gian dành cho các nghi thức khác nhau.

Theo nhiếp ảnh gia Anh, họ không muốn thay đổi, nhưng đó có thể là sức mạnh của sumo. Đấu vật sumo rất khác với nhiều môn thể thao phương Tây, nơi tất cả chỉ là hành động và không có nhiều sự chờ đợi xung quanh. Tuy nhiên, ông Sharabani cho rằng, khi phải chờ đợi quá lâu để xem từng trận đấu, người ta sẽ đánh giá cao hơn.

Một đô vật trên sàn trong một hình thức huấn luyện va chạm khắc nghiệt. Ảnh: Sharabani

Suy tàn và hồi sinh

Mức độ phổ biến của môn đấu vật sumo đã giảm dần trong thời kỳ hiện đại - một sự suy giảm phần nào phản ánh sự quan tâm ngày càng tăng đối với bóng chày và bóng đá. Mặc dù vậy, theo ông Sharabani, nó đã được hồi sinh trong những năm gần đây.

Hiện tại, cứ 5 người Nhật thì có khoảng 1 người coi đấu vật sumo là môn thể thao chuyên nghiệp yêu thích của họ, theo một cuộc khảo sát hằng năm do công ty dữ liệu Central Research Services (CRS) của Nhật Bản thực hiện. Tỷ lệ này đã tăng từ khoảng 15% vào năm 2011. Sharabani cho rằng, điều này là nhờ các chiến dịch quảng bá hiệu quả.

Những bức ảnh của Sharabani cho thấy, đấu vật sumo vẫn hòa nhập vào kết cấu của xã hội Nhật Bản theo nhiều cách, từ những bức tranh tường trên đường phố đến việc nó xuất hiện trên chiếc TV ở một nhà hàng thịt nướng.

Ông cũng hướng ống kính của mình về tương lai của môn thể thao này: Trong số những đô vật trẻ, có một số người bắt đầu tập luyện từ khi 5 tuổi.

“Những đứa trẻ ở đây vì chúng, hoặc một phần là do cha mẹ chúng, đã đưa ra quyết định trở thành đô vật sumo chuyên nghiệp”, Sharabani nói và cho biết “hạt giống” sumo luôn tập luyện chăm chỉ, đó là yếu tố quan trọng để đi đến thành công.