Giáo dục trong bối cảnh kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
Tọa đàm do Học viện Quản lý giáo dục tổ chức. Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Văn Thuần – Giám đốc Học viện khẳng định, tọa đàm là hoạt động có ý nghĩa thiết thực, nằm trong chuỗi chương trình của Học viện hưởng ứng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.
Đây cũng là dịp để nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành, phát triển của nền giáo dục cách mạng Việt Nam, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho công cuộc đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
Theo PGS.TS Phạm Văn Thuần, 80 năm qua, nền giáo dục cách mạng Việt Nam đã có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trên hành trình ấy, Học viện Quản lý giáo dục luôn đi cùng sự phát triển của ngành, trở thành cơ sở đào tạo, nghiên cứu uy tín trong lĩnh vực quản lý giáo dục.
Giám đốc Học viện Quản lý giáo dục thông tin, công tác tuyển sinh năm nay ghi nhận những kết quả khởi sắc, cho thấy sức hút của Học viện đối với người học. Thời gian tới, Học viện tiếp tục định hướng phát triển theo hướng hiện đại, hội nhập, đổi mới để đáp ứng yêu cầu thực tiễn và đồng hành cùng sự phát triển của ngành Giáo dục và đất nước.
“Giáo dục Việt – Nhà trường Việt – Nhân cách Việt” là những vấn đề mà PGS.TS Đặng Quốc Bảo – nguyên Giám đốc Học viện Quản lý giáo dục đề cập trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Ông gợi mở 3 triết lý: Thứ nhất, giáo dục Việt/Kiến tạo Tam hóa, gồm: Hiện đại hóa - Dân tộc hóa-Lành mạnh hóa.
Thứ hai, nhà trường Việt/Xây dựng “Sư hinh”, nghĩa là: Sư đạo, sư đức và sư thuật. Tâm nguyện huấn đức của Bác Hồ là: Sư hinh nghĩa là đạo đức thơm tho của người thầy.
Ngày xưa các cụ nhà nho hay dùng hai chữ ấy để khuyến khích những người làm nghề dạy học. Ngày nay, tuyệt đại đa số cô giáo và thầy giáo đều cố gắng trau dồi đạo đức cách mạng, làm gương tốt cho học trò và xứng đáng với hai chữ "Sư hinh".
Thứ ba, nhân cách Việt/Rèn luyện Tam lập, nghĩa là: lập chí, lập thân và lập nghiệp.
Đồng bộ 8 giải pháp và “3 Hơn”
Tham luận tại Tọa đàm, PGS.TS Lưu Bích Ngọc - Chánh Văn phòng Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực nhấn mạnh, tư duy và triết lý giáo dục của Việt Nam được đổi mới so với quá khứ. Giáo dục hướng tới phát triển toàn diện con người, phát huy sức mạnh cá nhân, thu hút đội ngũ trí thức phục vụ cho phát triển đất nước.
Để thực hiện được mục tiêu trên, PGS.TS Lưu Bích Ngọc cho rằng, cần tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo bằng cách triển khai đồng bộ các giải pháp.
Thứ nhất, nghiên cứu hoàn thiện hệ thống sách giáo khoa và chế độ thi cử ở các cấp học cho phù hợp yêu cầu thực tiễn;
Thứ hai, chú trọng đào tạo, đào tạo lại đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo;
Thứ ba, chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; đa dạng hóa các hình thức học tập, như học trực tuyến, qua internet, truyền hình, các hoạt động xã hội, nghiên cứu khoa học; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội;
Thứ tư, phổ cập giáo dục mầm non và giáo dục tiểu học bắt buộc; đưa nội dung kỹ năng số, ngoại ngữ tối thiểu vào chương trình giáo dục phổ thông; chú trọng giáo dục kỹ năng nhận thức và hành vi cho học sinh phổ thông; đẩy mạnh phân luồng sau trung học cơ sở; định hướng nghề nghiệp ở trung học phổ thông; giảm tỷ lệ mù chữ ở vùng đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số;
Thứ năm, sắp xếp lại hệ thống trường học; phát triển hài hòa giữa giáo dục công lập và giáo dục ngoài công lập, giữa các vùng, miền, ưu tiên các vùng đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo và các đối tượng chính sách;
Thứ sáu, tăng cường đầu tư cho giáo dục, đào tạo bằng nhiều nguồn khác nhau, trong đó đầu tư từ ngân sách nhà nước cần tăng lên, đồng thời huy động nhiều hơn, tốt hơn sức dân thông qua đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, xây dựng xã hội học tập;
Thứ bảy, đa dạng hóa các loại hình đào tạo, hoàn thiện chính sách phát triển các cơ sở đào tạo ngoài công lập, thực hiện cơ chế tự chủ đối với đào tạo bậc đại học phù hợp với xu thế chung của thế giới; hình thành mô hình hợp tác công - tư trong đào tạo đại học; sắp xếp, quy hoạch lại các trường đại học, cao đẳng;
Thứ tám, phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Ngoài ra, để đạt được các mục tiêu phát triển đến năm 2035 và tầm nhìn 2045, cần tiếp tục có những đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; thực sự coi giáo dục và đào tạo là “quốc sách hàng đầu”, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân;
Cùng với đó, đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Mặt khác, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ và hiện đại hoá các yếu tố cơ bản của giáo dục nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, đào tạo.
Đề cập đến giáo dục và đào tạo Việt Nam giai đoạn 2026-2035, PGS.TS Lưu Bích Ngọc nhấn mạnh đến từ khóa “3 HƠN”, gồm: Tư duy cần đổi mới hơn, mở hơn, đột phá hơn; Hành động cần sáng tạo hơn, nhanh hơn, mạnh hơn, sâu hơn; Thực hiện triển khai cần đồng bộ, mang tính hệ thống, kết nối cao hơn.
Tại tọa đàm, các đại biểu đã thảo luận nhiều vấn đề quan trọng đặt ra cho đổi mới giáo dục hiện đại như: Truyền thống 80 năm nền Giáo dục cách mạng Việt Nam theo huấn đức của Bác Hồ; Những thời cơ, thách thức và những nhiệm vụ cho ngành Giáo dục trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; Một số kinh nghiệm phát triển mô hình trường đại học tự chủ ở các nước phát triển trên thế giới.
