Giải pháp ứng dụng AI để nâng cao chất lượng giáo dục

Những cơ hội ứng dụng AI để nâng cao chất lượng dạy và học

Theo bà Lê Thị Mai Hương, Trưởng phòng Hợp tác và quản lý chương trình Hệ thống Trường liên cấp Ban Mai (Hà Nội), Chương trình GDPT 2018 lấy phát triển phẩm chất và năng lực học sinh làm cốt lõi, đòi hỏi sự thay đổi căn bản trong phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá.

Điều này đặt ra yêu cầu rất lớn về việc cá nhân hóa lộ trình học tập. Đây chính là nơi AI có thể phát huy sức mạnh vượt trội: phân tích dữ liệu học tập của từng học sinh (năng lực, sở thích, phong cách học) để đề xuất nội dung, phương pháp phù hợp.

Ngoài ra, trong hoạt động dạy học, AI có thể là một trợ lý ảo, giúp giáo viên tập trung hơn vào chuyên môn; là gia sư ảo hỗ trợ học tập 24/7 cho học sinh; tạo nguồn học liệu phong phú, tương tác cao giúp việc học trở nên trực quan, hấp dẫn.

Trong hoạt động kiểm tra và đánh giá, AI có thể tự động hóa việc chấm điểm, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian, cung cấp phản hồi nhanh cho học sinh; phân tích dữ liệu đánh giá để đưa ra phản hồi sâu sắc. AI đồng thời hỗ trợ đánh giá quá trình, đánh giá theo năng lực, giúp theo dõi và ghi nhận sự tiến bộ của học sinh một cách liên tục; phát hiện hành vi không trung thực trong thi cử qua phân tích các mẫu hành vi hoặc sự trùng lặp trong bài làm.

Trong quản lý trường học, AI giúp tối ưu hóa lịch học, hỗ trợ xếp thời khóa biểu tối ưu, cân bằng giữa các môn học và phân bổ giáo viên hợp lý. Phân tích dữ liệu để dự đoán xu hướng học tập của học sinh, giúp nhà trường có những can thiệp sớm, hiệu quả. Hỗ trợ công tác tư vấn hướng nghiệp bằng cách phân tích năng lực, sở thích của học sinh để đưa gợi ý ngành nghề phù hợp.

Bên cạnh đó, AI có thể hỗ trợ cá biệt hóa hành trình phát triển năng lực cho giáo viên bằng các khóa học online và đánh giá kiểm soát quá trình tự học. AI cũng có thể phân tích các xu hướng giáo dục mới và đề xuất các phương pháp giảng dạy tiên tiến.

Tạo ra các nền tảng tương tác trực tuyến, AI giúp cha mẹ học sinh và cộng đồng tham gia vào quá trình giáo dục; phân tích dữ liệu để hiểu được nhu cầu, mong muốn của cộng đồng và đề xuất các chương trình, hoạt động phù hợp.

Yếu tố con người phải đi trước một bước

Để công nghệ thực sự phát huy hiệu quả, bà Lê Thị Mai Hương cho rằng, yếu tố con người phải đi trước một bước. Do đó, Trường liên cấp Ban Mai đã tiên phong tổ chức nhiều khóa đào tạo chuyên sâu, tập huấn định kỳ cho 100% cán bộ, giáo viên, nhân viên về ứng dụng của AI trong dạy, học và quản lý. Ngoài ra, nhà trường còn tổ chức những khóa ứng dụng AI trong học tập dành cho học sinh, giúp các em có thêm công cụ hỗ trợ việc học.

Các buổi đào tạo không chỉ dừng lại ở việc giới thiệu công cụ, mà tập trung vào tư duy sư phạm: Làm thế nào để lồng ghép AI vào bài giảng một cách tự nhiên? Làm thế nào để dùng AI thiết kế các hoạt động học tập phát huy năng lực học sinh? Làm sao phân tích dữ liệu do AI cung cấp nhằm cải tiến việc dạy?

Nhờ vậy, giáo viên nhà trường đã tự tin, thành thạo hơn trong sử dụng công nghệ để thiết kế bài giảng tương tác, xây dựng kho học liệu số cá nhân và triển khai các hình thức đánh giá sáng tạo. Đây là bước đệm vững chắc để sẵn sàng cho chặng đường đi sâu hơn vào chất lượng của Chương trình GDPT 2018.

Tuy nhiên, từ thực tiễn, bà Lê Thị Mai Hương cũng chỉ ra những thách thức trong ứng dụng AI, liên quan đến: hành lang pháp lý; hạ tầng công nghệ và chi phí đầu tư; nhận thức của quản lý và giáo viên về vai trò, tác động của AI trong dạy học chưa đầy đủ…

Về giải pháp, bà Lê Thị Mai Hương mong muốn Bộ GD&ĐT xây dựng Chiến lược quốc gia về ứng dụng AI trong giáo dục, trong đó có lộ trình, tiêu chuẩn và khung pháp lý rõ ràng; học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước trong việc ứng dụng AI vào giáo dục.

Đồng thời, đầu tư, hỗ trợ kinh phí cho các trường, đặc biệt là các trường ở khu vực khó khăn, để nâng cấp hạ tầng công nghệ. Ban hành các quy định chặt chẽ về bảo mật dữ liệu học sinh trong môi trường số. Thúc đẩy việc nghiên cứu, phát triển và Việt hóa các nền tảng AI giáo dục chất lượng cao.

Về phía các nhà trường, cần xây dựng kế hoạch, lộ trình ứng dụng AI cụ thể, bắt đầu từ những dự án thí điểm. Xem đào tạo và phát triển chuyên môn cho giáo viên là nhiệm vụ trọng tâm, liên tục; tạo ra một văn hóa học tập, dám thử nghiệm và chia sẻ kinh nghiệm. Tăng cường truyền thông tới phụ huynh, cộng đồng để tạo sự đồng thuận.

Với giáo viên, cần giữ vững tâm thế học hỏi suốt đời, chủ động tìm tòi và cập nhật công nghệ mới. Luôn ghi nhớ AI chỉ là công cụ. Yếu tố con người, sự tương tác, thấu cảm và truyền cảm hứng của người thầy vẫn là không thể thay thế. Mục tiêu cuối cùng là dùng công nghệ để nâng cao chất lượng của sự tương tác đó.