 |
Có độc lập tự do mới có “dân tộc thông thái” .
Có “dân tộc thông thái” mới giữ vững được độc lập tự do và quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
“Dân tộc thông thái” là sự kết hợp nhuần nhuyễn, thiên tài độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội. Ngọn cờ “độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội” thực chất là “ngọn cờ dân tộc thông thái”.
“Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu…Phải trở thành dân tộc thông thái” (1)
Phấn đấu trở thành dân tộc thông thái là “thi đua yêu nước diệt giặc dốt nát” trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội cho dân thông thái, xã hội thông thái.
Dân của một dân tộc độc lập tự do đang phấn đấu “trở thành dân tộc thông thái”,“dân cường quốc thịnh”, “giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, “quá độ lên chủ nghĩa xã hội”, được xây dựng thông qua vận dụng - phát triển tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh, cùng nhịp bước khẩn trương của thời đại, tất yếu phải là dân “thông thái” “cường tráng”,“độc lập, tự do, hạnh phúc và xã hội chủ nghĩa”, gọi tắt là “dân thông thái xã hội chủ nghĩa”, “dân thông thái”.
Chủ nghĩa xã hội chưa xuất hiện nhưng ta đã có con người xã hội chủ nghĩa kiệt xuất: Hồ Chí Minh.
Tấm gương Hồ Chí Minh là “tấm gương con người xã hội chủ nghĩa”.
Tấm gương Hồ Chí Minh tổng hòa cách tự chăm sóc sức khỏe khoa học, cách tự học thiên tài, cách làm cách mạng sáng tạo với cách sống đạo đức, văn minh, danh nhân văn hóa thế giới, chính là “tấm gương con người xã hội chủ nghĩa bốn tố ”: sức khỏe tốt (tự chăm sóc sức khỏe khoa học), học tốt (tự học thiên tài), làm tốt (làm cách mạng sáng tạo), sống tốt (đạo đức, văn minh).
Khỏe, học, làm, sống là bốn nhu cầu sinh tồn và phát triển cơ bản của con người ở mọi lứa tuổi, mọi ngành nghề, mọi vị trí xã hội, mọi thời đại, luôn luôn gắn kết và quy định lẫn nhau: Có khỏe mới có thể học tốt, làm tốt, sống tốt. Có khỏe, có học hay mới có khả năng làm giỏi, làm sáng tạo, sống văn minh. Con người xã hội chủ nghĩa Hồ Chí Minh đáp ứng tốt bốn nhu cầu cơ bản của con người là “con người bốn tốt ”.
“Con người bốn tốt” là mô hình xây dựng con người xã hội chủ nghĩa.
Dưới ánh sáng soi đường chỉ lối của tấm gương con người xã hội chủ nghĩa Hồ Chí Minh, dân thông thái biết cách tự chăm lo vun đắp cái vốn quý nhất của mỗi con người và của dân tộc giống nòi là sức khỏe và trí tuệ: biết cách tự chăm sóc, tự rèn luyện, nâng cao sức khỏe và tầm vóc nên người cường tráng, cao khỏe; biết cách tự học hành sáng tạo suốt đời; biết và dám độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo, tự mình đi tìm lấy chân lý, “tự do phục tùng chân lý” (2), sống và làm việc theo chân lý, tất cả “vì chân lý, vì lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân, vì dân tộc độc lập và chủ nghĩa xã hội, ra sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân” (2), sống hạnh phúc, văn minh.
Biết và dám độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo, “tự do phục tùng chân lý” mới là dân thông thái.
Học hàm học vị, chức trọng quyền cao chỉ có giá trị đích thực khi thuộc về con người “biết và dám độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo”!
Dân thông thái - “dân giàu” về trí tuệ. Trí tuệ Việt tạo ra mọi chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Trí tuệ Việt đưa đất nước quá độ vững chắc lên chủ nghĩa xã hội. Muốn có chủ nghĩa xã hội, phải có dân thông thái.
Dân thông thái vừa là chủ thể vừa là mục tiêu vừa là động lực chủ yếu đưa dân tộc ta quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Quá độ lên chủ nghĩa xã hội chưa từng có trong lịch sử đòi hỏi mỗi người cán bộ lãnh đạo – quản lý của Đảng và Nhà nước phải thật sự là một con người thông thái ưu tú, có bản lĩnh “độc lập suy nghĩ – điều hành dân chủ sáng tạo”, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh vào thực tiễn quá độ lên chủ nghĩa xã hội, ra sức phát huy dân chủ, độc lập suy nghĩ, tự do tư tưởng và mọi năng lực sáng tạo, “đem tài dân, sức dân, của dân” phục vụ cho dân ta – trẻ em cũng như người lớn, người dân cũng như người lãnh đạo – ai cũng biết và dám độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo nên người thông thái .
Ngay từ tiểu học, con em chúng ta cần được tập dượt độc lập suy nghĩ, tự do tư tưởng, tìm tòi, khám phá, tự học hành, tự rèn luyện, tự do sáng tạo, tự mình tìm lấy kiến thức, tự mình khám phá ra chân lý, “tự do phục tùng chân lý”. Thầy không áp đặt kiến thức sẵn có cho trò học thuộc, tiếp thu một chiều mà cung cấp một hệ thống tình huống – vấn đề. Trò suy nghĩ, tự mình tìm ra cách giải, cách xử lý, không bằng lòng với một cách giải duy nhất mà suy đi nghĩ lại, tìm ra càng nhiều cách giải càng tốt, tất cả các cách có thể có, tự mình tìm lấy kiến thức, chân lý, tự thể hiện mình, trình bày và bảo vệ những gì mình cho là đúng trước tập thể lớp, biết cách lắng nghe ý kiến của bạn và thầy để tự điều chỉnh những gì mình tự tìm ra thành tri thức khoa học.
Trường học khẳng định mục tiêu đào tạo ra những con người thông thái với hệ thống phương pháp thích hợp phát huy được nội lực tự học, độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo của người học. Cần khởi động phong trào “thi đua bốn tốt”: “Sức khỏe tốt. Tự học hay. Làm sáng tạo. Sống văn minh” với những tiêu chí cụ thể phù hợp với nhu cầu của từng độ tuổi. Hằng năm, cần có tổng kết khoa học nghiêm túc về cách học hành sáng tạo, biểu dương khen thưởng những “Học sinh, Sinh viên Bốn tốt”, “Học sinh, Sinh viên Sáng tạo”. Tất nhiên, nhà giáo là con người thông thái mẫu mực “cao khỏe, tự học hay, dạy sáng tạo, đạo đức tốt”, có bản lĩnh dạy sáng tạo, hướng dẫn cho trò tự học, tự rèn, độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo nên người thông thái . Cần suy tôn “Nhà giáo Sáng tạo” qua việc tổng kết khoa học hằng năm về các “cách dạy sáng tạo” .
Gia đình là nơi làm nên con người thông thái từ thuở thai nhi. Cần gắn kết mọi lực lượng xây dựng “Gia đình Hiếu học – Khỏe mạnh – Văn hóa” thành “Gia đình thông thái bốn tốt” với các thành viên bốn tốt :
- Biết cách tự chăm sóc, tự rèn luyện, nâng cao sức khỏe.
- Biết cách tự học hành sáng tạo. Có trình độ giáo dục phổ cập theo độ tuổi.
- Biết lao động, có nghề. Lao động giỏi, có sáng kiến, sáng tạo.
- Sống cần kiệm, lành mạnh, trung thực, nhân nghĩa.
“Gia đình thông thái bốn tốt” hội tụ các phong trào kinh tế - xã hội lớn của đất nước thành nơi con người tự học hành sáng tạo suốt đời nên người thông thái là tế bào của một xã hội thông thái . Với 90% số hộ là gia đình thông thái bốn tốt, cả nước trở thành một xã hội thông thái .
Xã, phường cần phấn đấu đạt chuẩn quốc gia về y tế, phổ cập giáo dục theo độ tuổi, xây dựng đời sống văn hóa, sản xuất kinh doanh giỏi, xóa hộ nghèo, xây dựng gia đình thông thái bốn tốt Mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên phải là một thành viên bốn tốt và phấn đấu cho mọi thành viên gia đình đều đạt tiêu chí bốn tốt. 90% số hộ là gia đình thông thái bốn tốt làm nên “xã, phường thông thái bốn tốt”.
Doanh nghiệp cần khơi dậy phong trào “ công nhân bốn tốt ”:
- Biết cách tự chăm sóc sức khỏe, bảo đảm an toàn lao động, vệ sinh môi trường.
- Biết cách tự học hành sáng tạo, đạt trình độ trung học và tay nghề sau trung học.
- Biết và dám độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo, lao động giỏi, có sáng kiến, sáng tạo.
- Sống cần kiệm, lành mạnh, trung thực, nhân nghĩa.
Người lao động tri thức hóa ở trình độ tay nghề sau trung học là con người của kinh tế tri thức.
Xã hội thông thái - xã hội mà ai cũng được học hành sáng tạo suốt đời nên người thông thái có tay nghề sau trung học – vừa là một “xã hội học tập” vừa là một “xã hội tri thức”, một xã hội thật sự giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
“Dân giàu”, “xã hội giàu mạnh” là mục tiêu “thi đua yêu nước diệt giặc đói khổ” trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
“Dân thông thái”, “xã hội thông thái” là mục tiêu “thi đua yêu nước diệt giặc dốt nát”
Muốn có chủ nghĩa xã hội, nhân dân ta phải đoàn kết thi đua diệt giặc đói giặc dốt cho dân giàu, dân thông thái, xã hội thông thái, giàu mạnh.
--------------
(1)(2) Hồ Chí Minh về vấn đề giáo dục, NXB Giáo dục.1990.Tr.36.151
Nguyễn Kỳ
(Nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)
