Trong bối cảnh đó, blockchain và stablecoin (một loại tiền ảo thường neo giá trị vào một tài sản ổn định) nổi lên như một “đường ray” mới, mở ra cơ hội cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào hạ tầng tài chính thế giới.
Làn sóng giao dịch toàn cầu
Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD vào năm 2024 và có thể chạm 320.000 tỷ USD vào năm 2032. Những con số khổng lồ này cho thấy, giao dịch xuyên biên giới đang trở thành huyết mạch của nền tài chính quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh thương mại số, xuất khẩu dịch vụ và dòng kiều hối ngày càng lớn.
Tuy nhiên, các hạ tầng truyền thống như SWIFT, mạng lưới thẻ quốc tế hay các dịch vụ chuyển tiền nhanh (Western Union, MoneyGram…) vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Chi phí chuyển tiền cao, tốc độ xử lý chậm, phải qua nhiều tầng trung gian và thiếu minh bạch thời gian thực. Báo cáo của McKinsey ước tính, tổng chi phí toàn cầu cho các hoạt động này lên tới 187 tỷ USD mỗi năm.
Ông Trần Huyền Dinh - Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech (VBA), Giám đốc dự án Basal Pay thuộc AlphaTrue Solutions, nhận định: “Đã đến lúc thế giới và cả Việt Nam cần một đường ray bổ sung cho giao dịch xuyên biên giới. Đường ray ấy phải vận hành 24/7, chi phí thấp, minh bạch và có thể truy vết. Blockchain và stablecoin đang mở ra cơ hội rất lớn cho điều đó”.
Ông Dinh nhấn mạnh, công nghệ blockchain có thể hiểu đơn giản là một hệ thống lưu trữ dữ liệu phân tán, nơi mọi giao dịch đều được ghi lại minh bạch và khó bị chỉnh sửa. Trên nền tảng đó, stablecoin là một loại tiền mã hóa được gắn giá trị ổn định với đồng tiền pháp định như USD hay EUR, nhờ vậy vừa mang tính tiện lợi của tài sản số, vừa giảm rủi ro biến động giá như các đồng tiền số thông thường.
Theo ông Dinh, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới, với giá trị ước đạt 16 – 18 tỷ USD trong năm 2024, tương đương gần 4% GDP. Dòng tiền này đóng vai trò quan trọng cho cân đối vĩ mô, song vẫn bị “bào mòn” bởi chi phí giao dịch cao.
Không chỉ vậy, 500.000 freelancer (người làm việc tự do) Việt Nam đang làm việc trên các nền tảng toàn cầu, cùng hơn 17 triệu lượt khách quốc tế tới Việt Nam mỗi năm, cũng đang tạo ra nhu cầu mạnh mẽ về một kênh thanh toán xuyên biên giới nhanh, rẻ, tiện lợi.
Vì vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech cho rằng, nếu tận dụng blockchain và stablecoin, Việt Nam vừa có thể giảm phí cho người dân và doanh nghiệp, vừa cải thiện vị thế trong minh bạch tài chính quốc tế.
Từ giao dịch thử nghiệm đến dòng chảy chính
Ở tầm quốc tế, stablecoin đã chứng minh sức mạnh. Riêng năm 2024, tổng giá trị giao dịch stablecoin đạt hơn 26.000 tỷ USD, trong đó có khoảng 2.100 tỷ USD (tức 8%) phục vụ trực tiếp cho các thanh toán thực như kiều hối, thương mại điện tử và chi trả freelancer.
Ông Matthew Crow - Giám đốc Phát triển của Tether, nhấn mạnh: “Stablecoin kết hợp ưu thế tốc độ, chi phí, bảo mật và minh bạch. Một giao dịch có thể hoàn tất chỉ trong vài giây, với chi phí thấp hơn tới 60% so với hạ tầng SWIFT. Quan trọng hơn, blockchain còn giúp dễ dàng tuân thủ các quy định quốc tế về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố”.
Theo các chuyên gia, điều này có nghĩa là thay vì phải mất vài ngày và qua nhiều tầng trung gian như cách chuyển tiền truyền thống, stablecoin có thể đưa tiền từ người gửi tới người nhận gần như ngay lập tức. Đồng thời, mọi giao dịch đều được ghi lại trên blockchain, giúp cơ quan quản lý có thể theo dõi dòng tiền minh bạch hơn so với hệ thống cũ.
Giám đốc Phát triển của Tether cho rằng: Với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, stablecoin không chỉ là công cụ tiết kiệm chi phí mà còn là cơ hội cải thiện đánh giá quốc tế, trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực thoát khỏi “danh sách xám” của FATF về chống rửa tiền.
Cơ hội đi cùng thách thức
Để hiện thực hóa tiềm năng, khung pháp lý là điều kiện tiên quyết. Việt Nam đã có bước tiến khi Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số, đồng thời Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa.
Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch VBA, nhận định: “Khung pháp lý hiện nay giống như một chiếc ‘hộp cát’ (sandbox) để các doanh nghiệp và cơ quan quản lý thử nghiệm, tích lũy dữ liệu, kinh nghiệm thực tế trong môi trường kiểm soát chặt chẽ. Nếu làm tốt, đây sẽ là tiền đề để mở rộng quy mô ra toàn quốc”.
Song, các chuyên gia cũng cảnh báo không ít rủi ro. Bên cạnh lợi ích về chi phí và tốc độ, thanh toán xuyên biên giới bằng stablecoin cần được quản trị rủi ro kỹ lưỡng, đặc biệt ở khâu lưu ký và bảo đảm tài sản, nhằm tránh biến động gây bất ổn.
Theo ông Nguyễn Hải Nam - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, việc mở thêm một kênh thanh toán mới là “cơ hội đi kèm thách thức”. Cơ hội nằm ở chỗ chúng ta có thể giảm chi phí cho nền kinh tế, thúc đẩy thương mại, dịch vụ xuyên biên giới và hỗ trợ dòng kiều hối.
Nhưng thách thức là hệ thống phải an toàn, minh bạch, không trở thành kẽ hở cho tội phạm tài chính. Vì vậy, ông cho rằng Việt Nam cần đi từng bước, vừa triển khai vừa giám sát, học hỏi kinh nghiệm quốc tế.
Ông Nam cũng lưu ý, hiện nay có tới 80% ngân hàng Trung ương trên thế giới đang nghiên cứu hoặc thử nghiệm tiền tệ kỹ thuật số (CBDC). Nếu Việt Nam không bắt kịp, nguy cơ tụt hậu trong cuộc đua hạ tầng tài chính toàn cầu là rất rõ ràng.
Thanh toán xuyên biên giới bằng blockchain và stablecoin là một cuộc cách mạng trong tài chính. Nếu Việt Nam chủ động nắm bắt, chúng ta không chỉ tiết kiệm hàng tỷ USD phí giao dịch, mà còn có thể nâng cao uy tín quốc tế và mở ra không gian phát triển mới cho kinh tế số. Blockchain và stablecoin đang mở ra cánh cửa để Việt Nam tham gia sâu hơn vào dòng chảy tài chính toàn cầu. Cơ hội ở ngay trước mắt, nhưng thành công phụ thuộc vào khả năng kết hợp giữa tư duy đổi mới và năng lực quản lý thận trọng.
