Đánh thức giá trị từ cây dong riềng
Trước kia, cây dong riềng chỉ được người dân trồng xen kẽ trong nương rẫy để làm thực phẩm cho gia đình. Giá trị thấp, đầu ra bấp bênh khiến loại cây này ít được chú trọng.
Tuy nhiên, từ khi Hợp tác xã (HTX) Tài Hoan được thành lập, cây dong riềng đã được “đánh thức”, trở thành cây trồng chủ lực giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu.
Bà Nguyễn Thị Hoan, Giám đốc HTX Tài Hoan, nhớ lại: “Ban đầu, chúng tôi chỉ có vài hộ tham gia, sản xuất nhỏ lẻ. Nhưng khi thấy hiệu quả rõ rệt, người dân bắt đầu tin tưởng, mạnh dạn đầu tư trồng dong riềng theo hướng hàng hóa. Từ đó, HTX có điều kiện mở rộng quy mô, bao tiêu sản phẩm và tạo việc làm thường xuyên cho lao động địa phương.”
Hiện nay, HTX Tài Hoan quản lý gần 60ha vùng nguyên liệu dong riềng, tạo việc làm ổn định cho lao động thường xuyên và hàng trăm lao động thời vụ. Người dân trồng dong riềng có thu nhập bình quân 40-50 triệu đồng/năm, cao gấp nhiều lần so với trồng ngô, sắn trước đây.
Bước ngoặt quan trọng trong hành trình phát triển của HTX Tài Hoan là việc sản phẩm miến dong được công nhận đạt chuẩn OCOP 5 sao cấp quốc gia năm 2021 và tiếp tục được duy trì vào năm 2024.
Để có được thành quả đó, HTX đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, xây dựng nhà xưởng đạt chuẩn, đồng thời đào tạo kỹ thuật, nâng cao tay nghề cho người lao động.
Mỗi công đoạn từ chọn củ, lọc bột, ép sợi, phơi khô đến đóng gói đều được kiểm soát chặt chẽ, không sử dụng hóa chất hay phụ gia độc hại.
Nhờ quy trình khép kín và tuân thủ tiêu chuẩn an toàn, sản phẩm miến dong Tài Hoan không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang Cộng hòa Séc từ năm 2022.
“Chúng tôi luôn tâm niệm rằng, làm ra sản phẩm tốt không chỉ để bán, mà còn là giữ uy tín, là niềm tự hào của quê hương. Mỗi sợi miến phải là kết tinh của lao động chân chính và trách nhiệm với người tiêu dùng,” bà Hoan chia sẻ.
Tạo việc làm, giữ chân người lao động vùng cao
Một trong những hiệu quả rõ nét nhất mà mô hình HTX Tài Hoan mang lại chính là giữ chân người lao động địa phương. Nếu như trước kia, thanh niên trong xã thường rời quê đi làm ăn xa, thì nay, nhiều người đã quay trở lại tham gia sản xuất tại HTX.
Chị Lộc Thị Quế, ở thôn Bản Cào, xã Côn Minh phấn khởi nói: “Từ ngày có HTX bao tiêu sản phẩm, người dân chúng tôi yên tâm sản xuất. Mùa nào cũng có việc, không phải đi làm thuê xa nhà nữa. Nhà tôi trồng hơn 2 sào dong riềng, mỗi năm thu hơn 30 triệu đồng, lại còn có người thân làm việc tại xưởng miến, thu nhập ổn định.”
Ngoài liên kết sản xuất mô hình còn tạo việc làm cho nhiều nhóm lao động khác như vận chuyển nguyên liệu, thu gom củ dong, phơi miến, đóng gói... góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo của xã.
Sự thành công của HTX Tài Hoan cho thấy tầm quan trọng của liên kết sản xuất và tiêu thụ. Thay vì mỗi hộ làm riêng lẻ, HTX đứng ra làm “đầu tàu”, giúp nông dân sản xuất theo quy trình chuẩn, đồng thời đảm bảo đầu ra ổn định.
Không chỉ dừng ở sản xuất, HTX còn phát triển chuỗi giá trị khép kín, từ vùng nguyên liệu đến chế biến, thương mại điện tử. Du khách đến Côn Minh có thể tham quan quy trình làm miến, nghe kể chuyện về nghề, thưởng thức ẩm thực truyền thống, qua đó giúp quảng bá sản phẩm và tăng thu nhập cho người dân.
Chính sự gắn kết giữa kinh tế, văn hóa và du lịch đã tạo nên sức sống mới cho vùng đất này. Người dân không chỉ có việc làm mà còn được tham gia vào chuỗi giá trị rộng lớn hơn, nâng cao kỹ năng, mở mang tầm nhìn và thêm tự hào về nghề truyền thống của quê hương.
Thành công của HTX Tài Hoan cho thấy hiệu quả của Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) khi được triển khai đúng hướng và gắn với mục tiêu giảm nghèo. Mô hình không chỉ dựa vào nội lực của HTX, mà còn có sự đồng hành của chính quyền địa phương trong việc tập huấn kỹ thuật, xúc tiến thương mại, đầu tư hạ tầng làng nghề.
Từ mô hình HTX Tài Hoan, nhiều xã miền núi khác của Thái Nguyên đã xây dựng thương hiệu riêng cho sản phẩm nông sản bản địa như măng khô, tinh bột nghệ… tạo nên bức tranh khởi sắc cho vùng nông thôn mới miền núi.
