Ý tưởng không mới
Năm 1983, khi lần đầu tiên mở ra những ngôi trường như vậy, 70.000 người già trên khắp Trung Quốc đã quyết tâm đi theo con đường học vấn. Bên cạnh những ngành học truyền thống, trường học dành cho người già cung cấp các khóa học như khiêu vũ, mua sắm trực tuyến hoặc tiếng Anh cho những người muốn đi du lịch. Năm ngoái, các trường đại học này đã tuyển được 8 triệu sinh viên. Riêng Đại học Người cao tuổi Thượng Hải, độ tuổi trung bình của sinh viên là 65 - 70.
Ý tưởng về một trường đại học cho người già không còn là điều mới mẻ. Phong trào Đại học Thời đại thứ ba, được đặt tên cho lần thứ ba cuối cùng của cuộc đời, bắt đầu ở Pháp vào năm 1973. Sau đó lan rộng khắp châu Âu và trở nên đặc biệt phổ biến ở Anh. Các trường đại học dành cho người cao tuổi đầu tiên của Trung Quốc là nhằm vào các cán bộ kỳ cựu. Ngày nay, một số trường học được dành riêng cho công chức đã nghỉ hưu, nhưng những trường khác thì mở cửa cho tất cả mọi người. Hầu hết là do chính phủ tài trợ; chi phí trung bình là 200 nhân dân tệ (31 USD) mỗi kỳ.
Nhu cầu không ngừng tăng
Số người Trung Quốc từ 60 tuổi trở lên được dự đoán sẽ tăng từ 241 triệu lên 487 triệu, tương đương 35% dân số, vào năm 2050. Trung Quốc có dân số già nhanh nhất thế giới. Chính sách một trẻ em cho mỗi cặp vợ chồng được áp dụng từ năm 1979 đến năm 2016 đã góp phần làm mất cân bằng nhân khẩu học. Nó đã dẫn đến hiện tượng “Lốc 4-2-1”, nghĩa là, một đứa trẻ đang cố gắng chăm sóc hai cha mẹ và bốn ông bà.
Chính phủ đặt mục tiêu có một trường đại học dành cho người cao tuổi ở mỗi quận vào năm 2020. Rốt cuộc, giáo dục người cao niên có ý nghĩa thiết thực: Giúp cải thiện trí nhớ và chống lại sự cô đơn, gây tổn hại sức khỏe và giảm tỷ lệ tự tử. Nó cũng phù hợp với tư tưởng Nho giáo, dạy rằng học tập là một đức tính suốt đời. Nhưng những trường này sẽ không khắc phục được tất cả những khó khăn do dân số già của Trung Quốc gây ra. Giáo dục không thay thế cho chăm sóc y tế, đặc biệt là cho người nghèo Trung Quốc. Các trường cũng không đề cập đến dự luật an sinh xã hội của chính phủ. Và họ không bù đắp cho sự thiếu hụt lao động. Vì vậy, chính phủ đã xem xét tăng tuổi nghỉ hưu (là 55 hoặc 50 đối với phụ nữ tùy theo ngành và 60 đối với nam). Trong khi đó, các học sinh cuối cấp đã nằm lòng thành ngữ Mao Trạch Đông: Học tập chăm chỉ để tiến bộ mỗi ngày.
Thêm nhiều trung tâm học tập cho người cao niên
Trong khi một số người cùng tuổi dành phần lớn thời gian để chăm sóc con cháu của họ và xem tivi, Wang Huizhen, 63 tuổi, đã chọn nghiên cứu – công việc mà bà đã bỏ lại hàng thập kỷ trước. Kể từ khi đăng ký vào Đại học Thượng Hải dành cho người cao tuổi năm 2011, Wang đã tham gia bốn lớp mỗi tuần với các môn học bao gồm ngoại ngữ, khiêu vũ và ca hát. Bà là một trong những sinh viên chăm chỉ nhất lớp và đã kiếm được 72 tín chỉ tính cho đến nay. Lý do đằng sau quyết định học lại của bà chính là vì cuộc sống trần tục mà bà có sau khi nghỉ hưu.
“Tất cả những gì tôi làm là chơi bài và xem tivi. Cuộc sống thật nhàm chán. Đi học đại học một lần nữa đã khiến cuộc sống hưu trí của tôi trở nên nhiều màu sắc và ý nghĩa hơn” - bà nói - “Tôi cảm thấy niềm đam mê, cuộc sống của mình trở nên mạnh mẽ hơn kể từ khi đăng ký vào trường đại học. Niềm đam mê này mạnh mẽ đến mức bạn bè của tôi thậm chí còn nói rằng tôi đã biến thành một người hoàn toàn khác, người luôn hạnh phúc”.
Theo một hiệp hội các nhà giáo dục Trung Quốc cho người già, hơn 70.000 trường đại học đang thu hút hơn 8 triệu sinh viên cao tuổi theo học. Trên thực tế, các trường đại học này đang được chứng minh là phổ biến đến nỗi mọi người thường phải đối mặt với các vấn đề khi đăng ký. “Các trường đại học này nổi tiếng đến mức nhiều khóa học được đặt trong vòng vài giây sau khi phát hành trực tuyến” - Wang nói - “Tôi đã phải thức đến nửa đêm khi việc đăng ký trực tuyến bắt đầu chỉ để có được một chỗ trong lớp”.
Theo một báo cáo mới đây của Tân Hoa Xã, chỉ có 1 trong số 16 người có thể đăng ký vào một khóa học phổ biến ở các trường đại học Hàng Châu dành cho người già. Thượng Hải là thành phố đầu tiên của đất nước được xếp vào danh sách những xã hội già cỗi. Theo chính quyền thành phố Thượng Hải, 4,84 triệu người từ 60 tuổi trở lên chiếm 33,2% dân số đăng ký. Mặc dù là một trong những thành phố hàng đầu của Trung Quốc về việc cung cấp giáo dục cho người cao niên, nhưng 292 trường đại học cao tuổi và 5.447 trường dạy học của Thượng Hải chỉ có không gian cho 783.000 người cao tuổi, nghĩa là chỉ một trong sáu người có cơ hội theo học các trường đại học như vậy.
“Ngày càng có nhiều người nộp đơn vào các trường đại học cao tuổi. Tốc độ tăng trưởng hàng năm của ứng viên là khoảng 10%”, Xiong Fangjie, Phó Hiệu trưởng Đại học Thượng Hải cho người cao tuổi, tổ chức cao tuổi lớn nhất trong thành phố, nói. Trường có hơn 18.000 sinh viên trong khuôn viên chính và 60.000 sinh viên khác trên 24 chi nhánh. Theo Xiong, trường chấp nhận phụ nữ trên 50 tuổi và nam giới trên 60 tuổi, không giới hạn nơi cư trú đã đăng ký.
Được thành lập vào năm 1985, Đại học Người cao tuổi Thượng Hải hiện có 10 khoa, bao gồm thư pháp, hội họa, ngoại ngữ, piano, máy tính và văn học. Trường cung cấp 40 chuyên ngành, 179 khóa học và 460 lớp học cho sinh viên. “Có hai lựa chọn cho người cao niên - đăng ký bằng liên kết tương đương với bằng đại học, hoặc đăng ký vào một chuyên ngành nghiệp dư sẽ cho phép họ tốt nghiệp như sinh viên danh dự. Hầu hết mọi người chọn chuyên ngành nghiệp dư”, Xiong nói.
Lin Yuanhe, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học Trung Quốc dành cho người cao tuổi, nói rằng, đến năm 2020, tình hình sẽ được cải thiện khi nhiều trung tâm học tập cho người cao niên đã được đưa vào kế hoạch phát triển của Trung Quốc nhằm mục đích có ít nhất một trường đại học cho người già tại mỗi quận.
