Thí điểm dạy học trí tuệ nhân tạo ở tiểu học: Phù hợp xu thế giáo dục hiện đại

Chủ trương này mở ra cơ hội hình thành tư duy số, năng lực công dân số cho học sinh ngay từ sớm, đồng thời thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường.

Cơ hội mở lối chuyển đổi số

Theo chia sẻ của lãnh đạo các nhà trường, thí điểm giáo dục AI từ tiểu học là hướng đi khả quan và cần thiết, phù hợp với xu thế giáo dục hiện đại. Đây được xem là bước đi mang tính chiến lược nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực cho Việt Nam trong kỷ nguyên số, nơi AI ngày càng hiện diện sâu rộng trong mọi lĩnh vực của đời sống, kinh tế và giáo dục.

Ông Nguyễn Văn Tới - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Phước Thạnh (xã Thái Mỹ, TPHCM) cho rằng, giáo dục AI ở tiểu học có nhiều thuận lợi. Trước hết, học sinh tiểu học có khả năng tiếp thu công nghệ nhanh, tư duy mở, linh hoạt và không bị rào cản tâm lý như người lớn. Ở mức độ cơ bản, AI hoàn toàn có thể được đưa vào giảng dạy thông qua trò chơi học tập, hoạt động trải nghiệm, rèn luyện tư duy logic, làm quen với khái niệm dữ liệu và thuật toán đơn giản. Những nội dung này không gây áp lực nặng nề mà còn giúp học sinh hình thành tư duy khoa học, sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề từ sớm.

“Bên cạnh đó, thí điểm giáo dục AI còn tạo cơ hội để đội ngũ giáo viên nâng cao năng lực sư phạm gắn với công nghệ, từng bước làm chủ các công cụ số mới. Trường học cũng có điều kiện đổi mới phương pháp dạy học, tích hợp công nghệ vào nhiều môn học khác nhau, từ Toán, Tin học đến Khoa học, Mỹ thuật hay Hoạt động trải nghiệm. Nếu được triển khai bài bản, AI sẽ không làm “nặng chương trình” mà trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho cả giáo viên và học sinh”, ông Nguyễn Văn Tới chia sẻ.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thanh Hoa - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Chương Dương (Hồng Hà, Hà Nội) cho rằng, việc Bộ GD&ĐT đề xuất thí điểm giáo dục AI từ tiểu học là hướng đi đúng, cần thiết trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, với điều kiện được triển khai thận trọng, phù hợp lứa tuổi.

Ở tiểu học, giáo dục AI không nên hiểu là dạy lập trình hay công nghệ phức tạp, mà là giúp học sinh sớm hình thành nhận thức về AI trong đời sống, biết đặt câu hỏi, biết chọn lọc thông tin, sử dụng công nghệ một cách an toàn, có trách nhiệm. Trẻ em ngày nay tiếp cận AI rất sớm, nếu nhà trường không định hướng, các em vẫn sử dụng nhưng thiếu hiểu biết và dễ lệ thuộc. Vì vậy, thí điểm giáo dục AI từ sớm là khả quan và mang tính phòng ngừa hơn là chạy theo xu hướng.

Với các địa phương vùng cao như Lai Châu, chủ trương này vừa mở ra cơ hội rút ngắn khoảng cách số, đồng thời kỳ vọng trở thành động lực đổi mới phương pháp dạy học. Thay vì chỉ tiếp cận kiến thức truyền thống, học sinh có thể tham gia các hoạt động học tập gắn với thực tiễn địa phương.

Ông Vũ Quang Thiều - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Sin Suối Hồ (xã Sin Suối Hồ, Lai Châu) nhận định: Nếu được hỗ trợ đúng mức, giáo dục AI sẽ giúp học sinh vùng cao tự tin hơn trong môi trường học tập hiện đại. Việc Bộ GD&ĐT đề xuất thí điểm giáo dục AI không chỉ là câu chuyện đổi mới nội dung dạy học, mà còn là phép thử cho năng lực điều phối chính sách, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục số. Nếu được triển khai bài bản, phù hợp với điều kiện địa phương, đây sẽ là cơ hội để các trường vùng cao Lai Châu từng bước hòa nhịp với kỷ nguyên số, tạo nền tảng cho thế hệ học sinh tương lai tự tin hội nhập và phát triển.

Cần mục tiêu, lộ trình rõ ràng

Thí điểm giáo dục AI từ tiểu học là cơ hội lớn, nhưng cũng đặt ra nhiều yêu cầu mới cho ngành Giáo dục. Để triển khai hiệu quả, nhiều ý kiến cho rằng cần có lộ trình phù hợp, đầu tư hạ tầng, bồi dưỡng giáo viên và lựa chọn nội dung dạy học sát với thực tiễn. Nếu làm tốt, giáo dục AI sẽ góp phần hình thành thế hệ công dân số chủ động, sáng tạo, giúp Việt Nam nắm bắt cơ hội, vững vàng hơn trong kỷ nguyên số đang phát triển mạnh mẽ.

Ông Nguyễn Văn Tới cho rằng, thực tiễn triển khai giáo dục AI tại các nhà trường hiện nay cho thấy còn nhiều rào cản cần sớm được tháo gỡ. Trước hết, điều kiện cơ sở vật chất phục vụ dạy học như máy tính, thiết bị công nghệ, phần mềm học tập, đặc biệt là đường truyền Internet còn thiếu, chưa đồng bộ giữa các vùng miền. Điều này gây khó khăn nếu muốn triển khai giáo dục AI trên diện rộng và bảo đảm tính công bằng trong tiếp cận giáo dục số cho học sinh.

Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên - đóng vai trò then chốt trong triển khai giáo dục AI - không chỉ cần được trang bị kiến thức nền tảng về trí tuệ nhân tạo, mà còn phải được bồi dưỡng về phương pháp dạy học tích hợp, phù hợp với đặc điểm tâm lý, nhận thức của học sinh tiểu học. Vì vậy, để giáo dục AI đạt hiệu quả, cần có kế hoạch đào tạo, hỗ trợ giáo viên bài bản, đồng bộ với đầu tư hạ tầng, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho việc triển khai lâu dài trong nhà trường.

Tương tự, bà Nguyễn Thanh Hoa nhấn mạnh, trong kỷ nguyên số, Việt Nam có nhiều cơ hội như lực lượng học sinh nhanh nhạy, khả năng thích ứng tốt. Hệ thống giáo dục có thể tận dụng AI để cá thể hóa việc học, hỗ trợ giáo viên, nâng cao hiệu quả quản lý và giảng dạy. Tuy nhiên, thách thức cũng rất rõ nét, đó là năng lực đội ngũ giáo viên chưa đồng đều, hạ tầng công nghệ còn chênh lệch giữa các vùng, miền cùng nguy cơ học sinh lạm dụng AI, giảm tư duy độc lập nếu thiếu định hướng.

“Theo tôi, giáo dục AI cần được triển khai nhẹ nhàng, không áp lực, không thi cử, gắn với giáo dục đạo đức số và trách nhiệm công dân. Làm tốt điều này, AI sẽ trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực giúp nhà trường đào tạo những học sinh biết làm chủ công nghệ, chứ không bị công nghệ dẫn dắt”, bà Thanh Hoa bày tỏ.

Thực tế, các trường vùng cao Lai Châu vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn. Hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, thiếu phòng máy, thiết bị học tập và kết nối Internet chưa ổn định là rào cản lớn. Đội ngũ giáo viên có chuyên môn về công nghệ thông tin, đặc biệt là AI, còn hạn chế, trong khi áp lực đổi mới chương trình ngày càng gia tăng. Ngoài ra, đặc thù học sinh dân tộc thiểu số đòi hỏi nội dung giảng dạy phải được địa phương hóa, dễ hiểu, gần gũi với văn hóa và ngôn ngữ của các em.

Ông Lê Đình Chuyền - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Manh (xã Nậm Hàng, Lai Châu) chia sẻ: Chúng tôi rất ủng hộ chủ trương dạy học sinh làm quen với AI, nhưng mong muốn Bộ GD&ĐT và tỉnh quan tâm hơn đến đào tạo giáo viên, cung cấp học liệu phù hợp và đầu tư thiết bị tối thiểu để giáo viên có thể triển khai hiệu quả.

Cần ưu tiên phân bổ nguồn lực cho vùng khó khăn, đồng thời cho phép các trường áp dụng mô hình linh hoạt, kết hợp giữa học trực tiếp, học trải nghiệm và sử dụng tài nguyên số. Việc bồi dưỡng giáo viên theo hình thức ngắn hạn, kết hợp hỗ trợ trực tuyến từ các đơn vị có kinh nghiệm, cũng được xem là giải pháp khả thi.

Ở góc độ giáo viên, cô Lê Thị Phương Châu - Trường Tiểu học An Cựu (An Cựu, TP Huế) cho rằng, thí điểm giáo dục AI sẽ khả quan nếu triển khai đúng cách. Với trẻ tiểu học, AI không nên dạy theo hướng kỹ thuật hay lập trình, mà là giúp học sinh làm quen với AI như một công cụ học tập thông minh, thông qua các hoạt động trải nghiệm đơn giản, trực quan. Giáo dục AI góp phần tạo hứng thú học tập, phát triển tư duy logic, tư duy phản biện sớm và hình thành ý thức sử dụng công nghệ an toàn, có trách nhiệm cho học sinh. Đồng thời, AI cũng hỗ trợ giáo viên đổi mới phương pháp dạy học.

“Thách thức chủ yếu là năng lực giáo viên chưa đồng đều, điều kiện cơ sở vật chất hạn chế ở một số trường và việc kiểm soát để học sinh không phụ thuộc vào AI. Vì vậy, cần bồi dưỡng giáo viên trước, xây dựng nội dung phù hợp lứa tuổi tiểu học và triển khai thí điểm từng bước, có chọn lọc thì mới đảm bảo hiệu quả”, cô Châu cho hay.