Thí điểm trí tuệ nhân tạo vào GD phổ thông: Lộ trình phù hợp, đổi mới dạy - học

Chủ trương này được nhiều chuyên gia và nhà trường đánh giá phù hợp xu hướng chuyển đổi số, góp phần nâng cao năng lực số và định hướng nghề nghiệp sớm cho học sinh.

Phù hợp xu hướng

Bộ GD&ĐT vừa ban hành Văn bản số 7652/BGDĐT-GDPT ngày 21/11/2025 gửi các sở giáo dục và đào tạo xin ý kiến dự thảo Hướng dẫn triển khai thí điểm nội dung giáo dục AI trong giáo dục phổ thông. Dự thảo được xây dựng nhằm thực hiện các nghị quyết, quyết định và thông tư của Bộ Chính trị, Chính phủ và Bộ GD&ĐT liên quan đến phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nâng cao năng lực số của người học.

Theo dự thảo, khung nội dung giáo dục AI gồm 4 mạch kiến thức tương ứng với 4 miền năng lực: Tư duy lấy con người làm trung tâm; đạo đức AI; kỹ thuật và ứng dụng AI; thiết kế hệ thống AI. Nội dung được triển khai theo hai giai đoạn: Giáo dục cơ bản (tiểu học, THCS) và định hướng nghề nghiệp (THPT), bảo đảm phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi. Học sinh tiểu học làm quen với AI qua hoạt động trực quan; học sinh THCS hiểu nguyên lý dữ liệu, thuật toán; học sinh THPT có thể thiết kế mô hình AI đơn giản và định hướng nghề nghiệp.

Các cơ sở giáo dục được phép linh hoạt triển khai thông qua môn học, chuyên đề, dự án hoặc câu lạc bộ. Bộ GD&ĐT đề nghị địa phương tận dụng tối đa nguồn lực hiện có, tránh đầu tư dàn trải và tăng cường xã hội hóa, đặc biệt tại khu vực khó khăn. Thí điểm được triển khai từ tháng 12/2025 đến tháng 5/2026; tháng 6/2026 sẽ tổng kết để xem xét nhân rộng.

Chia sẻ về dự thảo trên, ông Trần Quang Điện - Hiệu trưởng Trường THPT Võ Văn Kiệt (Phước Long, Cà Mau) cho rằng, việc Bộ GD&ĐT triển khai thí điểm giáo dục AI trong trường phổ thông là bước đi phù hợp với xu hướng phát triển, đổi mới giáo dục trong thời đại 4.0. Ông Điện cho biết, dù nằm ở địa bàn vùng sâu nhưng thời gian qua nhà trường đã đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong dạy và học, một số giáo viên của trường đã tự tìm hiểu, ứng dụng AI trong giảng dạy.

“Trường THPT Võ Văn Kiệt đã có bước chuẩn bị sẵn sàng về nhân lực, vật lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số. Hiện, đội ngũ giáo viên của trường đã được tạo điều kiện tham gia nhiều lớp tập huấn về công nghệ AI, có khoảng 40 giáo viên đã được cấp giấy chứng nhận có thể ứng dụng AI trong giảng dạy.

Cơ sở vật chất của nhà trường cũng được đầu tư hoàn chỉnh, phòng học STEM theo tiêu chuẩn quốc tế, cơ bản có thể đáp ứng việc ứng dụng AI trong dạy và học. Theo đánh giá, ở các tiết học giáo viên có sử dụng AI giảng dạy đều tạo hiệu ứng học tập cao, học sinh rất hào hứng tham gia tiết học, các em cũng tiếp thu nhanh, đã biết sử dụng AI để nâng cao khả năng học tập. Tôi tin rằng, nếu được thí điểm triển khai giáo dục AI trong nhà trường, Trường THPT Võ Văn Kiệt sẽ thực hiện tốt”, ông Điện khẳng định.

Tương tự, ông Phạm Việt Hưng - Hiệu trưởng Trường THPT Đầm Dơi (Đầm Dơi, Cà Mau), bày tỏ quan điểm ủng hộ đối với chủ trương thí điểm đưa giáo dục AI vào trường học phổ thông. Theo ông Hưng, hiện nay cả học sinh và giáo viên đã và đang ứng dụng AI vào dạy và học rất phổ biến. Tuy nhiên, chủ yếu vẫn là tự tìm hiểu, nghiên cứu mà chưa có hướng dẫn khung từ cơ quan chức năng.

“Hiện tại, nhân lực và vật lực của nhà trường cơ bản có thể đáp ứng việc giáo dục AI, tuy nhiên, điều cần thiết là có khung chính sách nhất quán, chương trình dạy, tài liệu toàn diện và linh hoạt. Nếu cung cấp thông tin đầy đủ, có cách giáo dục phù hợp, tôi tin rằng việc việc sử dụng AI trong nhà trường sẽ đạt được hiệu quả như mong muốn, tạo đòn bẩy nâng cao tri thức, thúc đẩy sáng tạo và góp phần đào tạo thế hệ công dân số bản lĩnh”, ông Hưng chia sẻ.

Cơ hội phát triển năng lực số

Từ năm học 2025 - 2026, Trường Thực nghiệm Khoa học Giáo dục (thuộc Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) tổ chức riêng một chuyên đề về trí tuệ nhân tạo dành cho học sinh khối lớp 1 với 16 tiết học. Số tiết nằm trong thời lượng được quy định trong năm học nên không gây áp lực cho học sinh. Nội dung học cũng được tính toán theo lứa tuổi.

Cô Nguyễn Thị Huyền Trang - giáo viên Trường Thực nghiệm Khoa học Giáo dục, cho biết: Hiện nay, trí tuệ nhân tạo không còn xa lạ với học sinh. Việc triển khai giáo dục trí tuệ nhân tạo cần thiết trong các nhà trường nhằm trang bị kiến thức, kĩ năng cần thiết cho học sinh. Đối với học sinh lớp 1, nội dung giáo dục cần gần gũi và dễ hiểu nhất, giúp các em hiểu về AI, cách sử dụng đạt hiệu quả nhất.

Trước những lo ngại về việc học sinh tiếp xúc với các thiết bị công nghệ quá sớm, cô Huyền Trang giải thích: “Qua thực tế thực hiện chuyên đề, học sinh không cần tiếp xúc với máy tính quá lâu, không cần thử nghiệm nhiều ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Các em được hướng dẫn tự làm các mô hình, như vậy mối lo về những tác động tiêu cực đến sức khỏe đã được giải quyết”.

Tại TPHCM, Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong là một trong những đơn vị tiên phong đưa AI vào giảng dạy. Hiệu trưởng Phạm Thị Bé Hiền cho biết nhà trường đã triển khai môn AI từ 7 năm trước. Ban đầu, chương trình chia làm hai cấp độ: Phổ cập cho học sinh lớp 10 và nâng cao dành cho học sinh có định hướng nghiên cứu. Sau quá trình thực hiện, chương trình được phát triển thành ba mức độ: Phổ cập; nâng cao – ứng dụng; và nâng cao – nghiên cứu chuyên sâu cho học sinh có định hướng theo học ngành AI ở bậc đại học.

“Việc học sinh được tiếp cận AI bài bản từ phổ thông là cần thiết và nên được nhân rộng. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là thiếu đội ngũ giáo viên được đào tạo chuyên sâu về AI. Để khắc phục, nhà trường mời giảng viên từ các trường đại học và kỹ sư AI tham gia giảng dạy, đồng thời bồi dưỡng chuyên sâu cho giáo viên Tin học”, bà Hiền cho hay.

GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, nhận định, tiềm năng của AI rất lớn, do đó, việc trang bị cho học sinh những kỹ năng thiết yếu để thích ứng và phát triển trong bối cảnh mới là nhiệm vụ cấp bách của ngành Giáo dục. Để đưa AI vào trường học hiệu quả, cần dựa trên ba trụ cột chính: Khung chính sách nhất quán, chương trình và tài liệu dạy học toàn diện, linh hoạt, cùng nguồn lực nhân sự và tài chính phù hợp. Việc chuẩn hóa AI trong giáo dục đang trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo công nghệ được ứng dụng hiệu quả, minh bạch và an toàn.

Bên cạnh tích hợp nội dung về AI, an toàn số và đạo đức công nghệ theo từng cấp học, các chuyên gia nhấn mạnh Bộ GD&ĐT cần ban hành bộ quy tắc ứng xử với AI trong giáo dục và xây dựng khung năng lực số cho giáo viên và học sinh, bao gồm kỹ năng sử dụng AI đúng cách. Các cơ sở giáo dục giữ vai trò then chốt trong triển khai và giám sát.

Nhà trường cần cụ thể hóa chính sách bằng quy định nội bộ, lựa chọn công cụ AI bảo đảm an toàn, có kiểm định và phù hợp mục tiêu giáo dục. Trong đánh giá năng lực học sinh, dự thảo đề cập việc chuyển sang các hình thức như thảo luận trực tiếp, vấn đáp hay kiểm tra tư duy phân tích để hạn chế gian lận. AI có thể hỗ trợ cá nhân hóa học tập, chấm điểm và phân tích lỗi sai; tuy nhiên cần tránh lạm dụng.

Ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia, cho rằng việc đưa AI vào cấp tiểu học cần một kế hoạch hành động rõ ràng, khả thi. Theo ông, mục tiêu không phải đào tạo “kỹ sư AI nhí” mà giúp học sinh hiểu AI, sử dụng an toàn và có trách nhiệm, đồng thời hình thành tư duy sáng tạo khi tương tác với công nghệ. Chỉ cần tích hợp khoảng 5 - 10 tiết mỗi năm vào các môn học hoặc hoạt động trải nghiệm, như mô hình Singapore sẽ áp dụng từ năm 2025.

Cùng đó, cần thiết lập hai “hàng rào an toàn”: Học sinh chỉ sử dụng AI thông qua hệ thống của nhà trường và chỉ tiếp cận các công cụ nằm trong danh mục được phê duyệt để đảm bảo bảo mật dữ liệu và nội dung phù hợp.

Nhân tố quyết định sự thành công của chương trình vẫn là đội ngũ giáo viên. Công nghệ không thể thay thế vai trò người thầy, vì vậy cần sớm xây dựng chương trình bồi dưỡng chuẩn hóa và hình thành lực lượng khoảng 1.000 giáo viên nòng cốt về AI để triển khai và lan tỏa trên diện rộng.

Ông Thắng khẳng định, cần có lộ trình thí điểm 18 - 24 tháng để chuẩn bị học liệu, đào tạo giáo viên, triển khai tại một số địa phương, sau đó mới nhân rộng toàn quốc. Việc đưa AI vào tiểu học là đúng thời điểm, nhưng phải được thực hiện đúng cách: Lấy giáo viên làm trung tâm, sử dụng công cụ an toàn và triển khai từng bước chắc chắn.