Theo thông tin do trang tin Iran Birun.info, hệ thống tên lửa phòng không tầm xa S-400 Triumf do Nga sản xuất đã lần đầu tiên được thử nghiệm trong điều kiện tác chiến thực tế tại Iran.
Cuộc thử nghiệm diễn ra gần thành phố Isfahan, miền trung Iran, cách thủ đô Tehran khoảng 440 km về phía nam.
Sự kiện này đánh dấu bước phát triển quan trọng trong năng lực phòng không chiến lược của Iran, đồng thời thể hiện rõ quyết tâm của Tehran trong việc hiện đại hóa năng lực răn đe trước các mối đe dọa trên không trong bối cảnh khu vực gia tăng bất ổn.
Cuộc thử nghiệm được cho là sử dụng một tổ hợp S-400 hoàn chỉnh, gồm radar phát hiện 91N6E Big Bird, radar điều khiển hỏa lực 92N6E Grave Stone, đơn vị chỉ huy điều khiển và nhiều xe phóng đạn 5P85TE2.
Hệ thống này được trang bị các tên lửa đất đối không tầm xa 48N6E3 và có thể cả 40N6, có khả năng đánh chặn nhiều loại mục tiêu trên không.
Người dân địa phương tại Isfahan ghi nhận sự gia tăng hoạt động radar và xe phóng tên lửa trong nhiều tuần gần đây, cho thấy cuộc thử nghiệm là một phần của cuộc diễn tập quân sự quy mô.
Hiện giới chức quốc phòng Iran chưa công bố hình ảnh hay xác nhận chính thức, tuy nhiên các nhà phân tích khu vực đều xem đây là lần đầu hệ thống S-400 được đưa vào sử dụng chiến lược tại Iran.
Liên minh quân sự Iran – Nga và tác động khu vực
Những thông tin ban đầu về việc Iran tiếp nhận hệ thống S-400 đã xuất hiện từ giữa năm 2024. Ngày 2/8/2024, một số nguồn tin quốc phòng đáng tin cậy như Defence Security Asia và BulgarianMilitary.com đưa tin một máy bay vận tải quân sự Il-76 của Nga đã hạ cánh tại Tehran, được cho là chở theo các thành phần chính của hệ thống S-400.
Trước đó, có tin Iran đã đề nghị mua S-400 nhằm tăng cường năng lực phòng thủ cho các cơ sở hạt nhân và quân sự trọng yếu.
Tuy nhiên, các quan chức thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) công khai phủ nhận việc cần đến S-400, cho rằng Iran hoàn toàn tin tưởng vào các hệ thống nội địa như Bavar-373 và Khordad 15.
Tuy vậy, thời điểm tiếp nhận thiết bị và cuộc thử nghiệm vừa diễn ra cho thấy Iran ít nhất đã triển khai một phần tổ hợp S-400.
Quan hệ quốc phòng giữa Iran và Nga gia tăng đáng kể từ năm 2022, chuyển từ hợp tác đơn lẻ sang liên minh chiến lược với sự hỗ trợ lẫn nhau trong các xung đột khu vực và phản đối ảnh hưởng từ phương Tây.
Nga đã cung cấp cho Iran các hệ thống trinh sát tiên tiến, máy bay huấn luyện và vũ khí phòng không, trong khi Iran cung cấp vũ khí cảm tử và công nghệ UAV được sử dụng trong chiến sự tại Ukraine. Các cuộc tập trận chung, đoàn kỹ thuật và hợp tác quốc phòng mật đã được đẩy mạnh mạnh mẽ.
Việc được cho là bàn giao và kích hoạt hệ thống S-400 tại Iran phản ánh mức độ phối hợp sâu sắc trong hợp tác quân sự song phương, và có ảnh hưởng lớn đến cục diện an ninh khu vực.
S-400 và những thay đổi chiến lược tại Trung Đông
Hệ thống S-400 Triumf là một trong những hệ thống tên lửa phòng không tầm xa tiên tiến nhất hiện được xuất khẩu.
Hệ thống trên có khả năng phát hiện và tiêu diệt nhiều loại mục tiêu trên không, gồm máy bay, tên lửa hành trình, UAV và tên lửa đạn đạo, ở cự ly lên tới 400 km và độ cao tối đa 30 km.
S-400 sử dụng radar mảng pha đa chức năng, có thể theo dõi đồng thời tới 80 mục tiêu và tấn công 36 mục tiêu cùng lúc.
Kho tên lửa của hệ thống bao gồm 48N6E3 dùng cho mục tiêu tốc độ cao và 40N6 dùng cho tầm xa, tạo thành lớp phòng thủ nhiều tầng với độ chính xác cao và khả năng chống chế áp điện tử mạnh mẽ.
Việc Iran được cho là đã kích hoạt S-400 đánh dấu sự thay đổi lớn trong học thuyết phòng không của nước này. Nếu hệ thống đi vào hoạt động đầy đủ, Iran sẽ nằm trong số ít quốc gia vận hành hệ thống phòng không xuất khẩu tối tân nhất của Nga.
Điều này không chỉ tăng cường đáng kể khả năng phòng thủ tầm cao và tầm xa của Iran, mà còn khiến các đối thủ phải tính toán lại kế hoạch tấn công đường không.
Với Israel và các quốc gia vùng Vịnh, diễn biến này nhiều khả năng sẽ thúc đẩy các thương vụ mua sắm hệ thống phòng không mới và điều chỉnh chiến lược quân sự hiện tại.
Đáng chú ý, việc thử nghiệm diễn ra gần Isfahan, nơi tập trung nhiều cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran, cho thấy Tehran đặc biệt chú trọng bảo vệ các tài sản chiến lược nhạy cảm.
