Từ đó các chuyên gia đưa ra bài học kinh nghiệm, phương hướng triển khai hiệu quả giai đoạn tiếp theo.

Bà Bùi Thị Kim Tuyến - Giám đốc Sở GD&ĐT Hòa Bình: Bước chuyển chất lượng khi triển khai chương trình mới

Thời gian qua, các cấp ủy, chính quyền và ngành Giáo dục tỉnh Hòa Bình đã tập trung chỉ đạo triển khai Chương trình GDPT 2018. Trong đó chú trọng nâng cao nhận thức của cấp ủy Đảng và toàn xã hội về thực hiện chủ trương đổi mới nội dung, chương trình GDPT, thay sách giáo khoa (SGK) và phương pháp giáo dục theo chuẩn kiến thức, kỹ năng, yêu cầu cần đạt, nhằm giáo dục học sinh phát triển toàn diện về tri thức cũng như phẩm chất, năng lực.

Bà Bùi Thị Kim Tuyến. Ảnh: NVCC

Sau gần 4 năm triển khai Chương trình GDPT 2018, chất lượng giáo dục Hòa Bình có nhiều chuyển biến tích cực; đặc biệt việc phát triển mô hình đổi mới sáng tạo trong dạy học, quản lý đã gắn hơn với thực tiễn và bước đầu đáp ứng nhu cầu.

Công tác quản lý, quản trị trường học đổi mới theo hướng phát huy tính chủ động, linh hoạt nhà trường và năng lực tự chủ, sáng tạo tổ chuyên môn, giáo viên. Các nhà trường tổ chức đề xuất, lựa chọn SGK mới nghiêm túc.

Tài liệu giáo dục địa phương lớp 1, lớp 2, lớp 3 được biên soạn kịp thời, đúng quy định. Công tác bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên thực hiện chương trình, SGK mới đảm bảo chất lượng. SGK, nguồn học liệu, thiết bị dạy học được khai thác, sử dụng hiệu quả, phù hợp thực tiễn.

Thầy cô vận dụng linh hoạt phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; dạy học theo yêu cầu cần đạt, chuẩn kiến thức, kỹ năng chương trình. Các mô hình đổi mới giáo dục triển khai hiệu quả ở hầu hết trường tiểu học…

Với giáo dục trung học, cơ sở giáo dục tổ chức xây dựng, ban hành kế hoạch thực hiện chương trình môn học, bảo đảm tổng số tiết/năm học theo quy định; đáp ứng yêu cầu phù hợp điều kiện đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học nhà trường, đổi mới chương trình, SGK GDPT; chủ động bố trí thời gian thực hiện chương trình có tính khoa học, sư phạm.

Một số con số đáng chú ý: Hòa Bình tổ chức cho 100% học sinh học 2 buổi/ngày đối với lớp thực hiện chương trình mới; huy động trẻ em 6 tuổi vào lớp 1 đạt 100%; tỷ lệ học sinh hoàn thành chương trình tiểu học hằng năm dao động từ 97% - 99,5%; từ năm 2017 đến nay duy trì phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3; Học sinh tiểu học được học môn Tin học đạt tỷ lệ 68%, đối với lớp 3 đạt tỷ lệ 100%.

Với môn Tiếng Anh, khuyến khích trường tiểu học tổ chức dạy học tự chọn theo Chương trình làm quen Tiếng Anh lớp 1, 2; triển khai Chương trình Tiếng Anh 10 năm với các lớp 4, 5, 8, 9, 11 và lớp 12; riêng các lớp 3, 6, 7 và 10 có 100% học sinh thực hiện chương trình mới theo quy định của Bộ GD&ĐT.

Ngành Giáo dục cùng UBND các huyện, thành phố tiếp tục tuyển dụng bổ sung giáo viên dạy Tiếng Anh, Tin học, đầu tư cơ sở vật chất để đảm bảo triển khai cho 100% cơ sở GDPT tổ chức dạy học môn Tiếng Anh, Tin học theo đúng Chương trình GDPT 2018.

Tuy nhiên, triển khai dạy học tiếng Anh, Tin học ở một số huyện trên địa bàn tỉnh còn gặp khó khăn trong tuyển dụng giáo viên, thiếu phương án khả thi để có nguồn giáo viên ổn định. Chất lượng đội ngũ giáo viên tiếng Anh còn hạn chế. Nhiều huyện, thành phố phải bố trí giáo viên dạy liên trường, nhiều điểm trường gây ảnh hưởng chất lượng dạy và học.

Các điểm trường xa nhau nên không tổ chức dạy môn Tin học ở 100% điểm trường vì không đảm bảo phòng máy, khó bố trí giáo viên. Một số đơn vị kết nối Internet không ổn định, số lượng máy tính thiếu so với học sinh. Phần lớn học sinh không có máy tính ở nhà nên việc học chủ yếu trên lớp, dẫn đến thời lượng thực hành chưa đảm bảo, số và chất lượng dạy học Tin học nhiều hạn chế.

Ông Lê Quang Trí - Giám đốc Sở GD&ĐT Tiền Giang: Sớm thực hiện lộ trình nâng lương cho cán bộ, viên chức ngành Giáo dục

Ông Lê Quang Trí (ngoài cùng bên trái) trao thưởng cho học sinh. Ảnh: Sở GD&ĐT cung cấp

Thực hiện Chương trình GDPT 2018 đã tạo chuyển biến rõ nét cho giáo dục Tiền Giang. Cơ sở vật chất ngày càng được quan tâm đầu tư; mạng lưới trường, lớp củng cố, đi vào ổn định, sắp xếp theo hướng giảm dần các điểm trường lẻ, phù hợp tình hình thực tế địa phương; môi trường, điều kiện học tập của học sinh được cải thiện; trình độ cán bộ quản lý, giáo viên và chất lượng giáo dục ngày càng nâng cao. Từ đó tạo niềm tin của nhân dân với ngành Giáo dục và hệ thống chính trị.

Đổi mới chương trình, SGK GDPT đã góp phần đổi mới, hoàn thiện phương pháp dạy học. Giáo viên làm việc có kế hoạch, biết tổ chức hệ thống công việc để hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu, khám phá trong quá trình dạy học; giúp các em trang bị phương pháp học tập, lĩnh hội bài học thông qua rèn luyện kỹ năng thực hành, nhằm phát triển phẩm chất, năng lực.

Giáo dục Tiền Giang đặt ra mục tiêu giai đoạn đến 2025 và 2030. Theo đó, đến 2025, tỉnh tiếp tục triển khai hiệu quả Chương trình GDPT 2018; dạy học ngoại ngữ theo Đề án dạy học ngoại ngữ và dạy học tự chọn, tích cực chuyển đổi số; đẩy mạnh định hướng nghề nghiệp và phân luồng học sinh sau THCS; tổ chức biên soạn, thẩm định và thực hiện nội dung giáo dục địa phương theo chỉ đạo của Bộ GD&ĐT; thực hiện hướng dẫn lựa chọn SGK; triển khai Đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong GDPT giai đoạn 2018 - 2025.

Để đạt mục tiêu đề ra, nhiệm vụ, giải pháp được Tiền Giang đưa ra là tăng cường lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; quản lý Nhà nước; phối hợp đồng bộ các ban, ngành và tổ chức chính trị -xã hội về GD-ĐT. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Đổi mới công tác quản lý Nhà nước về GD-ĐT, quản trị trong cơ sở giáo dục. Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới. Quy hoạch sắp xếp mạng lưới và đẩy mạnh xã hội hóa, tăng cường tự chủ giáo dục. Tiếp tục đẩy mạnh công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh sau trung học.

Tỉnh kiến nghị Chính phủ sớm thực hiện lộ trình nâng lương cho cán bộ, viên chức ngành Giáo dục và xem xét sửa đổi, bổ sung Nghị định 116/2020/NĐ-CP về chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm. Theo đó, có cơ chế đặt hàng các trường sư phạm đào tạo giáo viên cho địa phương; gắn đào tạo với nhu cầu sử dụng; bảo đảm sinh viên ra trường được bố trí việc làm phù hợp.

Thể chế hóa việc huy động nguồn lực tài chính từ doanh nghiệp cho giáo dục mầm non, GDPT bằng các chính sách khuyến khích doanh nghiệp, ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, nhằm tiếp tục thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân đầu tư cho các bậc học.

Đối với Bộ GD&ĐT: Kiến nghị giao nhiệm vụ và hướng dẫn việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên hiện có cho địa phương thực hiện để đảm bảo giảng dạy hiệu quả các môn học theo Chương trình, SGK mới, nhất là môn tích hợp, môn học mới.

GS.TS Thái Văn Thành - Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An: 6 bài học kinh nghiệm

GS.TS Thái Văn Thành.

Qua 10 năm thực hiện Nghị quyết 29 của Trung ương và Nghị quyết Tỉnh ủy, GD-ĐT Nghệ An cơ bản hoàn thành và hoàn thành vượt mức mục tiêu đề ra.

Ngành Giáo dục có bước phát triển mạnh mẽ, vững chắc và toàn diện cả về quy mô, chất lượng. Bên cạnh đó còn nhiều việc phải bàn, thảo luận, đưa ra giải pháp hữu hiệu để GD-ĐT phát triển mạnh mẽ hơn nữa đáp ứng yêu cầu đất nước trong thời kỳ mới, giai đoạn mới.

Từ thực tiễn triển khai Nghị quyết 29 tại Nghệ An, chúng tôi rút ra những bài học kinh nghiệm để tiếp tục triển khai tốt hơn Nghị quyết của Trung ương. Theo đó, bài học quan trọng đầu tiên là đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế phải thực sự đồng bộ, khoa học, quyết liệt, kiên trì.
Cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; đồng thuận, ủng hộ, giám sát, chia sẻ của nhân dân; đồng hành, sáng tạo, quyết tâm, vượt khó của đội ngũ nhà giáo. Cần tranh thủ sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo từ các cấp ủy Đảng, chính quyền, chủ động tích cực tham mưu, đề xuất xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù địa phương để cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Quốc hội, Chính phủ, Bộ GD&ĐT về đổi mới GD-ĐT. Tạo hành lang pháp lý vững chắc giúp địa phương, cơ sở giáo dục triển khai.

Thứ hai, thực hiện quy hoạch mạng lưới trường lớp phù hợp phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Việc phát triển hệ thống mạng lưới trường lớp trong từng giai đoạn, thời kỳ đều gắn với phát triển kinh tế - xã hội mỗi quốc gia, địa phương.

Trước đây, để thực hiện mục tiêu phổ cập giáo dục trong điều kiện kinh tế khó khăn, hệ thống giao thông chưa phát triển, do đó mạng lưới trường lớp phải mở rộng tận bản làng xa xôi tạo điều kiện cho học sinh đi học thuận lợi. Ngày nay, đời sống nâng lên, đường giao thông phát triển, phương tiện đi lại của người dân tốt hơn. Bên cạnh đó, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học nhất là thiết bị phòng học ngoại ngữ, tin học, phòng học LAB rất tốn kém trong khi nguồn lực hạn hẹp. Vì vậy, sắp xếp, dồn dịch điểm trường là xu thế tất yếu để tập trung đầu tư.

Thứ ba, điều kiện quyết định cho sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT chính là đào tạo lại đội ngũ nhà giáo và đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Do đó, chuẩn bị điều kiện đảm bảo đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho đổi mới GDPT cần chủ động thực hiện sớm, có lộ trình cụ thể gắn với thay SGK. Phân cấp trách nhiệm rõ ràng từng ngành, địa phương thực hiện.

Thứ tư, hợp tác và chuyển đổi số trong ngành GD-ĐT là động lực phát triển, mục tiêu về phẩm chất và năng lực, giải pháp then chốt, đột phá cho tất cả nhiệm vụ đổi mới giáo dục hiện nay.

Thứ năm, từng cơ sở GD-ĐT chú trọng xây dựng môi trường giáo dục toàn diện; đa dạng về trình độ, mục tiêu; phong phú về hoạt động; giáo dục vì sự tiến bộ người học.

Cuối cùng, cần làm tốt công tác truyền thông, tổ chức tuyên truyền sâu rộng trên báo chí, Cổng thông tin điện tử tỉnh, hệ thống phát thanh, truyền hình trong tỉnh nhằm tạo sự đồng thuận xã hội về đổi mới căn bản GD-ĐT nhất là đổi mới chương trình GDPT.

GS.TS Phạm Hồng Quang - Chủ tịch Hội đồng ĐH Thái Nguyên: Loại bỏ bệnh thành tích và bạo lực trong trường học

GS.TS Phạm Hồng Quang.

10 năm triển khai Nghị quyết 29, từ nhận thức đến hành động, đã thống nhất cao về mục tiêu giáo dục, chuyển từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực người học; tiếp cận nội dung sang phát triển “năng lực sẵn có” người học; quan niệm giáo dục đóng trong phạm vi nhà trường sang nền giáo dục mở…

Chương trình GDPT 2018 được triển khai đúng tinh thần Nghị quyết của Đảng, Nghị quyết 88 của Quốc hội và tiếp cận quốc tế, phù hợp thực tiễn đất nước. Chúng ta đã hình thành được đội ngũ chuyên gia GDPT đủ sức triển khai hoạt động dẫn dắt, định hướng, bồi dưỡng các thế hệ giáo viên kế tiếp về phát triển chương trình và đánh giá.

Chuẩn bị xây dựng Nghị quyết 29 và thực hiện 10 năm qua, chúng ta đã tiếp cận từ căn cứ khoa học và xu hướng quốc tế, các quy định của luật pháp… Tuy nhiên, thời gian tới, cần sự đồng bộ trong tiếp cận bền vững của quá trình đổi mới chương trình GDPT, gồm các trọng tâm: Triết lý, mục tiêu môn học để nhận diện đầy đủ về giáo dục nền tảng; nội dung học vấn phổ thông; chất lượng giáo viên; tiếp cận văn hóa - môi trường giáo dục và môi trường xã hội. Trước hết, loại bỏ khỏi trường học bệnh giả dối, thành tích và bạo lực. Người học được sống, học tập trong môi trường lành mạnh, trung thực và sáng tạo.

Đồng thời, một số vấn đề cần sớm hoàn thiện. Trong đó, năng lực phát triển chương trình (chương trình giáo dục nhà trường, địa phương) của giáo viên trong môi trường đổi mới sáng tạo là quyết định. Nhận thức của lãnh đạo giáo dục và giáo viên, cha mẹ người học và xã hội (truyền thông giáo dục) là điều kiện tiên quyết. Đo đạc, đánh giá giáo dục phải từ quá trình hình thành, phát triển nhân cách người học là cốt lõi. Từ đó sẽ tác động tích cực trở lại các yếu tố giáo dục.