Dạy học trong bối cảnh đó cần quan tâm, khắc phục ra sao? TS Thái Văn Tài (ảnh nhỏ), Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT) đã có cuộc trao đổi với Báo Giáo dục & Thời đại.

Nỗ lực song hành thách thức

- Ông đánh giá như thế nào về dạy học và công tác chuẩn bị điều kiện triển khai môn Tin học tại các địa phương trước khi trở thành môn học bắt buộc từ lớp 3 năm học 2022 - 2023?

- Dạy học và tổ chức hoạt động giáo dục tin học ở các địa phương đã diễn ra khá tích cực, chủ động trong việc triển khai thực hiện theo Công văn số 3539 của Bộ GD&ĐT về hướng dẫn tổ chức dạy học môn Tin học và hoạt động giáo dục tin học cấp tiểu học từ năm học 2019 - 2020 ngay sau khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được ban hành. Tiếp đến năm 2021, Bộ ban hành Công văn 371 về việc chuẩn bị đội ngũ giáo viên Tiếng Anh, Tin học dạy học tiểu học từ năm học 2022 - 2023 gửi UBND các tỉnh, TP để triển khai theo thẩm quyền quy định.

Thực hiện chỉ đạo nói trên, các địa phương đã có nhiều giải pháp và đạt được kết quả nhất định. Theo thống kê, năm học 2020 - 2021, cả nước có 66,2% trường tổ chức dạy tin học cho học sinh cấp tiểu học. Trong đó lớp 3 là 65,94%, lớp 4 có 68%, lớp 5 với 66,99% được học môn Tin học tự chọn.

Cùng đó các địa phương cũng tổ chức tốt dạy học môn Tin học cho học sinh lớp 3, lớp 4, lớp 5 theo quy định trong chương trình; có giải pháp phù hợp tăng cường tổ chức hoạt động giáo dục tin học cho học sinh tiểu học nhằm giúp trò lớp 1, lớp 2 được làm quen với tin học, đáp ứng sở thích, nhu cầu và phát hiện, bồi dưỡng phát triển năng lực tin học, tư duy khoa học máy tính, nuôi dưỡng đam mê khám phá khoa học, công nghệ. Địa phương có tỷ lệ học sinh lớp 1, 2 được tham gia hoạt động giáo dục tin học cao như TP Hồ Chí Minh, Thái Bình, Vĩnh Long, Bình Dương…

Có thể thấy, các địa phương đã tích cực xây dựng kế hoạch chuẩn bị điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học theo lộ trình, từng bước đảm bảo số lượng phòng máy tính phù hợp với quy mô nhà trường. Nhà trường cũng tiến hành dự báo, xây dựng và thực hiện kế hoạch để học sinh các điểm trường đều được học tin học theo Chương trình GDPT 2018 với thời lượng 35 tiết/lớp/năm học từ năm học 2022 - 2023; tuyển dụng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, được tập huấn bồi dưỡng theo quy định của Bộ GD&ĐT đã triển khai và từng bước được chuẩn hóa…

- Dù đã chuẩn bị tích cực, song các địa phương vẫn gặp nhiều trở ngại trong dạy học. Những khó khăn được nhận diện là gì, thưa ông?

- Bên cạnh những kết quả đạt được, việc dạy và học môn Tin học ở một số địa phương còn gặp khó khăn khi chưa đảm bảo điều kiện về giáo viên, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy và học nên tỷ lệ học sinh được học tin học còn thấp, chất lượng dạy học hạn chế cần khắc phục. Về cơ sở vật chất - thiết bị dạy học ở nhiều trường tiểu học và trường phổ thông có cấp tiểu học còn thiếu và phần lớn đã cũ, lạc hậu, không đồng bộ. Để đủ phòng máy thực hiện Chương trình GDPT 2018 (tính tối thiểu 1,2 phòng/trường) cần bổ sung hàng nghìn phòng học.

TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT).

100% học sinh lớp 3 được học tin học bắt buộc

- Trong điều kiện triển khai môn Tin học bắt buộc còn hạn chế ở nhiều địa phương, ông có lưu ý gì trong việc thực hiện để đảm bảo chuẩn đầu ra cho học sinh lớp 3 ngay năm đầu triển khai?

- Việc đưa Tiếng Anh và Tin học trở thành môn học bắt buộc từ năm học 2022 - 2023 là thực hiện Luật Giáo dục 2019 và để bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục. Đây là môn học quan trọng để học sinh có kiến thức, kỹ năng, năng lực làm công cụ học tập các môn học khác. Song kiến thức môn Tin học chỉ ở mức độ làm quen ban đầu và điều kiện triển khai môn học này có đặc trưng riêng về giáo viên, phòng học bộ môn, thiết bị dạy học… Các địa phương ở vùng khác nhau điều kiện đảm bảo chưa đồng nhất, có nơi đang còn rất khó khăn, nhưng có nơi đã sẵn sàng.

Do thực hiện đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục nên trách nhiệm của chính quyền địa phương vẫn phải đảm bảo tổ chức cho học sinh học tập linh hoạt theo hướng dẫn tại Công văn số 816 của Bộ GD&ĐT về hướng dẫn tổ chức dạy học môn Tiếng Anh, Tin học theo Chương trình GDPT 2018 cấp tiểu học với các nhóm giải pháp cụ thể. Nơi nào thiếu giáo viên cần thực hiện nhóm giải pháp như tăng cường sử dụng giáo viên dạy liên trường; giáo viên THCS xuống dạy học sinh tiểu học...

Mặt khác, chương trình cũng quy định linh hoạt trong quá trình triển khai, không nhất thiết các trường phải đồng nhất từ đầu năm học mà có thể để cuối năm học miễn sao dạy đủ cho học sinh số tiết theo yêu cầu và đạt kiến thức cần đạt. Như vậy, việc bố trí thời khóa biểu, kế hoạch dạy học phụ thuộc vào điều kiện giáo viên có thể thực hiện linh hoạt ở thời điểm khác nhau.

Địa phương nào thực hiện các giải pháp nói trên nhưng vẫn chưa đảm bảo đủ giáo viên thì có thể ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học để nối các điểm cầu, có trợ giảng điểm cầu hỗ trợ bài giảng cho học sinh... Về phòng Tin học đang gặp khó khăn ở một số nơi, song môn Tin học lớp 3 không phải tiết nào cũng cần thực hành, trong 35 tiết học/năm có tiết không cần sử dụng phòng máy. Do đó, giáo viên cần nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa, lên kế hoạch… để tiết học nào bắt buộc có phòng máy thì tham mưu với chính quyền địa phương trang bị kịp thời.

Trong điều kiện chưa kịp bổ sung máy có thể vận dụng các giải pháp như: Tham mưu cho chính quyền địa phương trưng dụng, sử dụng các phòng học máy của trường học lân cận ở các cấp học khác nhau, miễn sao có phòng máy để học sinh học tập. Hoặc linh hoạt tạo ra ngân hàng máy tính để luân phiên sử dụng trong các trường với nhau…

Bên cạnh linh hoạt trong quá trình triển khai phù hợp thực tế, địa phương cần có giải pháp quản lý chất lượng; giao nhiệm vụ rõ ràng cho giáo viên chủ nhiệm, dạy điểm cầu, phụ trách điểm cầu, hỗ trợ trợ giảng. Khi sử dụng kho bài giảng khác nhau cần tăng cường văn bản hướng dẫn để xác định rõ trách nhiệm. Quá trình thực hiện các giải pháp cần có giải pháp quản lý bổ sung để kiểm soát tốt nhất chất lượng dạy học môn Tin học đảm bảo chất lượng chương trình...

Các giải pháp tổng thể này sẽ giúp các địa phương, nhà trường thực hiện mục tiêu đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục, 100% học sinh lớp 3 được học môn Tin học bắt buộc từ năm học 2022 - 2023.

- Xin cảm ơn ông!