Một trong ba khâu đột phá chiến lược
Một số lao động đều mong muốn có tay nghề vững để có thu nhập cao và đời sống ổn định, đóng góp được nhiều cho doanh nghiệp và đất nước. Nhưng hiện nay, việc học nghề, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp của nhiều công nhân rất khó khăn. Bởi điều kiện thời gian, kinh phí, quãng đường từ nơi làm việc đến chỗ học… Vì vậy, người lao động chờ đợi các chính sách khuyến khích, tạo điều kiện để tham gia học tập nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp thích ứng với bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, sức ép về công ăn việc làm, đào tạo nghề và đào tạo lại cho công nhân, người lao động đang tạo ra áp lực lớn. Nhưng thời gian tới, theo dự báo của Tổ chức Lao động thế giới sẽ có khoảng 40% người lao động không còn kỹ năng phù hợp với công việc hiện tại nữa vì sẽ thay thế bằng công nghệ mới. 30% người lao động buộc phải chuyển nghề. Như vậy, ngay từ bây giờ phải chuẩn bị trước cho 5 - 10 năm tới theo tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII.
“Hiện, tỉ lệ lao động được đào tạo đạt 70%, nhưng chỉ có 24,5% có chứng chỉ nghề nghiệp. So sánh trong khu vực ASEAN, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ đào tạo nghề nghiệp thấp. Vì vậy, chúng ta đã xác định đào tạo nhân lực là 1 trong 3 khâu đột phá chiến lược của quốc gia để phát triển nhanh”, ông Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.
Cũng theo Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030 với những giải pháp quan trọng.
Trước hết, phải tiến hành đào tạo nhanh, phân luồng học sinh cấp 2, 3, những học sinh không có nhu cầu và không có điều kiện để học lên cao nhanh và ngay thì sẽ cho các em rẽ ngang, vừa học nghề, vừa học văn hóa (9+). Theo phương án này như kinh nghiệm các nước với chương trình đào tạo giáo dục nghề nghiệp kỹ sư thực hành theo mô hình Kosen của Nhật Bản đã rất thành công.
“Hiện, 23 tỉnh, thành phố đang tiến hành mô hình này đều đạt kết quả tốt. Tuy nhiên mới có văn bản đề nghị các địa phương dừng lại. Ở đây, trên tinh thần các địa phương bám vào luật pháp, bám vào các quy định đặc biệt là Luật Giáo dục và Luật Giáo dục Đại học để tiến hành”, ông Dung thông tin.
Tới đây, Bộ LĐ-TB&XH sẽ trình Chính phủ sửa đổi Luật Việc làm theo tinh thần xác định những ngành nghề nào, những lĩnh vực nào bắt buộc doanh nghiệp, người sử dụng lao động phải sử dụng lao động có chuyên môn. Nếu không có chuyên môn thì phải phối hợp với Nhà nước, phối hợp với cá nhân để đào tạo trước khi vào làm việc. Có những lực lượng lao động phải quy định vào làm việc bao lâu phải đào tạo lại. Bên cạnh đó sẽ dành 2 nguồn lực rất quan trọng.
Thứ nhất là chương trình 2.000 tỷ để xây dựng 3 trung tâm đào tạo thực hành quốc gia để chỉ đào tạo những ngành nghề, lĩnh vực mà các trường nghề và chưa làm được. Đó là những ngành nghề lĩnh vực có tính chất dẫn dắt như các nước phát triển. Tiếp tục, thực hiện đào tạo theo chương trình 34 bộ giáo trình chúng ta nhập từ Đức, Australia, Malaysia để thí điểm ở 45 trường chất lượng cao để có được lực lượng lao động chất lượng cao. Như vậy, đào tạo mới, đào tạo lại, đào tạo đại trà, đào tạo chất lượng cao sẽ song hành trong chương trình 2025.
Chưa rạch ròi giữa chậm và trốn đóng bảo hiểm
Cùng với nhưng băn khoăn về đào tạo lao động, nhiều công nhân lo ngại về sự bấp bênh của doanh nghiệp. Anh Nguyễn Mạnh Hùng (Công ty CP May xuất khẩu Hà Bắc) chia sẻ: “Hiện nay, tình trạng vi phạm pháp luật của chủ doanh nghiệp còn diễn ra nhiều. Dịp gần Tết Nguyên đán vừa qua có nơi chủ bỏ trốn, nợ lương, nợ bảo hiểm xã hội nên công nhân không có lương và thưởng Tết. Vì vậy, người lao động đề nghị tăng cường tranh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm tình trạng vi phạm pháp luật của người sử dụng lao động để công nhân yên tâm làm việc”.
Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung thông tin, trong những năm qua, người sử dụng lao động và người lao động nước ta là một trong những quốc gia gắn bó. Trong lúc thuận lợi, làm ăn tốt đã cùng nhau chung sức. Thời gian qua, bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, thiên tai… nhưng cơ bản doanh nghiệp và người lao động chia sẻ với nhau. Tuy nhiên, trong quá trình đó, còn bộ phận người sử dụng lao động chưa chấp hành nguyên tắc, quy định của pháp luật. Đó là pháp luật về lao động, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm, Bảo hiểm thất nghiệp, Luật An toàn vệ sinh lao động.
“Các địa phương đã rất cố gắng tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm nhiều. Hiện nay, hệ thống pháp luật để bảo vệ người lao động đã cơ bản hoàn thiện. Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại như tình trạng nợ lương, nợ bảo hiểm, chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm. Thậm chí kể cả những doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cũng rơi vào tình trạng này”, ông Đào Ngọc Dung nói.
Ông Dung lấy ví dụ gần đây, một địa phương ở Bắc Trung Bộ có mấy trăm doanh nghiệp nhưng có 1/4 doanh nghiệp vừa và nhỏ trốn đóng bảo hiểm. Tuy nhiên, giữa hành vi trốn đóng và chậm đóng bảo hiểm rất khó phân biệt.
Bộ luật Hình sự quy định rất rõ nếu trốn đóng bảo hiểm thì xử lý theo luật hình sự. Nhưng khái niệm giữa chậm đóng và trốn đóng bảo hiểm chưa rạch ròi.
“Khi chúng tôi kiểm tra, thanh tra thì doanh nghiệp nói chỉ chậm đóng chứ không trốn đóng bảo hiểm. Bộ LĐ-TB&XH đã phối hợp với Hội đồng thẩm phán ra Nghị quyết số 05. Tới đây, chúng tôi sẽ hướng dẫn chi tiết vấn đề này. Với tinh thần đó, Bộ LĐ-TB&XH sẽ tiếp thu và sẽ làm tốt nhất công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm”, ông Dung nhấn mạnh.
