Các biện pháp trừng phạt đối với tài phiệt Nga do Liên minh châu Âu (EU), Anh, Mỹ và nhiều nước khác áp đặt đã mở ra một làn sóng đóng băng tài sản trên khắp châu Âu.
Họ đã thu giữ du thuyền thuộc sở hữu của tài phiệt Alexey Mordashov ở Imperia (Ý), du thuyền của tỉ phú Igor Sechin ở cảng La Ciotat (Pháp), khu nghỉ dưỡng trị giá 18 triệu USD của đại gia Alisher Usmanov ở Sardinia ... và mới nhất tỉ phú Roman Abramovich bị phong tỏa toàn bộ tài sản ở Anh.
Tổng thốngJoe Biden cho biết Mỹ và các đồng minh phương Tây thu giữ và phong toả tài sản của giới tinh hoa Nga trên khắp thế giới bởi họ "làm giàu bất chính và có mối quan hệ gần gũi với Tổng thống Nga Putin".
Các chuyên gia pháp lý cho rằng việc thu giữ tài sản của các tài phiệt Nga thì dễ nhưng quyết định phải làm gì với chúng - ai sẽ được quyền sở hữu số tiền thu được - lại khó khăn hơn nhiều và có thể dẫn đến các vụ kiện tụng kéo dài nhiều năm.
Giới chuyên gia pháp lý nói rằng nhìn chung các lệnh trừng phạt không cho phép các quốc gia được quyền sở hữu du thuyền, máy bay hay bất động sản mà họ thu giữ của các nhà tài phiệt.
Theo luật của Mỹ và hầu hết các luật ở châu Âu, tài sản bị phong tỏa vẫn thuộc quyền sở hữu của nhà tài phiệt nhưng chúng không thể sang nhượng hoặc bán. Ví dụ, các ông Sechin và Mordsahov tiếp tục sở hữu du thuyền của họ nhưng tài sản này phải nằm "án binh bất động".
Để thực sự trở thành chủ sở hữu du thuyền hay tài sản xa xỉ của một tài phiệt, các công tố viên chính phủ phải chứng minh tài sản đó "do phạm tội mà có". Theo luật tịch thu dân sự của Mỹ, một tài sản cho dù "do phạm tội mà có" nhưng cũng chỉ có thể bị tịch thu khi có quyết định của tòa.
Chuyên gia luật Cưỡng đoạt tài sản và Rửa tiền Stefan Cassella ở Mỹ cho biết: "Chính phủ phải chứng minh cả việc phạm tội và mối liên hệ với tổng thống Nga của các nhà tài phiệt". Việc này thực sự khó khăn bởi họ có thể biện hộ rằng: "Tôi thực hiện theo đúng luật được áp dụng ở Nga và ở châu Âu".
Hơn nữa, các nhà tài phiệt cũng là "bậc thầy giữ của", họ sử dụng các công ty vỏ bọc, quỹ tín thác, khu vực pháp lý nước ngoài và mạng lưới các thành viên gia đình và cộng sự để che giấu quyền sở hữu thực sự của họ.
Các siêu du thuyền hầu như luôn thuộc sở hữu của các pháp nhân riêng biệt chứ không phải cá nhân. Chẳng hạn, siêu du thuyền Dilbar dài hơn 150 m của tỉ phú Usmanov được đăng ký ở Quần đảo Cayman thông qua một công ty có trụ sở ở Malta.
Ngoài ra, việc bảo dưỡng du thuyền trong thời gian bị thu giữ cũng là vấn đề nan giải. Về nguyên tắc, các nhà tài phiệt vẫn chịu trách nhiệm trả tiền cho thủy thủ đoàn, nhân viên, chi phí bảo dưỡng... Tuy nhiên, họ có thể từ chối.
Do đó, các chuyên gia luật quốc tế đều chung nhận định "tịch thu tài sản của tài phiệt Nga ở các nước phương Tây thì có vẻ dễ hơn nhiều so với việc xử lý chúng".
