Khởi đầu mới cho những hi vọng mới
Trong những ngày đầu năm mới, Trang Thanh Hiền và Nguyễn Mỹ Ngọc – giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam đã có triển lãm tranh với mong muốn khởi đầu cho những hi vọng mới mang tên “Mùa trong vườn”.
Họa sĩ, PGS.TS Trang Thanh Hiền là giảng viên khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật. Nhiều năm nay song hành với nghiên cứu mỹ thuật cổ, chị sáng tác tranh trên chất liệu mực nho và giấy dó. Thạc sĩ Nguyễn Mỹ Ngọc là giảng viên khoa Đồ họa. Đây là một trong những họa sĩ đồ họa thực hành nghệ thuật với tranh khắc gỗ và in kẽm.
“Mùa trong vườn” là câu chuyện vừa riêng lại vừa chung của hai người phụ nữ, hai giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Ở vườn ấy có những hoa tươi rực rỡ, có lá khô quằn lại, có hương sắc đàn bà.
Tác phẩm của họ trong triển lãm này dường như có chung quan điểm về thực hành nghệ thuật tranh in để tạo nên tính cá biệt, độc bản cho mỗi sản phẩm. Ở đó với cùng một bản khắc nhưng cách in ấn khác nhau qua mỗi thời điểm sáng tạo lại tạo nên những bất ngờ thú vị trong cảm xúc của mỗi người nghệ sĩ.
Họa sĩ, PGS.TS Trang Thanh Hiền chia sẻ: “Tôi mê đồ họa từ rất lâu và đã từng sáng tác những tác phẩm khắc gỗ từ những năm 2000 kết hợp giữa vẽ tay trên giấy dó và in bản gỗ những chi tiết.
Tuy nhiên, công việc nghiên cứu mải miết dường như đã kéo tôi ra khỏi những sáng tạo với thể loại tranh này. Có thể nói, người khơi lại nguồn cho cảm hứng đó trở lại như một mạch ngầm chính là họa sĩ Nguyễn Mỹ Ngọc.
Tôi đã bị em cuốn hút bởi những bức tranh khắc trên chất liệu cao su đầy nữ tính, khiến cho cảm xúc mãnh liệt muốn trở lại với dao, với gỗ và những bản in như bừng tỉnh”.
PGS.TS Trang Thanh Hiền cũng cho biết, “Mùa trong vườn” với cô là một cảm hứng tràn trề, một nguồn năng lượng mới, cảm xúc mới để thoát ra những quen thuộc với mực nho và giấy dó, để tìm đến gỗ và dao khắc.
Ban đầu khi mới trở lại, cô đã có không ít những bỡ ngỡ lúng túng giữa việc tạo nên âm bản hay dương bản, giữa hiệu quả nhìn thấy khi khắc cho đến hiệu quả khác hẳn khi tranh được in ra.
Các nét khắc sắc lẹm của dao đặt trên gỗ như đem lại cho cô một cảm xúc mạnh đến nỗi ban đầu chỉ định khắc một vài bức tranh nhằm thay đổi cảm hứng sáng tác, nhưng cô như bị nghệ thuật đồ họa dẫn dụ vào mê cung của nó. Và để rồi hàng chục bản khắc, hàng trăm bức tranh đã ra đời như thế. ...
“Đôi lúc tôi nghĩ rằng, có lẽ không phải tôi tìm đến đồ họa, mà đồ họa hiện đại đã tìm tôi. Nó giúp tôi hoàn thiện phần sáng tạo nằm trong khả năng khám phá nghệ thuật của bản thân từ sâu thẳm trái tim mình”, PGS.TS Trang Thanh Hiền nhấn mạnh.
Họa sĩ, Thạc sĩ Nguyễn Mỹ Ngọc chia sẻ, mùa thay bao nhiêu lá là bấy nhiêu trạng thái thay đổi của người phụ nữ mà cô đi tìm. Cô đi tìm người phụ nữ đó như đi tìm chính mình trong nghệ thuật Đồ họa Tranh in, một loại hình nghệ thuật vừa lý trí lại vừa giàu cảm xúc. Nghệ thuật mà cô đã cố gắng theo đuổi suốt từ những năm tháng sinh viên cho đến lúc thành nghề.
Trong quá trình đó, đã có lúc cô tưởng mình chi tiết đến sắc nhọn trong kỹ thuật khắc kẽm, nhưng rồi lại thèm cái cái cảm giác mềm mại tự do của hội họa. Bởi vậy trong thời gian gần đây cô đã kết hợp các kỹ thuật đồ họa với nhau, mong muốn phá vỡ phần nào cảm giác cứng nhắc của các nét dao khắc.
Cô đã cố gắng kết hợp kỹ thuật khắc cao su với kỹ thuật in độc bản cộng với vẽ đồ nét bằng tay, để mong muốn tạo ra được nét mơ màng, phóng túng cho các bức tranh khắc của mình.
“Và trong cuộc hành trình đó, tôi may mắn gặp được họa sĩ Trang Thanh Hiền, chị là giảng viên, PGS.TS chuyên ngành Lý luận và Lịch sử Mỹ thuật, không phải là họa sĩ Đồ họa chuyên nghiệp nhưng trong chị lại chứa đựng quá nhiều năng lượng và đam mê với đồ họa.
Chị khiến tôi ngỡ ngàng xúc động với những phút ngẫu hứng trong chế bản hay in ấn. Chị khiến cho cuộc dạo chơi trong vườn của tôi thêm quá nhiều màu sắc và hứng khởi. Cảm ơn chị và cảm ơn khu vườn này đã cùng tôi trải qua bao nhiêu mùa thay lá…”, họa sĩ Nguyễn Mỹ Ngọc nói.
Tính độc bản ghi dấu cho những khoảnh khắc sáng tạo
Không dừng lại ở khuôn khổ dự định ban đầu “Mùa trong vườn” đã trải qua ba lần giãn cách, dường như các bộ tranh đã được dày lên đáng kể cho cuộc ra mắt công chúng trong năm mới. Mỗi tác phẩm như một lời tự sự, một dấu ấn về khoảnh khắc sáng tạo, đa dạng mà lại nhất quán.
Họa sĩ Trang Thanh Hiền mang đến triển lãm những tác phẩm lấy cảm hứng từ các loài hoa với chất liệu khắc gỗ. Đây không phải lần đầu tiên chị sáng tác trên chất liệu này, nhưng trong thể nghiệm mới nhất này có phần không theo trình tự cơ bản.
Các tác phẩm của chị đã nảy sinh những cách thức sáng tạo khác như in chồng các bản khắc khác nhau, in nối bản, ghép bản, in phối hợp cùng thủ ấn họa, mang tính gợi mở cho thực hành nghệ thuật tranh in vượt qua những lối mòn quy tắc.
Trong nghệ thuật đồ họa, tranh khắc gỗ vốn là một thể loại có truyền thống lâu đời ở Việt Nam như các dòng tranh dân gian Đông Hồ, Hàng Trống Kim Hoàng. Việc sử dụng ván gỗ vốn là một phương tiện để nhân bản tạo ra những tác phẩm giống nhau về hình thức.
Tuy nhiên với nghệ thuật hiện đại và đương đại, tính độc bản của mỗi tác phẩm mới là điều quan trọng để ghi dấu ấn cho những khoảnh khắc sáng tạo khác nhau của mỗi người nghệ sĩ.
Họa sĩ Trang Thanh Hiền cho rằng, lượng bản tranh in ra không quan trọng bằng số lượng các bản hoàn thiện sau in thông qua những thể nghiệm đa dạng. Tranh bộ và tranh ghép với các chủ đề như sen, lá, thiền đã tạo nên một sắc thái khác trong triển lãm lần này.
Chúng dường như truyền tải những xúc cảm vừa riêng biệt vừa thực vừa hư của cô qua những lần sáng tạo khác nhau.
Họa sĩ Nguyễn Mỹ Ngọc có con đường đồ họa liên tục từ khi là sinh viên mỹ thuật. Với vẻ ngoài nhẹ nhàng nhưng nội lực mạnh mẽ, chị đưa sự phóng túng, ngẫu hứng, mong làm mới nó, hướng đến tính cá biệt của mỗi tranh in ra. Sau nhiều thử nghiệm đi sâu vào các chất liệu tranh in truyền thống, dường như, chị vẫn chưa cảm thấy thỏa mãn.
Khoảng 3 năm gần đây, chị chuyển hướng và tìm thấy cảm xúc thực sự với tranh khắc cao su kết hợp in độc bản. Cao su mềm mại cho phép khắc những nét khoáng hoạt, bay bổng. In độc bản là phương pháp thuận lợi cho thực hành tranh in ngẫu hứng. Sự kết hợp đa kỹ thuật, chất liệu của cô cũng rất hợp xu hướng tranh in đương đại.
Đặc biệt nó thỏa mãn sự đam mê với hình thể và chồng lớp dựa trên cảm hứng nhất thời, giàu tính trực họa của họa sĩ. Những tác phẩm của Mỹ Ngọc đậm chất tự sự của người con gái, người đàn bà với những ẩn ức, với những dịu êm, khắc khoải về cả thân xác lẫn tinh thần.
