Triển lãm tranh “Bóng đồng” và nghi thức hầu đồng

Có lẽ, xem hầu đồng thường người ta hay đến đền, phủ… nhưng hôm nay khán giả yêu nghệ thuật đã được thưởng thức nghi lễ hầu đồng tại một phòng trưng bày triển lãm tranh.

Hầu đồng là một nghi thức trong tín ngưỡng thờ mẫu của người Việt và một số dân tộc thiểu số phía Bắc. Tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam là một tín ngưỡng bản địa cùng với những ảnh hưởng ngoại lai từ đạo giáo, tín ngưỡng lấy việc tôn thờ Mẫu (Mẹ) làm thần tượng với các quyền năng sinh sôi, bảo trữ và che chở cho con người.

Tín ngưỡng mà ở đó đã được giới tính hoá mang khuôn hình của người Mẹ, là nơi mà ở đó người phụ nữ Việt Nam đã gửi gắm những ước vọng giải thoát của mình khỏi những thành kiến, ràng buộc của xã hội Nho giáo phong kiến. “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” tại 21 tỉnh thành của Việt Nam (các tỉnh từ Thừa Thiên Huế trở ra và thành phố Hồ Chí Minh) đã chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Trước giờ khai mạc triển lãm, có màn nghi thức hầu đồng do các nghệ sĩ Nhà hát múa rối biểu diễn khá bài bản, hấp dẫn, thu hút sự chú ý của khán giả. Tại buổi khai mạc, họa sĩ Phạm Kiên đã chia sẻ:

“ Ngay cái tên đặt cho triển lãm nó cũng nhằm mục đích cho cái nhìn mở về một nghi lễ tín ngưỡng tâm linh , có cái hiện hữu , có cái sâu thẳm trong tín ngưỡng tâm linh . Hầu đồng là một hành động cụ thể , còn bóng đồng nghĩa nó rộng hơn bao trùm cho một nghi lễ và ẩn nấp sau chính là phần tâm linh .

Mỗi tác giả có khái niệm tư tưởng và cách nhìn khác nhau về vấn đề này mà ngay cả các nhà chuyên nghiên cứu văn hoá về lĩnh vực này đôi khi còn chưa hiểu hết những giá trị cốt lõi sâu kín bên trong của ngàn đời cha ông để lại , một giá trị tín ngưỡng tâm linh mang tính truyền thống và tinh thần của một nền văn hoá Việt ... chính vì vậy mỗi một tác giả sẽ có cách thể hiện riêng , phong cách riêng làm cho triển lãm phong phú , đa dạng , nhiều màu sắc ...”

Bên cạnh nghi thức hầu đồng còn trưng bày triển lãm hàng chục tác phẩm hội họa, 24 họa sĩ không chỉ miêu tả một cảnh lên đồng, mà chất chứa trong từng bức tranh, từng nét vẽ là âm vang của hồn đàn phách và tiếng ca được một lần nữa trong cảm nhận riêng biệt của từng nghệ sĩ nay đã hiện diện trên tranh. Không chỉ không gian hiện thực, mà còn là không gian ảo diệu của tiên giới mà hình của BÓNG đã hiện ra trên khuôn diện của ĐỒNG.

Cũng tại triển lãm Nhà nghiên cứu- Phê bình Mỹ thuật Trần Thức phát biểu: “Qua cuộc trưng bày, các tác giả muốn chứng minh rằng nghệ thuật là đa phong cách, đa bút pháp và khi nghệ thuật đã thăng hoa thì người nghệ sĩ cũng không khác gì người nhập đồng, nhập cốt, nhập bóng. 24 tác giả đã gây được dấu ấn rõ nét về phong cách, bút pháp từng người”.

Hội họa có cách hưởng thụ và trải nghiệm văn hóa riêng của mình. Với triển lãm này, những thanh âm vọng từ muôn xưa, những bóng hình của Thánh Mẫu lại hiện lên trong sắc màu trên toan, trên vóc lưu giữ lại khoảnh khắc giao hòa của trần gian và tiên giới đậm đà hồn Việt gửi đến công chúng yêu văn hóa  đã và đang yêu mỹ thuật hội họa.