Chuyến đi được cho là sẽ tăng cường quan hệ giữa Nairobi và Washington, đe dọa nền độc lập của Kenya trong khu vực. Quá trình này, các chuyên gia về các vấn đề châu Phi nói với thông tấn RIA.
Chuyến thăm ba ngày của Tổng thống Ruto tới thủ đô nước Mỹ diễn ra với lịch làm việc dày đặc. Ông Ruto sẽ có các cuộc gặp cấp cao với người đồng cấp Mỹ, các quan chức, nhà ngoại giao và doanh nhân cấp cao khác của Mỹ, đồng thời được chiêu đãi một bữa tối cấp nhà nước xa hoa nhằm thể hiện tầm quan trọng của quan hệ Kenya-Mỹ.
Giữa sự hào hoa và phô trương, Kenya dự kiến sẽ được coi là đồng minh lớn đầu tiên ngoài NATO của Mỹ ở châu Phi cận Sahara, giúp Nairobi tiếp cận các khoản vay ưu đãi, mở rộng khả năng tiếp cận kho vũ khí của Mỹ và mang đến những cơ hội mới cho hoạt động huấn luyện chung.
Mối quan hệ thâm tình này cũng sẽ mang lại cho Washington cơ hội mở rộng ảnh hưởng ở Đông Phi trong bối cảnh có một loạt trở ngại về an ninh và ngoại giao gần đây trong khu vực - bao gồm cả việc Chad và Niger yêu cầu Mỹ rút quân khỏi các nước này.
Dự kiến cũng sẽ đạt được bước tiến đáng kể trong nỗ lực do Mỹ tài trợ nhằm gửi 1.000 cảnh sát quân sự Kenya đến Haiti nhằm cố gắng lập lại trật tự tại quốc đảo Caribe đang gặp khó khăn, với việc triển khai gây tranh cãi được nội các Kenya chấp thuận hồi đầu tháng này.
Quan hệ kinh tế giữa Kenya và Mỹ còn khiêm tốn và thực sự đã chùn bước đôi chút trong hai năm qua, với thương mại giảm từ 1,4 tỷ USD xuống còn 1,3 tỷ USD trong khoảng thời gian từ năm 2022 đến năm 2023.
Washington đang hy vọng bù đắp điều này thông qua một loạt các khoản đầu tư vào nhà ở và viện trợ cho hệ thống giáo dục của Kenya, do USAID và Bộ Ngoại giao điều hành.
Cánh cửa tới châu Phi
Tiến sĩ Michael Ndonye, nhà bình luận chính trị và giảng viên cấp cao tại Đại học Kabarak ở Kenya, nói: "Kenya là cửa ngõ vào châu Phi - vì vậy bất kỳ quốc gia nào muốn thâm nhập vào lục địa này sẽ thấy có lợi khi ve vãn Nairobi.
Mỹ có chiến lược trong việc lựa chọn ai để hợp tác ở miền Nam bán cầu. Có vẻ như, họ sẵn sàng vượt xa những gì họ đã làm trong lịch sử để đưa Kenya đến gần hơn".
Chuyên gia Ndonye chỉ ra rằng kinh nghiệm lịch sử cho thấy Washington không sẵn sàng đầu tư vào một mối quan hệ quốc tế lớn chỉ để đổi lại với lợi ích nhỏ.
"Chúng tôi mong đợi sự hỗ trợ quân sự, các thỏa thuận thương mại và các lợi thế về quan hệ. Tuy nhiên, Kenya sẽ phải chấp nhận tràn ngập hàng hóa, văn hóa Mỹ cùng nhiều thứ khác", học giả này nói.
Liên quan đến vị thế đồng minh lớn ngoài NATO, Tiến sĩ Ndonye chỉ ra một loạt công cụ mà Washington có trong tay để thống trị các đồng minh, bao gồm sự khuất phục về kinh tế, chính trị và quân sự.
Tầm quan trọng chiến lược
Giáo sư Alexis Habiyaremye, nhà phân tích chính trị và nhà nghiên cứu cấp cao tại Trường Kinh tế của Đại học Johannesburg ở Nam Phi, cho biết Kenya có tầm quan trọng chiến lược đáng kể đối với Mỹ.
Điều này liên quan cả hai vị trí của nó trong khu vực với Ngũ Đại Hồ, nhưng trên hết là vì nó nằm gần vùng Sừng Châu Phi. Quân đội Mỹ đã vận hành một căn cứ quân sự ở Vịnh Manda, thuộc Hạt Lamu, cách Somalia không xa. Khả năng kiểm soát vùng Sừng châu Phi và nói rộng ra là Vịnh Aden, rõ ràng có tầm quan trọng đặc biệt đối với Mỹ.
Kenya đóng một vai trò quan trọng trong chiến lược này, đặc biệt là sau khi Mỹ hỗ trợ Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray trong cuộc nội chiến ở Ethiopia và do đó làm suy yếu liên minh với Ethiopia trong cấu hình chiến lược đó.
Chuyên gia Habiyaremye lo ngại sau khi Kenya được Mỹ cấp tư cách là đồng minh lớn ngoài NATO, cho thấy thỏa thuận này về cơ bản tóm gọn lại là "tình trạng chư hầu".
"Tình trạng chư hầu như vậy ngụ ý rằng Kenya từ nay trở đi sẽ phải coi bất cứ ai mà người Mỹ coi là kẻ thù của họ là kẻ thù của mình, và là bạn bè bất cứ ai mà Mỹ coi là bạn của mình.
Động thái này được thiết kế để đưa Kenya vào câu lạc bộ các quốc gia ủng hộ vô điều kiện các cuộc chiến tranh của Mỹ và khuất phục các đồng minh thân cận hơn.
Đây là một liên minh mà Kenya, với tư cách là chư hầu, hầu như không đạt được gì, ngoài những cử chỉ kính trọng mang tính biểu tượng dành cho các nhà lãnh đạo của những quốc gia đó", nhà quan sát cảnh báo.
Theo Habiyaremye, tình trạng như vậy có ý nghĩa đối với Mỹ, do những thất bại gần đây mà Washington phải gánh chịu sau khi quân đội của họ bị Niger và Chad buộc phải rút về nước. Về phần Kenya, học giả này không chắc chắn chính xác Nairobi được gì từ thỏa thuận này.
"Nó sẽ chỉ hữu ích trong trường hợp Kenya có kẻ thù và cần được hưởng lợi từ sự bảo vệ của Mỹ.
Vì Kenya không thực hiện bất kỳ chính sách thù địch nào với các nước láng giềng, chứ chưa nói đến các vùng lãnh thổ xa xôi, nên bất kỳ sự hỗ trợ nào của Mỹ sẽ chỉ giới hạn ở các cuộc tập trận quân sự chung và một số vinh dự mang tính biểu tượng hơn nếu bất kỳ tổng thống Kenya nào đến thăm Washington", ông nhắc lại.
Diễn giải câu nói nổi tiếng của Henry Kissinger rằng 'trở thành kẻ thù của Mỹ có thể nguy hiểm, nhưng trở thành bạn của Mỹ là tai họa', Tiến sĩ Habiyaremye chỉ ra rằng vì Mỹ là một "bá chủ đang suy yếu", điều đó có nghĩa là khi sự suy thoái vẫn tiếp tục, các đồng minh của nước này sẽ phải đối mặt với những thách thức ngày càng tăng liên quan đến an ninh.
"Nhìn chung, Kenya không cần phải lo lắng quá nhiều nếu hạn chế sự hiện diện của quân đội Mỹ trên lãnh thổ của mình ở các căn cứ hiện có", tiến sĩ Habiyaremye nói và cảnh báo, sự tham gia mạnh mẽ hơn có thể trở thành nụ hôn thần chết đối với người dân Kenya.
Tiến sĩ Nicodemus Minde, giảng viên phụ trách quan hệ quốc tế tại Đại học Quốc tế Mỹ – Châu Phi ở Nairobi, đồng tình và nói rằng vị thế đồng minh lớn ngoài NATO không chỉ nguy hiểm đối với Kenya, vì nó buộc Nairobi phải cúi đầu trước Mỹ và các yêu cầu của phương Tây, mà còn cướp đi khả năng thương lượng về các vấn đề quan trọng trên trường quốc tế của quốc gia châu Phi có tầm quan trọng chiến lược này.
Tiến sĩ Minde tin rằng việc tăng cường hợp tác an ninh, bao gồm cả việc triển khai thêm quân bị trục xuất khỏi các nước láng giềng, là phản tác dụng đối với Nairobi. Nó thực sự đặt đất nước vào một tình thế khá khó xử trong khu vực và quốc tế, đồng thời tạo cơ hội cho Washington tận dụng vị thế của mình ở Châu Phi.
"Tôi nghĩ Kenya nên lo lắng về sự quá phấn khích của Mỹ khi nước này cố gắng xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn. Kenya nên cẩn thận để không bị Mỹ lợi dụng và bỏ rơi giống như những gì đã xảy ra ở Afghanistan", học giả này cảnh báo.
Chuyên gia Minde đồng thời nhắc lại rằng vị thế của Kabul với tư cách là một đồng minh lớn ngoài NATO của Mỹ thực sự không giúp ích gì cho chính phủ nước này trong thời gian triển khai quân tại đây.
