Động lực tăng trưởng hùng mạnh một thời của Liên minh châu Âu (EU) giờ đây dường như dễ bị tổn thương khi mối đe dọa phi công nghiệp hóa hiện ra.
Bộ trưởng Tài chính Đức Christian Lindner, pha chút hài hước tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới gần đây ở Davos, đã nói rằng, Đức không phải là “kẻ ốm yếu” của châu Âu mà là “một kẻ mệt mỏi”, sau những năm khủng hoảng gần đây, cần một “tách cà phê ngon.”
Tuy nhiên, các chỉ số kinh tế chỉ ra điều gì đó còn hơn cả sự mệt mỏi. Mặc dù Đức có thể được mô tả là chỉ đang ở trong một cuộc suy thoái nhẹ - xét cho cùng, các chỉ số GDP khó có thể được gọi là khủng khiếp - nhưng trên thực tế, nền kinh tế đang ở trong tình trạng khó chịu khi không có triển vọng rõ ràng về sự phục hồi sắp xảy ra.
Phi công nghiệp hóa ở Đức: Mối lo ngại ngày càng tăng
Nền kinh tế Đức đang trên bờ vực khủng hoảng khi quá trình phi công nghiệp hóa bắt rễ sâu.
Các công ty, do những cân nhắc về kinh tế, đang ngày càng chuyển cơ sở sản xuất ra nước ngoài, gây ra mối đe dọa đáng kể cho một quốc gia phụ thuộc nhiều vào sản lượng công nghiệp.
Xu hướng này có những hậu quả ngay lập tức và sâu sắc, vượt xa những tác động rõ ràng đối với các ngành công nghiệp.
Việc chuyển sản xuất ra nước ngoài có thể kéo theo sự gia tăng tình trạng sa thải, làm trầm trọng thêm những thách thức kinh tế mà lực lượng lao động phải đối mặt.
Vào tháng 11/2023, theo dữ liệu sơ bộ từ Văn phòng Thống kê Liên bang (Destatis), xuất khẩu của Đức đã giảm 5,0% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi nhập khẩu ghi nhận mức giảm đáng chú ý là 12,2%.
Mặc dù trọng tâm chính là bối cảnh công nghiệp, nhưng điều quan trọng là phải thừa nhận mối liên hệ giữa những thay đổi này.
Một trường hợp điển hình là ngành công nghiệp hóa chất của Đức đang rơi vào tình trạng suy thoái sâu sắc và kéo dài, mất khoảng 23% năng lực sản xuất.
Hơn nữa, các nhà quản lý hàng đầu đã bày tỏ sự hoài nghi đáng kể về khả năng phục hồi nhanh chóng.
Những thách thức này càng trở nên trầm trọng hơn do Đức phải vật lộn với chi phí năng lượng cao, đặc biệt ảnh hưởng đến các ngành tham gia cạnh tranh toàn cầu.
Bất chấp những nỗ lực của chính phủ nhằm giải quyết những thách thức này, chẳng hạn như gói giá điện trị giá hàng tỷ USD, thành công vẫn còn hạn chế.
Trong khi đó, theo báo cáo của Deloitte, hai trong số ba công ty của Đức đã chuyển một phần hoạt động ra nước ngoài một cách đáng báo động do cuộc khủng hoảng năng lượng đang diễn ra ở nước này.
Xu hướng này đặc biệt rõ rệt trong các lĩnh vực quan trọng như cơ khí, hàng công nghiệp và công nghiệp ô tô, nơi 69% công ty đã chuyển dịch hoạt động ở mức độ vừa phải hoặc lớn.
Những phát hiện chính từ báo cáo của Deloitte đã làm sáng tỏ lý do đằng sau sự thay đổi đáng kể này. Hầu hết các doanh nghiệp cho rằng, quyết định chuyển hoạt động ra nước ngoài của họ là do giá năng lượng cao và lạm phát.
Những nỗ lực của Đức nhằm chuyển sang chương trình nghị sự về năng lượng xanh cũng góp phần làm tăng giá điện, khiến tình hình càng trở nên trầm trọng hơn.
Đối tác của Deloitte, Florian Ploner cảnh báo về quá trình phi công nghiệp hóa trên diện rộng đang diễn ra trên quy mô đáng kể, có khả năng sẽ có thêm nhiều công ty làm theo nếu giá điện vẫn ở mức cao.
Triển vọng ảm đạm của Đức càng trở nên phức tạp hơn bởi sự hoài nghi của các công ty về khả năng chính phủ giải quyết những lo ngại của họ. Mặc dù các công ty nói rằng, việc tăng trợ cấp và giảm quan liêu sẽ khuyến khích họ ở lại, nhưng có rất ít niềm tin rằng, chính phủ hiện tại sẽ thực hiện các hành động cần thiết để ngăn chặn những người rời đi tiếp theo.
Quỹ đạo trái ngược: Mỹ phát triển mạnh trong khi Đức chật vật trước tác động của lệnh trừng phạt
Khi năm 2024 bắt đầu, sự chênh lệch đáng kể trong quỹ đạo kinh tế của Mỹ và Đức trở nên rõ ràng. Trong khi Mỹ đang vượt qua kỳ vọng thì Đức, đang vướng vào hậu quả của các lệnh trừng phạt của Nga, phải đối mặt với nguy cơ rơi vào suy thoái bấp bênh.
Khả năng phục hồi của nền kinh tế Mỹ được thể hiện rõ ràng trong quý cuối cùng của năm 2023, với tốc độ tăng trưởng 3,3%, vượt xa dự đoán của các nhà kinh tế. Đáng chú ý, lạm phát ở Mỹ đã giảm từ mức đỉnh 9% vào tháng 6/2022 xuống mức 3,4% dễ quản lý hơn.
Ngược lại, Đức đang đứng ở một ngã tư quan trọng. Tình hình còn phức tạp hơn bởi những cảnh báo về một sự thay đổi có động cơ chính trị, đặc biệt là hướng tới năng lượng xanh, gây thêm rào cản cho các công ty lớn và phủ bóng đen lên bối cảnh kinh tế quốc gia.
Việc chính phủ Đức miễn cưỡng thừa nhận chi phí thực sự của ngành công nghiệp của mình, cùng với quyết định từ bỏ khí đốt của Nga, dường như là một bước đi sai lầm đã vô tình làm suy yếu vị thế kinh tế của nước này.
Thực tế hiện đang phơi bày: nền kinh tế Mỹ nổi lên mạnh mẽ hơn, trong khi Đức, tuân thủ chương trình nghị sự của Washington và gánh chịu các lệnh trừng phạt của Nga, phải đối mặt với hậu quả của một đường lối sai lầm.
Một khía cạnh quan trọng trong tình trạng khó khăn của Đức nằm ở sự liên kết kiên định của nước này với chương trình nghị sự của Washington và tác động do các lệnh trừng phạt Nga gây ra.
Các biện pháp trừng phạt đã đặt gánh nặng đáng kể lên bộ máy kinh tế của Đức trong khi không phục vụ lợi ích quốc gia. Các ngành công nghiệp, đặc biệt là những ngành có mối quan hệ chặt chẽ với thị trường Nga, đang phải vật lộn với chuỗi cung ứng bị gián đoạn, xuất khẩu giảm và tình trạng bất ổn ngày càng gia tăng.
Sự liên kết này với Washington đã khiến Đức gặp phải những tổn thương kinh tế không dễ khắc phục. Các cuộc suy thoái đến rồi đi, nhưng những gì Đức đang phải đối mặt còn sâu sắc hơn một cuộc suy thoái đơn thuần: nền tảng cho sự thịnh vượng của nước này đã bị xé toạc, trong khi không có giải pháp nhanh chóng nào để tái cơ cấu nền kinh tế.
