Kiến nghị về lùi thời điểm áp dụng chương trình mới là cần thiết

Báo cáo này ghi rõ: Theo Tờ trình, Chính phủ đề nghị áp dụng chương trình và SGK mới theo phương thức cuốn chiếu ở mỗi cấp học trên phạm vi toàn quốc đối với cấp tiểu học từ năm học 2019-2020, đối với cấp THCS từ năm học 2020-2021 và đối với cấp trung học phổ thông từ năm học 2021-2022.

Như vậy, so với lộ trình được quy định trong Nghị quyết của Quốc hội, việc áp dụng chương trình, SGK mới sẽ chậm lại 1 năm ở các lớp tiểu học, 2 năm ở các lớp THCS và 3 năm ở các lớp THPT.

Thường trực Ủy ban cho rằng, do việc triển khai xây dựng chương trình, SGK mới và các điều kiện bảo đảm đã bị chậm nên kiến nghị về lùi thời điểm áp dụng chương trình mới là cần thiết để có đủ thời gian chuẩn bị, tạo sự đồng thuận trong xã hội khi triển khai đại trà.

Nội dung này cũng đã được các đại biểu thành viên Ủy ban đặt ra tại các phiên làm việc với Bộ GD&ĐT tháng 5 và tháng 9/2017.

Tuy nhiên, đây là nội dung quan trọng, Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ và Bộ GD&ĐT cần đánh giá nghiêm túc những công việc đã thực hiện, xác định đầy đủ nguyên nhân dẫn đến việc chậm trễ so với kế hoạch ban đầu; tính toán kỹ lưỡng khối lượng công việc còn lại và thời gian cần thiết để thực hiện, có sự lưu tâm thỏa đáng đến khả năng đáp ứng (cả cấp trung ương và địa phương) cũng như những khó khăn, thách thức có thể ảnh hưởng đến kế hoạch thực hiện.

Từ đó nghiên cứu, đề xuất một số phương án lùi thời gian bắt đầu áp dụng và phương thức triển khai chương trình, SGK mới; cung cấp đầy đủ thông tin về ưu điểm và hạn chế của các phương án để Quốc hội có căn cứ xem xét, quyết định.

Chính phủ, Bộ GD&ĐT đã nỗ lực triển khai thực hiện Nghị quyết 88

Về tình hình thực hiện Nghị quyết 88, Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành với những nội dung trong Tờ trình số 408/TTr-CP của Chính phủ về tình hình thực hiện Nghị quyết 88 và cho rằng các nội dung này đã thể hiện tương đối đầy đủ các công việc đã thực hiện, xác định được những việc cần làm trong thời gian tới và chỉ ra được một số nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chưa bảo đảm theo lộ trình đã đặt ra.

Thường trực Ủy ban đánh giá cao sự nỗ lực của Chính phủ và của Bộ GD&ĐT trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết 88.

Cụ thể: Sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết, ngày 27/3/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 404/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, SGK GDPT (Quyết định 404).

Trên cơ sở đó, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo và tổ chức việc xây dựng chương trình GDPT tổng thể; tổ chức tổng kết, đánh giá việc triển khai chương trình hiện hành theo Nghị quyết 40/2000/QH10 của Quốc hội; nghiên cứu kinh nghiệm của các nước trên thế giới; tổ chức các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và tham vấn chuyên gia về việc xây dựng, biên soạn chương trình, SGK.

Dự thảo chương trình GDPT tổng thể đã được biên soạn, đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Bộ GD&ĐT để xin ý kiến nhân dân , song song với việc xin ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Ngày 27/7/2017, chương trình GDPT tổng thể đã được thông qua, là căn cứ để xây dựng dự thảo các chương trình môn học.

Chính phủ và Bộ GD&ĐT cũng đã quan tâm đến việc chuẩn bị các điều kiện bảo đảm để triển khai chương trình GDPT mới. Đề án đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đã được phê duyệt và bắt đầu triển khai với sự vào cuộc của các trường sư phạm trọng điểm.

Các địa phương và cơ sở giáo dục cũng có những động thái tích cực trong việc hướng dẫn giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra, đánh giá, chuẩn bị cho việc thực hiện đổi mới chương trình.

Đồng thời, Bộ GD&ĐT đã trình Chính phủ Đề án bảo đảm cơ sở vật chất cho chương trình giáo dục mầm non, GDPT; tổ chức rà soát danh mục thiết bị dạy học và chỉ đạo các địa phương đánh giá thực trạng, nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất trường lớp học, chuẩn bị các phương án tăng cường cơ sở vật chất cho các cơ sở GDPT trên địa bàn.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả nêu trên, Thường trực Ủy ban nhận thấy, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, việc xây dựng, thẩm định, thực nghiệm và ban hành chương trình mới còn chậm, chưa bảo đảm theo lộ trình và tiến độ đặt ra.

Riêng việc ban hành chương trình tổng thể đã chậm hơn 1 năm so với kế hoạch. Chương trình các môn học vẫn chưa hoàn thiện để tạo cơ sở cho việc biên soạn, thẩm định, thực nghiệm SGK cũng như bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên; các địa phương chưa có căn cứ để chuẩn bị biên soạn phần nội dung giáo dục của địa phương; cơ sở giáo dục cũng chưa có căn cứ để xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp theo tinh thần Nghị quyết.

Báo cáo cũng nói đến sự chậm trễ trong việc chuẩn bị các điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Ngoài ra, việc đánh giá kết quả thực hiện NQ88 trong báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện nhiệm vụ, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội định kỳ hằng năm cũng chưa được thực hiện theo đúng tinh thần của Nghị quyết.

Những việc cần triển khai thực hiện trong thời gian tới

Báo cáo nhấn mạnh: Mục tiêu, yêu cầu và nội dung đổi mới chương trình, SGK theo tinh thần Nghị quyết 88 có tầm quan trọng, ý nghĩa đối với sự phát triển giáo dục nước nhà.

Những kết quả đạt được là tích cực, đáng ghi nhận, song những công việc triển khai trong thời gian tới còn rất lớn.

Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ và Bộ GD&ĐT tiếp tục tập trung chỉ đạo, hoàn thiện chương trình, SGK, tích cực chuẩn bị các điều kiện về cơ sở vật chất và đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý GDPT, bảo đảm tính khả thi và chất lượng thực hiện chương trình.

Nghị quyết 88 đặt ra những yêu cầu rất khắt khe đối với việc đổi mới chương trình, SGK.

Từ nay cho đến lúc áp dụng chương trình, SGK mới, khối lượng công việc cần triển khai là rất lớn, từ việc xây dựng chương trình môn học, biên soạn, thẩm định, thí điểm, lựa chọn SGK, xây dựng và thẩm định nội dung giáo dục địa phương đến việc tập huấn, đào tạo đội ngũ giáo viên, chuẩn bị trang thiết bị trường, lớp học, môi trường làm việc và học tập...

Tất cả những việc này cần phải được chuẩn bị kỹ lưỡng để bảo đảm chất lượng triển khai chương trình; tránh lặp lại những hạn chế, bất cập do việc triển khai thiếu đồng bộ như đã xảy ra khi thực hiện Nghị quyết 40/2000/QH10 của Quốc hội.

Thường trực Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ và Bộ GD&ĐT cân nhắc dành thời gian thích đáng cho việc thực nghiệm chương trình, SGK mới. Đổi mới chương trình, SGK lần này bao gồm nhiều nội dung, phương thức tổ chức giáo dục mới; do vậy, cần thực nghiệm nghiêm túc, cẩn trọng trước khi áp dụng đại trà.

Mặc dù Quyết định 404 của Thủ tướng Chính phủ đã có sự phân công trách nhiệm giữa trung ương, địa phương trong xây dựng và triển khai chương trình mới; tuy nhiên, do thiếu hướng dẫn, các địa phương và cơ sở giáo dục rất lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai các phần việc của mình.

Bên cạnh đó, việc xác định các nội dung ưu tiên đầu tư, hỗ trợ cho các địa phương miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn cũng cần được làm rõ để bảo đảm chất lượng triển khai chương trình mới trên cả nước...