Chứng cớ cho hiện tượng xói mòn nói trên là các kết quả nghiên cứu trầm tích tại đáy của vài trăm hồ nước trên thế giới, nơi có những dấu vết tích tụ bụi và phấn hoa. Điều đó cho thấy, loài người đã làm thay đổi đáng kể môi trường Trái đất trước kỷ nguyên công nghiệp rất lâu.
Các quá trình xói mòn đất có ảnh hưởng đến hệ sinh thái, khí hậu và xã hội. Các nhà khoa học ở châu Âu và Canada đã quyết định kiểm tra xem khi nào xảy ra những biến đổi thiết thực như vậy trong lịch sử nền văn minh. Họ đã thu thập và nghiên cứu các lõi trầm tích từ đáy của 632 hồ nước trên thế giới.
Các nhà khoa học quan tâm cả đến phần đất canh tác lọt xuống hồ, cũng như các loại phấn hoa (lượng phấn hoa phản ánh mức độ phủ xanh của những khu vực này).
Hóa ra, các trầm tích từ khoảng 4.000 năm trước bắt đầu chứa nhiều bụi và ít phấn hoa hơn. Điều đó chứng tỏ, mức độ chặt phá rừng khi đó (để lấy đất trồng trọt) đã bắt đầu được đẩy nhanh.
“Các trầm tích lấy từ hồ nước được xem là sự lưu trữ tự nhiên các quá trình xói mòn. Tất cả các quá trình xói mòn đất, đá và các vật chất khác được ghi lại trên đáy hồ và được bảo tồn qua thời gian” – Tiến sĩ Jean-Philippe Jenny ở Viện Địa chất và Sinh hóa Max Planck (Đức), tác giả chính của công trình nghiên cứu, cho biết như vậy.
Sử dụng phương pháp định tuổi bằng carbon C-14, các nhà khoa học xác định được tuổi của các trầm tích và tốc độ bồi đắp. “Đây là lần đầu tiên, chúng tôi thu thập được nhiều dữ liệu từ nhiều hồ nước, cho thấy có sự bồi đắp trầm tích trong khoảng 10.000 năm” – Giáo sư Pierre Francus ở Viện Nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp cho biết.
Để xác định, điều gì gây ra tốc độ bồi đắp trầm tích, các nhà khoa học bắt tay vào nghiên cứu các hóa thạch phấn hoa. “Đây thật sự là phát hiện gây sốc, cho thấy khoảng 4.000 năm trước, tốc độ tích tụ trầm tích gia tăng diễn ra cùng với sự giảm lượng phấn hoa” – Tiến sĩ Jenny cho biết.
“Giảm lượng phấn hoa phản ánh sự thay đổi độ phủ xanh trên địa bàn, giảm diện tích rừng, dẫn tới xói mòn đất đai tăng lên. Như vậy, từ 4.000 năm trước, cách thức sử dụng đất canh tác đã có ảnh hưởng lớn đến môi trường. Điều đó cho thấy, các hệ sinh thái của chúng ta rất nhạy cảm” - Giáo sư Pierre Francus bổ sung.
