Công cụ để được chú ý
Bà Wendy Wisner – một nhà văn tại Mỹ chia sẻ: “Tôi có hai người con. Trong đó, một trẻ thuộc Gen Z (người sinh từ năm 1997 - 2012) và bé còn lại thuộc Gen Alpha (người sinh từ năm 2013 - 2025). Điều này có nghĩa là nhà tôi đầy rẫy những tiếng lóng mà tôi hoàn toàn không hiểu. May mắn thay, tôi đã thoát khỏi câu chuyện ‘ballerina cappucina’. Tuy nhiên, còn rất nhiều tiếng lóng khác mà các con tôi sử dụng ở nhà. Tôi thường xuyên phải hỏi trẻ là các con đang nói gì. Bởi, về cơ bản, đối với tôi, những từ đó nghe vô cùng khó hiểu”.
Thực tế, trong thời đại công nghệ ngày càng phát triển, trẻ được tiếp cận với hàng loạt từ mới. Do đó, trường hợp của bà Wendy Wisner không phải là ngoại lệ.
“Tôi không phải là người duy nhất thấy toàn bộ điều này thật khó hiểu. Thực ra, có một cái tên cho tiếng lóng của thế hệ trẻ hiện nay: ‘brain rot’ (thối não). Mặc dù không chắc mình có thể mô tả từ lóng như một thứ gì đó có khả năng ảnh hưởng xấu tới não trẻ em hay không, nhưng tôi thực sự ngạc nhiên trước sự vô lý của những từ đó. Tôi cũng không hiểu được cách trẻ em dường như lặp đi lặp lại những cụm từ này, thậm chí là hoàn toàn không đúng ngữ cảnh”, phụ huynh này chia sẻ.
Không ít phụ huynh băn khoăn về những vấn đề như: Liệu tiếng lóng của thế hệ trẻ hiện nay và những hành vi đi kèm có bình thường hay không? Liệu, những từ lóng của các phụ huynh khi còn nhỏ có vô nghĩa đến thế với cha mẹ họ không? Tại sao trẻ em lại bị ám ảnh bởi những từ nghe có vẻ vô nghĩa này và lặp đi lặp lại chúng dường như vô tận?.
Phân tích và chia sẻ về vấn đề này, bà Carolina Estevez, Tiến sĩ Tâm lý học tại Mỹ cho biết: “Đối với trẻ, việc lặp đi lặp lại một số cụm từ chỉ đơn giản là vì các bé cảm thấy thú vị khi nói ra. Một số từ có thể có nhịp điệu hoặc âm thanh in sâu trong đầu trẻ, hoặc là một phần của điều gì đó hài hước hoặc lan truyền mà mọi người đang nói tới”.
Cũng theo bà Estevez, nhiều trẻ em thấy rằng, việc lặp lại những cụm từ dù có vẻ… ngớ ngẩn, nhưng mang lại cảm giác thỏa mãn, hoặc đơn giản là vui vẻ. “Đó cũng là một cách để kết nối với những gì đang thịnh hành hoặc bạn bè xung quanh trẻ thích. Thông thường, trẻ em thậm chí không nhận ra mình đang làm điều đó thường xuyên như thế nào. Thay vào đó, trẻ chỉ thấy trải nghiệm này thú vị”.
Trong khi đó, bà Ryann Sutera, chuyên gia ngôn ngữ, chuyên về các chiến lược giao tiếp tại Mỹ nhận định, các cụm từ mà trẻ truyền tai nhau thường có một số đặc điểm ngữ âm nhất định như nhịp điệu, âm điệu và sự mới lạ. Những yếu tố đó khiến các từ lóng trở nên hấp dẫn khi trẻ nói ra. “Việc lặp lại các từ lóng có thể kích hoạt những vòng phản hồi cảm giác - vận động liên quan đến lời nói và khả năng tự điều chỉnh”, chuyên gia Sutera chia sẻ.
Thực tế, không ít phụ huynh muốn tìm câu trả lời cho câu hỏi: Tại sao trẻ em lại nói điều đó mọi lúc và ngẫu nhiên như vậy? Theo các chuyên gia, câu trả lời vô cùng ngắn gọn. Đó là vì hành động này thú vị. Bà Estevez cho rằng, trẻ em thực sự thích chơi và thử nghiệm ngôn ngữ. “Đôi khi, các em hét to một câu nào đó để làm ai đó cười, để có phản ứng, hoặc chỉ với mục đích giải trí. Câu đó có thể không có ‘ý nghĩa’ rõ ràng. Tuy nhiên, những từ lóng đó không hẳn là không có ý nghĩa với trẻ”, Tiến sĩ Estevez nhìn nhận.
Việc lặp lại những từ lóng vào các thời điểm dường như ngẫu nhiên có thể là cách khiến trẻ cảm thấy mình đang được chứng kiến, lắng nghe, hoặc chỉ đơn giản là để giết thời gian. Đối với nhiều trẻ, việc nói lặp đi lặp lại các từ lóng chỉ đơn giản là để thể hiện bản thân, chứ không phải cách giao tiếp cứng nhắc.
Theo bà Estevez, nói cách khác, các em không nhất thiết phải cố gắng nói chuyện hay thậm chí là làm phiền cha mẹ. Phần lớn thời gian, trẻ chỉ đơn giản là tận hưởng ngôn ngữ vui nhộn mà các em chia sẻ với bạn bè.
Hành vi không mới
Nhà văn Wendy Wisner chia sẻ, hồi nhỏ, bà hay lặp lại những điều nghe được trên tivi hoặc câu cửa miệng mà mình và các bạn thường nói. Về vấn đề này, Tiến sĩ Estevez cho rằng, đó không phải điều mới.
“Trẻ em luôn bắt chước những gì chúng nghe được, như các giai điệu quảng cáo trên tivi, giọng nói hoạt hình, lời thoại của phim. Sự khác biệt hiện nay là loại nội dung này phổ biến hơn nhờ Internet. Trẻ được tiếp xúc với nhiều xu hướng ngôn ngữ hơn thông qua TikTok, YouTube. Điều đó khiến những câu nói như vậy dễ dàng được đón nhận nhanh chóng”, chuyên gia này nhận định. Tuy nhiên, về cơ bản, đó vẫn là cùng một hành vi, chỉ khác nhau ở các nguồn.
Đồng tình với quan điểm này, chuyên gia ngôn ngữ Sutera cho rằng, trẻ em luôn bắt chước những điều mình nghe được trên phương tiện truyền thông. “Ví dụ, trong gia đình, chúng tôi vẫn nói đùa bằng câu thoại trong phim, mỗi khi có ai đó làm sai quy định. Điều thay đổi ngày nay không phải là hành vi. Thực tế, thứ thay đổi là tốc độ, tần suất và quy mô toàn cầu mà nội dung kỹ thuật số được tiêu thụ và lặp lại”.
Theo các chuyên gia, ngay cả khi phụ huynh thấy con cư xử kỳ quặc khi lặp đi lặp lại từ lóng, thì phần lớn, những hành vi đó ở trẻ em là bình thường. Song, câu hỏi được đặt ra là liệu khi nào trẻ đang sử dụng tiếng lóng một cách bất thường? Ví dụ, một số phụ huynh có thể tự hỏi, liệu những hành vi này có liên quan đến các triệu chứng như tự kích thích (cử động lặp lại hoặc âm thanh), chứng lặp lại lời nói (lặp lại từ ngữ một cách vô nghĩa) hay hành vi tự điều chỉnh. Họ có thể tự hỏi rằng, liệu hành vi của con mình có phải là dấu hiệu của rối loạn thần kinh hay chứng rối loạn nào khác không.
Các chuyên gia lý giải, trong một số trường hợp, đó có thể là dấu hiệu của những triệu chứng rối loạn thần kinh. Tiến sĩ Estevez cho biết: “Việc lặp lại các cụm từ có thể là một cách để tự xoa dịu, tập trung hoặc kiểm soát những cảm xúc mạnh mẽ, đặc biệt là đối với trẻ rối loạn thần kinh. Nếu tình trạng này kéo dài và dường như không liên quan đến trò chơi xã hội, nó có thể liên quan đến chứng lặp lại lời nói hoặc tự kích thích”.
Tuy nhiên, trẻ có thể có những hành vi này dù không gặp phải bất kỳ tình trạng bất thường nào. “Đối với nhiều trẻ em, đây chỉ là một cách thú vị và vô hại để tương tác với những gì bé đã thấy hoặc nghe”, bà Estevez chia sẻ. Cách tốt nhất để phụ huynh biết chắc chắn điều gì đang xảy ra với con mìnhh là mô tả các triệu chứng của trẻ với một nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc nhà trị liệu đáng tin cậy.
Những điều cha mẹ cần biết
Một số phụ huynh đã đặt ra các câu hỏi, như: Điểm mấu chốt ở đây là gì? Chúng ta có nên lo lắng về tiếng lóng và hành vi của con mình không? Hay, đó chỉ là hành vi bình thường ở trẻ mà chúng ta phải “cười và chịu đựng”? Chuyên gia ngôn ngữ Sutera khẳng định, trong hầu hết trường hợp, điều này thực sự không có gì đáng lo ngại. Thực tế, việc thử nghiệm ngôn ngữ theo cách sử dụng tiếng lóng phù hợp với sự phát triển của hầu hết trẻ em. Đó là một cách để trẻ được hỗ trợ sự điều chỉnh, kết nối và biểu đạt. “Trừ khi nó gây ra sự đau khổ hoặc can thiệp đáng kể, hành vi này nên được tôn trọng, chứ không phải bị ngăn cản”.
Nhiều phụ huynh cho rằng, trẻ sử dụng quá nhiều tiếng lóng là biểu hiện của “sự suy thoái não bộ” do sự gia tăng tiếp xúc với các nội dung kỹ thuật số.
Tiến sĩ Estevez cho biết, thực tế, việc lặp lại những tiếng lóng mà trẻ em nghe được trên mạng và ở trường chính là cách chúng tương tác với nội dung này. Nếu trẻ thường xuyên lặp đi lặp lại những từ lóng, nhưng điều đó không ảnh hưởng đến khả năng tương tác của bé với người khác hay khả năng tập trung, thì đó có thể chỉ là dấu hiệu cho thấy, trẻ đang lớn lên trong một thế giới ngập tràn truyền thông.
Tuy nhiên, luôn có những ngoại lệ và nếu bản năng làm cha mẹ mách bảo rằng, có điều gì đó khác đang diễn ra, thì các phụ huynh nên hành động. Tiến sĩ Estevez cho biết: “Nếu sự lặp lại các từ lóng có vẻ quá mức hoặc liên quan đến lo lắng, thất vọng, thì cha mẹ có thể trao đổi với bác sĩ nhi khoa hoặc nhà trị liệu. Tuy nhiên, nhìn chung, đây là một hành vi kỳ quặc của trẻ em. Hành vi này thường sẽ biến mất theo thời gian”.
