Hội thảo diễn ra tại Trường Đại học Tôn Đức Thắng (TPHCM), với sự tham dự của hơn 150 đại biểu đến từ các cơ sở giáo dục đại học và các Sở GD&ĐT tỉnh, thành.
Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cùng các ban, bộ, ngành Trung ương, phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã có những bước tiến quan trọng, liên tục giữ thứ hạng cao trong khu vực.
Một dấu mốc quan trọng là ngày 30/10/2017, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1665/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên (HSSV) khởi nghiệp đến năm 2025” (Đề án 1665).
Sau hơn 7 năm triển khai, đề án đã mang lại nhiều kết quả tích cực, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong các cơ sở giáo dục.
Đề án 1665 cơ bản đã hoàn thành mục tiêu: thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp, trang bị kiến thức, kỹ năng và tạo môi trường hỗ trợ HSSV khởi nghiệp.
Dù đạt nhiều thành tựu, các hoạt động khởi nghiệp trong nhà trường vẫn chủ yếu dừng ở giai đoạn truyền thông, truyền cảm hứng. Chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ, cơ chế còn độ trễ, cơ sở vật chất và nguồn vốn khởi nghiệp còn hạn chế. Vì thế, phong trào vẫn thiếu những bước đột phá để tạo ra tác động sâu rộng và bền vững.
Yêu cầu chiến lược trong giai đoạn mới
Tại hội thảo, ông Trần Văn Đạt, Phó Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên (Bộ GD&ĐT) cho biết, trong bối cảnh mới, việc tiếp tục xây dựng "Đề án hỗ trợ HSSV khởi nghiệp giai đoạn 2026-2035" không chỉ là yêu cầu cấp thiết, mà còn là nhiệm vụ chiến lược nhằm phát triển nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao, sáng tạo, có khả năng kiến tạo tương lai.
Đặc biệt, định hướng này phù hợp với những chủ trương lớn của Đảng như: Nghị quyết số 57-NQ/TW (22/12/2024) về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW (24/01/2025) về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW (30/4/2025) về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; Nghị quyết số 68-NQ/TW (04/5/2025) về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 41-NQ/TW (10/10/2023) về phát huy vai trò đội ngũ doanh nhân Việt Nam.
Bộ GD&ĐT xác định 7 định hướng chính khi xây dựng Đề án giai đoạn mới. Trong đó, đề án sẽ hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, xây dựng khung pháp lý, ưu đãi và công cụ hỗ trợ thực tiễn; đẩy mạnh truyền thông, lan tỏa tinh thần khởi nghiệp và câu chuyện thành công trong HSSV.
Đồng thời, đề án hướng tới đổi mới chương trình đào tạo, cung cấp kiến thức, kỹ năng và thúc đẩy hình thành văn hóa khởi nghiệp trong nhà trường; xây dựng đội ngũ tư vấn, hỗ trợ khởi nghiệp, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ phụ trách; đầu tư hạ tầng và cơ sở vật chất, phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo, không gian khởi nghiệp, phòng thí nghiệm và nền tảng số.
Đề án cũng định hướng đa dạng hóa nguồn vốn, huy động từ ngân sách, doanh nghiệp, quỹ đầu tư, tổ chức xã hội và cộng đồng cho các dự án khởi nghiệp.
Ngoài ra, định hướng tăng cường hợp tác quốc tế và kết nối doanh nghiệp, cựu sinh viên, chuyên gia, nhà đầu tư nhằm thúc đẩy ươm tạo và thương mại hóa sản phẩm khởi nghiệp.
Đến năm 2030, 90% sinh viên được trang bị kiến thức khởi nghiệp
Ông Bùi Tiến Dũng, Chuyên viên cao cấp Vụ Học sinh, sinh viên (Bộ GD&ĐT) trình bày về báo cáo dự thảo đề án "Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp giai đoạn 2026-2035".
Theo dự thảo đề án, đến năm 2030, 90% sinh viên các cơ sở giáo dục đại học (GDĐH), 75% học sinh, sinh viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN), 25% học sinh THPT, 15% học sinh THCS và 10% học sinh tiểu học sẽ được trang bị kiến thức, kỹ năng về quản lý tài chính, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, kỹ năng số và trí tuệ nhân tạo.
Đồng thời, các em sẽ được định hướng, tư vấn nghề nghiệp trước khi chuyển cấp hoặc trước khi tốt nghiệp.
Một trong những điểm nhấn là 70% sinh viên bậc đại học và 50% học sinh, sinh viên cơ sở GDNN sẽ tham gia ít nhất một dự án khởi nghiệp trước khi ra trường.
Với bậc phổ thông, khoảng 35% học sinh đến năm lớp 11 được kỳ vọng tham gia tối thiểu một dự án hoặc có ý tưởng sáng tạo mang lại giá trị cho cộng đồng và được nhà trường ghi nhận.
Đề án cũng đặt mục tiêu xây dựng bộ máy hỗ trợ khởi nghiệp tại các cơ sở đào tạo. Cụ thể, ít nhất 90% trường đại học và 70% trường nghề thành lập bộ phận chuyên trách hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp.
Bên cạnh đó, 85% cơ sở đào tạo sẽ có môn học hoặc chủ đề về khởi nghiệp trong chương trình; 50% cơ sở giáo dục phổ thông tổ chức hoạt động truyền thụ tinh thần khởi nghiệp. Các môn Công nghệ, Tin học, hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp cũng sẽ lồng ghép tối thiểu một chủ đề về khởi nghiệp sáng tạo.
Nguồn nhân lực hỗ trợ được xác định đóng vai trò quan trọng. Dự thảo đặt mục tiêu ít nhất 70% cơ sở đào tạo và 50% trường phổ thông đạt tỷ lệ cán bộ tư vấn khởi nghiệp tương xứng, theo chuẩn 1 cán bộ/500 sinh viên ở bậc đại học và 1 cán bộ/800 học sinh ở phổ thông.
Đến 2035, dự thảo xác định mục tiêu các chỉ số nêu trên tiếp tục được nâng lên.
Cần các nhóm chính sách, giải pháp đồng bộ
Tại hội thảo, nhiều đại biểu từ các cơ sở giáo dục đại học đã trình bày tham luận, tập trung vào việc nâng cao chất lượng hoạt động khởi nghiệp của học sinh, sinh viên.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng cùng nhau thảo luận, xây dựng hệ thống nhiệm vụ và giải pháp cho giai đoạn tới, dựa trên cơ sở khoa học và kinh nghiệm triển khai trong nước cũng như quốc tế.
Về tổng thể, các đại biểu thống nhất cao với dự thảo đề án cả về mục đích, mục tiêu và quan điểm xây dựng. Nhiều ý kiến đánh giá, đây là một đề án được xây dựng công phu, có tầm nhìn và xứng đáng trở thành động lực để thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong thế hệ trẻ.
TS Trần Đình Lý, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm TPHCM, bày tỏ sự đồng tình với định hướng của đề án khi xác định khâu đột phá nằm ở đổi mới cơ chế và tư duy giáo dục.
Theo ông, việc chuyển từ mục tiêu “đào tạo để cung ứng nhân lực” sang “phát triển con người làm trung tâm sáng tạo và dẫn dắt tăng trưởng” là bước đi then chốt, góp phần hình thành văn hóa khởi nghiệp và tinh thần học tập suốt đời trong môi trường giáo dục.
TS Lý cũng nhấn mạnh, đề án cần được gắn chặt hơn với các mục tiêu trong Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Cùng với đó, khởi nghiệp của HSSV cần được đặt trong bối cảnh gắn với các xu thế lớn như kinh tế xanh, chuyển đổi số và kinh tế tuần hoàn.
Để tăng tính nhân văn và giá trị xã hội, ông cho rằng đề án phải có những chính sách nhằm thu hẹp khoảng cách vùng miền, đặc biệt quan tâm đến hoạt động khởi nghiệp của HSSV ở vùng khó khăn và đồng bào dân tộc thiểu số.
Với các chỉ số mục tiêu, TS Lý đề xuất bổ sung thêm tiêu chí về tỷ lệ giảng viên trẻ có năng lực đào tạo khởi nghiệp, đồng thời xây dựng chỉ số về tỷ lệ doanh nghiệp khởi nghiệp có thể tồn tại và phát triển bền vững trong giai đoạn 3–5 năm.
TS Trần Thanh Thy, Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo (Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long), nhấn mạnh: trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc gắn đào tạo với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ là yêu cầu cấp bách và lâu dài, tạo động lực phát triển nhanh, bền vững.
Bà Thy cho rằng để thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong HSSV, cần triển khai đồng các nhóm giải pháp.
Thứ nhất, hoàn thiện chính sách khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Chính sách phải đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ, nhất quán và gắn chặt với thực tiễn, tạo hành lang pháp lý và môi trường thuận lợi để sinh viên mạnh dạn khởi nghiệp.
Thứ hai, thúc đẩy hợp tác trong hệ sinh thái khởi nghiệp. Trường đại học cần xây dựng cơ chế gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, gia tăng tính kết nối giữa các thành phần trong hệ sinh thái, từ đó huy động và tối ưu hóa nguồn lực của các bên.
Thứ ba, cần tăng chi phí hỗ trợ cho các hoạt động nghiên cứu, phát triển công nghệ và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong nhà trường.
TS Dương Thị Thùy Vân, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Chuyển giao Khoa học Công nghệ - Trường Đại học Tôn Đức Thắng (TDTU) đánh giá dự thảo đề án "Hỗ trợ HSSV khởi nghiệp giai đoạn 2026-2035" sẽ là cú hích quan trọng, tạo ra bước nhảy vọt về chất cho hệ sinh thái khởi nghiệp giáo dục.
Theo bà, đề án không chỉ cần kế thừa những thành quả đã đạt được mà còn phải mang tính đột phá, hiệu quả và phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế tri thức toàn cầu.
Về nhóm giải pháp, TS Vân nhấn mạnh cần có cơ chế tài chính linh hoạt và đa dạng hóa nguồn vốn.
Cụ thể, nên thành lập các quỹ đầu tư khởi nghiệp nội bộ tại những trường đại học trọng điểm; đẩy mạnh mô hình hợp tác công - tư (PPP) dành riêng cho lĩnh vực khởi nghiệp giáo dục; phát triển các nền tảng gọi vốn cộng đồng (Crowdfunding) cho dự án HSSV.
Ngoài ra, việc xây dựng không gian đổi mới sáng tạo thế hệ mới trong trường học cũng là yêu cầu cấp thiết.
TS Vân cho rằng, có thể triển khai mô hình “Design Factory” và “Startup Studio” tại các đại học trọng điểm, đồng thời thiết lập “Sandbox Campus” - môi trường thử nghiệm cho những ý tưởng đột phá, nhằm khuyến khích sinh viên sáng tạo và thử thách bản thân.
Là một trong những đơn vị tiên phong trong việc triển khai các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho HSSV, Trường Đại học Tôn Đức Thắng (TDTU) đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận trong giai đoạn 2017-2025.
Từ năm 2020, nhà trường đã đưa học phần “Kỹ năng khởi nghiệp” vào chương trình đào tạo kỹ năng sống dành cho sinh viên của tất cả các khoa, ngành.
Đến nay, đã có 86 lớp học được tổ chức với hơn 14.290 lượt sinh viên đăng ký tham gia. Song song đó, trường cũng tổ chức hơn 150 buổi chia sẻ, giao lưu cùng các chuyên gia, doanh nhân về khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, thu hút sự quan tâm của đông đảo sinh viên.
Đặc biệt, TDTU đã tổ chức 3 cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp cấp trường, ghi nhận 64 ý tưởng và dự án tham gia. Nhà trường còn chủ động kết nối với mạng lưới doanh nghiệp, nhà đầu tư để thương mại hóa các dự án tiềm năng. Nhờ đó, nhiều sinh viên đã đạt giải thưởng cao tại các cuộc thi uy tín cấp Bộ, tỉnh, thành phố và các tổ chức lớn.
Những con số này phản ánh rõ tiềm năng, khát vọng khởi nghiệp mạnh mẽ của sinh viên TDTU, đồng thời góp phần quan trọng vào bức tranh chung của hệ sinh thái khởi nghiệp HSSV Việt Nam.
