Giao lưu trực tuyến “Giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên: Cộng đồng trách nhiệm”

Để nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh cần cộng đồng trách nhiệm, chứ không riêng vai trò, nỗ lực của nhà trường, thầy cô.

Vì vậy, nhà trường đã xây dựng kế hoạch, đề ra giải pháp thu hút sự tham gia của gia đình vào hoạt động giáo dục, trong đó có nêu rõ trách nhiệm giáo dục, trách nhiệm đánh giá của gia đình đối với học sinh. 

Bối cảnh kinh tế thị trường dẫn đến nhiều cha mẹ đặt sự quan tâm của mình vào hoạt động phát triển kinh tế hơn là giáo dục con cái. Vì vậy nhiều gia đình không  đặt ra mục tiêu giáo dục đạo đức và đánh giá việc tu dưỡng đạo đức của con em mình. Cần thiết phải đưa ra biện pháp để giúp cho giáo dục đạo đức trở thành trách nhiệm chung của gia đình và nhà trường.Thu hẹp khoảng trống trong phối hợp giữa gia đình và nhà trường đánh giá đạo đức học sinh

Trong bối cảnh hiện nay, nội dung/cách thức giáo dục đạo đức cho học sinh cần  được thực hiện qua: hành vi của người lớn, cha mẹ; việc rèn hành vi thói quen hàng ngày; qua hoạt động ngoại khóa, lồng ghép vào các môn học.

Bên cạnh đó, khi việc sử dụng mạng Internet là tất yếu, thì nhà trường cũng đặt vai trò quản lý, định hướng học sinh sử dụng mạng an toàn, ý nghĩa. Cụ thể như hướng dẫn, nhắc nhở các em trong việc tương tác trên mạng xã hội phù hợp. Mời chuyên gia đến chia sẻ về sử dụng mạng Internet hiệu quả, tối ưu. Đồng thời phối hợp với gia đình và các lực lượng xã hội khác để giáo dục toàn diện học sinh.

Sử dụng mạng Internet và mạng xã hội đòi hỏi phải có những kiến thức nhất định về pháp luật nói chung và pháp luật về không gian mạng nói riêng. Lứa tuổi học sinh THCS  phải được trang bị hoặc tự trang bị những kiến thức cần thiết, không được xem việc sử dụng không gian mạng chỉ là một hoạt động giản đơn, vô hại.

Bởi vậy, Nhà trường cũng như Liên đội luôn tuyên truyền về việc sử dụng mạng xã hội, Internet đúng cách, đúng luật an ninh mạng và phù hợp lứa tuổi.

Mạng xã hội là không gian kết nối rộng mở để học sinh giao lưu, kết bạn, tương tác, tìm kiếm thông tin và tận dụng những ưu thế đó trong học tập cũng như hiểu biết. Tuy nhiên, sự “vô giới hạn” của không gian mạng cũng sẽ khiến học sinh dễ lạc vào thông tin tiêu cực, không chính thống, chưa được kiểm chứng.

Với nhận thức, trải nghiệm thực tiễn chưa đầy đủ và kỹ năng xử lý, đánh giá thông tin còn chưa đầy đủ của học sinh, các em cần sự định hướng, quản lý, giám sát của gia đình, nhà trường, các thầy cô. Cụ thể, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh, cung cấp đường link  vào những trang thông tin chính, khóa học trực tuyến, kênh tài liệu uy tín, chất lượng. Nhắc nhở các em về phát ngôn, chia sẻ thông tin trên mạng xã hội và hỏi ý kiến người lớn về những thông tin không xác thực.

Thông qua các buổi dạy học về “An ninh mạng” để trang bị cho học sinh về kĩ năng cũng như hiểu biết về luật An ninh mạng.

Nhà trường, Liên đội luôn tăng cường công tác giáo dục lý luận chính trị, tư tưởng, truyền thống cách mạng, đạo đức, lối sống, ý thức tuân thủ pháp luật cho học sinh. Luôn chú trọng xây dựng nội dung, phương thức giáo dục phong phú, đa dạng, phù hợp với thực tiễn. Kịp thời phát hiện, xây dựng, khen thưởng và nhân rộng các mô hình hay, cách làm sáng tạo, cá nhân xuất sắc trong học tập và làm theo Bác, bởi “một tấm gương sáng có ý nghĩa hơn một trăm bài diễn thuyết hay”.

Với sự phát triển không ngừng của xã hội, xuất hiện ngày càng nhiều xu hướng, nhu cầu mới trong học sinh về học tập, vui chơi giải trí, đòi hỏi tổ chức Đội cần đổi mới mạnh mẽ việc triển khai các phong trào hoạt động.

Chú trọng xây dựng Liên chi đội vững mạnh xuất sắc, đổi mới hình thức, chú trọng áp dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng sinh hoạt Đội, tạo tính hấp dẫn, thu hút đông đảo đội viên tự giác tham gia.

Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và tổ chức Đội trong việc giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho học sinh. Trường học, gia đình, xã hội và tổ chức Đội là những nơi gắn liền với quá trình trưởng thành của học sinh, do đó cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức này trong công tác giáo dục, bồi dưỡng đạo đức, lý tưởng của thế hệ trẻ.

Giới trẻ thường xem thần tượng như mẫu hình lí tưởng vì thần tượng vốn có những phẩm chất nổi bật và đặc biệt trong lĩnh vực của họ. Cùng với thái độ ngưỡng mộ, giới trẻ có thể bắt chước tính cách, ngoại hình, hành động và lối sống của thần tượng với mong muốn trở nên giống với thần tượng.

Thần tượng có ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhiều người, ngay cả khi xa cách về mặt địa lý và quan hệ xã hội. Thậm chí, có những người còn tạo ra mối quan hệ tưởng tượng với thần tượng vì sự xuất hiện liên tục của thần tượng trên truyền thông, đặc biệt là truyền hình vì nó tạo cảm giác thần tượng đang nói chuyện trực tiếp với họ. Nếu quá cuồng thần tượng, con người sẽ rơi vào trạng thái bệnh lý thần kinh là tôn thờ thần tượng một cách mù quáng, thiếu lý trí. Lứa tuồi học sinh THCS là độ tuổi ảnh hưởng rất nhiều lớn từ nghệ sĩ, bắt chước theo lối sống của thần tượng mà không có lựa chọn .

 Vì vậy Nhà trường cũng như Liên đội luôn chú trọng:

- Định hướng được học sinh có nhận thức đúng đắn về việc ngưỡng mộ thần tượng và lường được những hậu quả của sự mê muội để có thái độ và cách ứng xử phù hợp. Thông qua các buổi nói chuyện dưới cờ, các giờ sinh hoạt lớp.

- Giáo dục là biện pháp hàng đầu và tốt nhất để dìu dắt các học sinh hướng tới những giá trị sống tích cực, tìm cho mình những thần tượng tích cực đúng nghĩa. Giáo dục còn giúp các học sinh có cách ứng xử đúng đắn nhất với thần tượng của mình. Giáo dục học sinh thần tượng đũng nghĩa có thể thông qua các buổi nói chuyện, sinh hoạt, các giờ dạy học Âm nhạc, Nghệ Thuật, Văn học…

Trường THCS Hưng Dũng thường xuyên tổ chức các hoạt động học tập, ngoài giờ lên lớp, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đồng thời tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động tập thể để giúp các em tự tin và mạnh dạn hơn, biết phân biệt và bảo vệ bản thân nhiều hơn.

Về phía giáo viên chủ nhiệm có vai trò quan trọng, kết nối gia đình – học sinh – nhà trường. Các thầy cô chủ nhiệm là người tìm hiểu, nắm rõ hoàn cảnh gia đình, cá tính, năng lực, quá trình học tập, rèn luyện của học sinh qua mỗi năm học. Từ đó, có thể đánh giá sự tiến bộ để tạo động lực cố gắng đạt kết quả tốt hơn của học sinh, hoặc nhìn thấy những dấu hiệu bất thường, biến đổi tâm sinh lý hoặc sự cố xảy ra nếu có để kịp thời xử lý.

Giáo viên chủ nhiệm nắm bắt tình hình các em, thông qua số điện thoại của phụ huynh để gọi điện an ủi học sinh trong 1 số trường hợp cần thiết, hoặc gặp riêng phụ huynh để chia sẻ về tình trạng tại trường. Phụ huynh sẽ đồng hành cùng giáo viên để tạo niềm tin cho học sinh, để các em có thể chia sẻ vấn đề gặp phải của mình trong các mối quan hệ và tìm hướng giải quyết. Qua đó, tạo môi trường tâm lý thoải mái cho học sinh khi đến trường và về nhà.

Đây là thực trạng không hiếm gặp trong thời gian gần đây. Giải pháp đề ra là Đoàn tự đổi mới các hoạt động, phong trào của mình để trở nên hấp dẫn. Cùng với đó, xây dựng các hoạt động giáo dục trên hệ thống mạng xã hội; tổ chức các cuộc thi, thử thách online; số hóa các hoạt động của Đoàn…

Ngoài những hoạt động, phong trào thi đua của Đoàn, Đoàn Thanh niên TP Hà Nội cũng giữ mối liên hệ chặt chẽ, phối hợp với các cơ quan, tổ chức, sở ban ngành Thành phố trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống và tạo môi trường, sân chơi cho đoàn viên thanh niên.

Cụ thể:

Phối hợp chặt chẽ trong Cụm thi đua số 4 (Cụm thi đua Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội Thành phố) trong tổ chức, triển khai công tác tuyên giáo, tuyên truyền, giáo dục, đoàn kết, tập hợp đoàn viên, thanh niên.

Phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ Thành phố theo giai đoạn (5 năm/lần); phối hợp với Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Hà Nội tổ chức các hoạt động tuyên truyền về công tác Dân số - Kế hoạch hóa gia đình trong đoàn viên, thanh niên; định hướng, giáo dục về lối sống, tư vấn tâm, sinh lý cho đoàn viên, thanh niên (Toạ đàm, hội thảo, hội thi…)

Phối hợp hiệu quả với Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội xây dựng bản tin “Sức trẻ” phát sóng vào 18h00 thứ 7 hàng tuần, kịp thời đưa tin, phóng sự tuyên truyền về các hoạt động của tuổi trẻ Thủ đô trong tình nguyện vì cộng đồng, các hoạt động an sinh xã hội; giới thiệu các mô hình sáng tạo, gương thanh niên sống đẹp tiêu biểu trong các cấp bộ Đoàn Thủ đô.

Phối hợp với Sở Văn hoá - Thể thao và các sở, ban, ngành khác của Thành phố trong tổ chức các hoạt động thanh niên Thủ đô tuyên truyền kỷ niệm, chào mừng các ngày lễ lớn, sự kiện lịch sử quan trọng của Thủ đô và đất nước; phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông tổ chức các hoạt động tập huấn tuyên truyền nâng cao ý thức trách nhiệm cộng đồng khi tham gia môi trường mạng cho cán bộ, đoàn viên, sinh viên; phối hợp với Công an Thành phố trong công tác nắm bắt tình hình tư tưởng đoàn viên, thanh niên, tuyên truyền phản bác các thông tin, luận điệu sai trái của các thế lực thù địch trên các diễn đàn, mạng xã hội.

Phối hợp với Ban Quản lý Khu Di tích Nhà tù Hoả Lò ký kết chương trình phối hợp hoạt động trong 5 năm nhằm tổ chức cho đoàn thanh niên trên địa bàn Thành phố Hà Nội tham quan và học tập truyền thống yêu nước, cách mạng tại Di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò; đồng thời gắn với các hoạt động trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng “Trải nghiệm thật - Kiến thức thật”. Thông qua việc phối hợp thực hiện đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác giáo dục truyền thống của Đoàn, tiếp cận và định hướng nhiều hơn đến đoàn viên, thanh thiếu nhi; làm tốt việc tuyên truyền cho thế hệ trẻ về tinh thần yêu nước, truyền thống, lịch sử dân tộc.

Như tôi đã trả lời ở trên, giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà trường - Gia đình và Xã hội.

Gia đình giáo dục thanh niên từ khi lọt lòng, tập đi, tập nói. Nhà trường nâng đỡ các em từ mẫu giáo qua các năm đại học. Xã hội là “trường đời” lớn nhất giáo dục và giúp các em trưởng thành, va vấp trong suốt các năm tháng cuộc đời. Mỗi mắt xích đều đóng vai trò quan trọng và không thể tách rời nhau bởi nó là tiền đề cho nhau, là điều kiện cho mắt xích còn lại được triển khai hiệu quả và phát huy tác dụng hay không.

Tổ chức Đoàn tham gia vừa với vai trò là “nhà trường” (trường học xã hội chủ nghĩa cho thanh niên), vừa với vai trò là xã hội (nơi thanh niên gặp gỡ, mở rộng mối quan hệ, tư duy và rèn luyện, trưởng thành, va vấp, đôi khi lại như một gia đình thứ 2 (Đoàn là người bạn lớn của thanh niên). Chính vì vậy, Đoàn cùng gia đình - nhà trường - xã hội đều giữ vai trò quan trọng và cần phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên, xây dựng và hoàn thiện những hình mẫu thanh niên thời đại mới.

Trong khó khăn chung của đất nước, ngành giáo dục cũng khắc phục khó khăn để bước vào năm học mới. Bên cạnh sự nỗ lực của thầy cô thì muốn chất lượng học tập của các con tốt hơn, cần sự vào cuộc của mỗi gia đình. Bằng những việc làm cụ thể như đầu tư phương tiện học tập (máy tính, điện thoại thông minh), dành thời gian nhắc nhở, uốn nắn ý thức học online của các em, cùng con xây dựng kĩ năng tự học, tự giác trong giờ giấc, thực hiện nề nếp...

Và phụ huynh cũng cần thấu hiểu sự vất vả của các thầy cô để thông cảm, chia sẻ, không gây áp lực cho giáo viên. Bởi việc dạy học trực tuyến đối với các thầy cô cần sự đầu tư chuẩn bị, soạn giáo án rất kỳ công. Bên cạnh đó, để quản lý học sinh qua lớp học trực tuyến cũng không dễ dàng, vất vả hơn rất nhiều so với dạy học trực tiếp.

Sự phối hợp, thông cảm, chia sẻ hỗ trợ của phụ huynh có vai trò quan trọng để việc dạy học trực tuyến đạt hiệu quả tốt hơn.

Có thể khẳng định: Việc liên kết giữa nhà trường và gia đình có vai trò rất quan trọng, quyết định một phần không nhỏ việc hoạt động của Đoàn Thanh niên đạt hiệu quả hay không.

Việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên luôn cần sự đồng hành của gia đình. Thanh niên ở mỗi lứa tuổi đều có cách tiếp cận và nhìn nhận cuộc sống khác nhau, cái tôi cá nhân vì thế cũng thay đổi theo từng năm trưởng thành. Vì vậy việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên có phát huy tác dụnghay không, không chỉ phụ thuộc vào lứa tuổi mà phụ thuộc lớn vào cách mà chúng ta giáo dục, truyền tải thông điệp đến thanh niên.

Ví dụ: lứa tuổi đang học cấp 3, thanh niên có đặc điểm tâm lý là thích cái mới, thích chứng tỏ bản thân, thích thử sức, thử thách, cái tôi cá nhân lớn nhưng chưa được va chạm nhiều,… Đoàn và nhà trường cùng gia đình phải có cách tiếp cận, giáo dục các bạn nhẹ nhàng, văn minh và gần gũi. Để thông qua hoạt động giáo dục, các bạn vừa được thể hiện mình, vừa có thêm kiến thức để rèn luyện, hoàn thiện (VD: các cuộc thi đội nhóm, thi rung chuông vàng,… sẽ phát huy tác dụng hơn những buổi học trên trường lớp dài vài tiếng đồng hồ).

Đối với sinh viên đại học hay lớn hơn, tư duy các bạn có chiều sâu hơn, cũng va vấp và trưởng thành hơn. Lúc này cách giáo dục đạo đức, lối sống cần thiên về chiều sâu, Đoàn và gia đình phải trở thành người bạn lớn của thanh niên, không chỉ giảng giải mà còn cần lắng nghe các bạn, để biết các bạn nghĩ gì, cần gì và thấy như thế nào. Các buổi hội thảo, tọa đàm kết hợp hoạt động tư duy tập thể (vẽ sơ đồ cây, thuyết trình nhóm,…) sẽ phát huy tác dụng.

Thành đoàn xây dựng đội ngũ sáng tạo gồm cán bộ làm công tác tuyên giáo, sinh viên ngành công nghệ thông tin, báo chí,… là thành viên. Mạng xã hội nào cũng có trang của Thành đoàn làm công cụ định hướng, tuyên truyền, lan toả thông tin chính thống cho thanh niên. Cụ thể, trên facebook có fanpage Thành đoàn Hà Nội, camera 360 trẻ, các fanpage Hội; trên zalo có tài khoản zalo offical Thành đoàn Hà Nội, trên Tiktok có các trend, trào lưu lan toả thông điệp tích cực do Thành đoàn khởi xướng như: Thanh niên Hà Nội không vội ra đường, bầu cử trách nhiệm - chống dịch toàn diện, stay home - stay safe - be happy,…

Trên mạng xã hội Facebook, Fanpage Thành đoàn Hà Nội kết nối với 100% các fanpage cơ sở Đoàn trực thuộc - tạo thành mạng lưới tuyên truyền sâu rộng, xuyên suốt, đảm bảo luồng tin chính thống được duy trì.

Thành đoàn thành lập Đội đấu tranh trên không gian mạng, kịp thời phản ánh về những bài viết, luồng thông tin tiêu cực ảnh hưởng xấu đến thanh niên, có biện pháp đấu tranh ngăn chặn

Tổ nắm bắt dư luận xã hội cấp thành phố định kỳ họp hàng tháng để nắm bắt tư tưởng, tình hình đoàn viên thanh niên, duy trì thông tin online trong các hội nhóm. Ban tuyên giáo Thành đoàn tham mưu xây dựng các nhóm tuyên truyền - thông tin với từng khối đối tượng để kịp thời nắm bắt, phản ánh, xử lý thông tin

Thành đoàn chỉ đạo Đoàn thanh niên Công an thành phố phối hợp với Đoàn thanh niên khối địa bàn dân cư triển khai mô hình “vùng xanh trên không gian mạng” với 579 nhóm cộng đồng dân cư (dấu hiệu nhận biết: nhóm công khai trên facebook với tên: Tôi yêu phường … quận…). Các nhóm kịp thời nắm bắt tình hình dư luận trong nhân dân và thanh thiếu nhi từng địa bàn, xử lý các thông tin được cung cấp, hỗ trợ nhân dân, giúp người dùng mạng xã hội chọn lọc, tiếp cận đúng thông tin chính thống.

Học sinh lớp 6 mới bước vào ngưỡng của THCS, nhiều em chưa quen với cách học, giờ giấc, nền nếp của cấp học mới. Đã vậy, HS lại chưa đến được trường, chưa được gặp trực tiếp thầy cô, bạn bè, trường lớp... Vì vậy, từ đầu năm học, giáo viên chủ nhiệm đã lập nhóm zalo để trao đổi với học sinh các nội quy trường lớp, cho học sinh xem clip “Tự tin vào lớp 6” do Phòng Giáo dục Vinh xây dựng nhằm trang bị cho các em một số kĩ năng bước đầu để làm quen chương trình GDPT 2018 dành cho lớp 6, những điểm khác biệt giữa tiểu học với THCS... để các em chuẩn bị tâm lý, hành trang bước vào lớp 6.

Ngoài ra, ngày 4/9/2021 nhà trường xây dựng chương trình Tựu trường cho HS lớp 6, trong đó giới thiệu truyền thống nhà trường, đội ngũ thầy cô, bề dày thành tích nhà trường... giúp các em bắt nhịp môi trường mới.

Hiện nay, bước sang tuần học trực tuyến thứ 4, dù chưa được gặp trực tiếp bạn bè, giáo viên chủ nhiệm và các thầy cô bộ môn, nhưng nề nếp học tập của các em lớp 6 đã ổn định. Các em cũng tương tác nhanh và hiệu quả qua lớp học trực tuyến, và trao đổi bài tập và thông tin của trường lớp trên nhóm Facebook, Zalo...

Để khuyến khích đoàn viên thanh niên chủ động, tự giác rèn luyện đạo đức, lối sống của bản thân, trước hết cần đa dạng trong hình thức tuyên truyền. Ví dụ, thay vì hội nghị, tập huấn với các bài học giáo dục công dân, giáo dục lý tưởng có vẻ “khô khan”, thì tổ chức các hội thi tiểu phẩm, sân khấu hoá, rung chuông vàng… Thanh niên tự “vào vai”, tự xây dựng hình tượng, tự tìm hiểu về những phẩm chất đạo đức, lối sống như thế nào là văn hoá và như thế nào là thiếu văn hoá; từ đó tự thay đổi và hoàn thiện mình. 

Đa dạng các sản phẩm tuyên truyền: Bên cạnh đó, sản phẩm tuyên truyền về đạo đức, lối sống, quy tắc ứng xử phải phù hợp với thị hiếu, hấp dẫn được thanh niên. Thiết kế các infographic, motiongraphic, clip ngắn, bài nhạc, rap, phim ngắn về lối sống, đạo đức, ứng xử của thanh niên với hình ảnh, câu từ gần gũi, hóm hỉnh, để thanh niên thấy mình ở trong đó, từ đó tự giác chia sẻ, lan toả trong cộng đồng và tự nhìn nhận, điều chỉnh hành vi của mình.

Khen, chê đúng lúc, đúng chỗ, kịp thời, đề cao vai trò nêu gương: Kịp thời biểu dương, khen thưởng, lan toả những gương thanh niên sống đẹp, làm động lực cho thanh niên khác phấn đấu, rèn luyện.

Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp muốn hiệu quả phải thực hiện trực tiếp. Trong điều kiện dịch bệnh, nhà trường dạy học online nên các hoạt động này hiện tại chưa thực hiện theo kế hoạch đề ra.

Tuy nhiên, việc trang bị các kỹ năng cho học sinh vẫn được nhà trường, giáo viên lồng ghép thường xuyên trong các tiết học trực tuyến. Trước hết là hình thành và rèn khả năng tự học, tự quản lý thời gian của học sinh. Đồng thời giúp các em biết kỹ năng ứng xử, giao tiếp, trao đổi, tương tác với bạn bè, thầy cô qua trực tuyến. Khơi gợi, định hướng các em biết tìm kiếm thông tin phù hợp trên mạng Internet, sử dụng mạng xã hội đúng cách, phù hợp với mục đích học tập, giao lưu với bạn bè và chia sẻ với thầy cô.

Đây cũng là những kỹ năng rất quan trọng cho học sinh, đặc biệt là trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0 và giáo dục hội nhập. Kể cả sau này dạy học trực tiếp với nhiều hoạt động, thì những kỹ năng trên vẫn có ý nghĩa và hỗ trợ học sinh rất nhiều trong học tập, cuộc sống.

Giải pháp cho vấn đề trên đối với tổ chức Đoàn:

+ Định hướng thanh niên theo luồng thông tin chính thống, có chọn lọc. Phát huy tốt vai trò của các tổ nắm bắt dư luận trong đoàn viên, thanh niên; thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của thanh niên để đưa ra những phương án truyền thông hợp lý.

+ Tăng cường những hoạt động ngoại khóa, các chương trình văn hóa – văn nghệ, rèn luyện kỹ năng tại các cơ sở Đoàn. Các buổi sinh hoạt chi đoàn, chi đội, chi hội cần đa dạng hơn về hình thức tổ chức, tuyên truyền, định hướng cho thanh niên về văn hóa thần tượng.

+ Phối hợp với gia đình, nhà trường, tăng cường sự đồng hành của tổ chức Đoàn với thanh niên trong định hướng thần tượng để lựa chọn được thần tượng có chiều sâu, học thức cao, có lối sống, cách ứng xử tích cực.

+ Kịp thời ngăn chặn, có biện pháp xử lý khi có dư luận xấu, ảnh hưởng tới văn hóa đối với thanh niên trên nền tảng mạng xã hội. Bài trừ những nội dung văn hóa độc hại, thiếu tích cực trong cuộc sống; lên án những hành vi xấu, vi phạm chuẩn mực đạo đức, vi phạm pháp luật,...

+ Lắng nghe, thấu hiểu, chia sẻ và cảm thông với những nhu cầu chính đáng của thanh niên.

Đối với thanh niên:

+ Tự trau dồi nguồn kiến thức của bản thân, làm chủ bản thân, làm chủ mạng xã hội; tự chủ những nguồn thông tin mình tiếp nhận.

+ Đừng ngại chia sẻ những vướng mắc, tâm tư nguyện vọng của mình với gia đình, nhà trường; đặt ra những mục tiêu phấn đấu để tự rèn luyện chính mình, thông thái trong việc lựa chọn thần tượng.

+ Giảm thời lượng sử dụng mạng xã hội, tích cực tham gia các hoạt động tập thể, đoàn thể tổ chức.

Một số chương trình hành động, phong trào... mà Thành đoàn đã và đang triển khai để giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên:

- Tăng cường đổi mới hoạt động của các câu lạc bộ theo hướng đáp ứng nhu cầu và sở thích của người học, do thanh niên chủ động đề xuất ý tưởng, tổ chức điều hành, thực hiện với sự hỗ trợ của nhà trường, tổ chức Đoàn các cấp.

- Giáo dục thông qua phong trào hành động cách mạng được xác định là phương thức giáo dục trọng tâm trong công tác giáo dục của Đoàn.

- Giáo dục thông qua mạng xã hội và các phương tiện truyền thông hiện đại, chủ động ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là mạng xã hội trong công tác tuyên truyền, giáo dục của Đoàn.

- Giáo dục thông qua hoạt động tuyên truyền trên hệ thống báo chí, xuất bản được chú trọng nhằm lan tỏa những hành động, nghĩa cử, giá trị tốt đẹp, những gương điển hình trong xã hội...

- Giáo dục thông qua thực tiễn tại từng địa phương, đơn vị. Tăng cường sự tham gia của thanh niên trên mọi mặt công tác, lĩnh vực đời sống - xã hội.

Những thay đổi trong cách thức giáo dục đạo đức lối sống cho thanh niên có thể kể đến:

- Đa dạng hóa phương thức truyền thông, đổi mới cách tiếp cận với thanh niên trong phương pháp tuyên truyền giáo dục, lối sống. 

- Hoạt động Đoàn đi vào chiều sâu, các phong trào thiết thực hơn, gần gũi hơn với các cách làm sáng tạo, không khuôn mẫu.

- Phát huy tốt vai trò của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên cơ sở.

- Phương thức giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên được lồng ghép trong từng chương trình, hành động, phong trào; sinh động, mềm dẻo, tạo hứng thú cho thanh niên trong công tác học tập, rèn luyện.

- Nhìn nhận đúng vào thực tế, không chạy theo thành tích thi đua, giúp đỡ thanh niên trong mọi mặt cuộc sống, có những phương án giáo dục cụ thể tại từng địa phương, đơn vị, phù hợp với từng đối tượng thanh niên, từng vùng, từng hoàn cảnh cụ thể.

Đoàn Thanh niên Thành phố đã có nhiều điều chỉnh trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên trước tình hình mới khi dịch bệnh vẫn còn diễn biến phức tạp như hiện nay. Đặt trọng tâm vào công tác phòng chống dịch bệnh và đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội trong trạng thái bình thường mới.

Tận dụng linh hoạt, thường xuyên, liên tục và tối đa hiệu quả của mạng xã hội, thời gian qua Thành đoàn tập trung tuyên truyền giáo dục cho đoàn viên thanh niên qua các ấn phẩm như infographic, video và những chiến dịch truyền thông gần gũi với giới trẻ.

Thành đoàn ban hành nhiều hướng dẫn, thiết kế bộ nhận diện cụ thể hóa các Chỉ thị, văn bản,... của Thành phố để tiếp cận gần hơn với thanh niên, kích thích sự học hỏi, ghi nhớ của các bạn trẻ. Từ đó làm tiền đề cho công tác giáo dục đạo đức, lối sống chuẩn mực trong thanh niên.

Thông qua các hoạt động thực tiễn, các hoạt động an sinh, an toàn xã hội, hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn, tăng cường sự tham gia của thanh niên cùng chính quyền trong công tác phòng chống dịch để từ đó giáo dục tinh thần tương thân tương ái, sự đoàn kết, sẻ chia,... với đồng bào.

Tạo các trào lưu, thử thách, cuộc thi trên mạng xã hội lồng ghép những giá trị tích cực của cuộc sống, các giá trị văn hóa truyền thống; tạo động lực, cổ vũ tinh thần thanh niên, hỗ trợ thanh niên làm kinh tế, phát triển các mô hình hay, cách làm sáng tạo để thực hiện nhiệm vụ kép trong tình hình mới.

Tình hình dịch bệnh Covid-19 ngày càng phức tạp ở trong nước khiến nhiều người trẻ không khỏi lo lắng. Dù vậy, là tầng lớp tiếp cận nhiều với mạng xã hội, khi nguồn thông tin trái chiều được cập nhật thường xuyên, nhiều người cho rằng chính giới trẻ cũng phải biết chọn lọc và có tư duy phản biện trước khi chia sẻ thông tin để tránh gây tâm lý hoang mang cho người khác.

Đoàn Thanh niên các cấp lập nên một phòng tuyến áo xanh với đầy đủ các nhiệm vụ: từ việc nhỏ như vác loa kéo, loa tay đi khắp các phố làng để tuyên truyền cho nhân dân; xây dựng các sản phẩm truyền thông trên mạng xã hội; tham gia vào các tổ Covid-19 cộng đồng để “đi từng ngõ gõ từng nhà”; vận chuyển đồ đạc, thức ăn trong các khu cách ly cho bệnh nhân; tham gia các chốt kiểm dịch, phong tỏa; đến những việc khó hơn như thành lập các siêu thị, gian hàng miễn phí, ATM nhu yếu phẩm, các chương trình vận chuyển hàng hóa, nhu yếu phẩm, giải cứu nông sản; nấu hàng triệu bữa cơm hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn; điều phối hướng dẫn người dân lấy mẫu xét nghiệm; thực hiện nhập liệu thông tin của người dân liên quan đến tầm soát dịch; tham gia nghiên cứu các sản phẩm, thiết bị hỗ trợ phòng chống dịch…

Nhiều bạn sinh viên khối các trường y dược, thanh niên công an, quân đội đã đi hết từ vùng dịch này đến tâm dịch khác; có những bạn một ngày tham gia bốc hàng tấn hàng đến mức ngất xỉu tại chỗ; có những bạn thanh niên vượt hàng trăm km tình nguyện làm việc tại tâm dịch Bắc Giang, Bắc Ninh; có những bạn bố, mẹ mất cũng không thể trở về chịu tang…

Đối với học sinh, sinh viên, ngoài việc học tập, bồi dưỡng tri thức luôn được chú trọng và đặt lên hàng đầu thì việc tổ chức các hoạt động phong trào cũng hết sức quan trọng. Với quan điểm coi các phong trào hoạt động là môi trường rèn luyện thanh niên, qua đó bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, ý chí cách mạng và tinh thần trách nhiệm; để các hoạt động phong trào diễn ra thành công, có chất lượng, có sức lôi cuốn, lan toả tới toàn thể đoàn viên thanh niên thì không thể không nhắc đến sự phối hợp chặt chẽ từ phía các tổ chức, đoàn thể, với nhà trường.

Chúng ta đều thấy rõ vai trò quan trọng của việc phối hợp giữa các tổ chức đoàn thể trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên hiện nay là vô cùng cần thiết. Để bồi dưỡng thế hệ thanh niên “vừa hồng, vừa chuyên” xứng đáng là “Rường cột nước nhà”, thì hơn lúc nào hết, Đoàn thanh niên cần phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của mình trong việc phối hợp với các tổ chức đoàn thể, các phòng chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả trong mọi hoạt động của nhà trường.

- Giải pháp đề ra trong công tác phối hợp giữa nhà trường và các đoàn thể trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên hiện nay:

+ Thứ nhất là đổi mới nội dung và phương thức giáo dục trong đó có công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, giáo dục truyền thống lịch sử Cách mạng của dân tộc như đổi mới cách học, cách sinh hoạt ngoại khóa trong nhà trường, cách thức tổ chức các cuộc thi,… trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, truyền thống, lịch sử văn hóa cho các bạn học sinh, sinh viên, thanh - thiếu nhi.

+ Triển khai chương trình hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp. Thành đoàn Hà Nội xác định có 2 đối tượng: là học sinh, sinh viên, học viên các bậc sau đại học; thứ hai là các doanh nhân trẻ. Các trường hình thành nguồn, các ý tưởng, các đề án khởi nghiệp vô cùng phong phú để Thành đoàn Hà Nội, Hội sinh viên Việt Nam thành phố Hà Nội, Hội liên hiệp Thanh niên Việt Nam thành phố Hà Nội có cơ chế sàng lọc, kết nối hỗ trợ các bạn.

Tuyên truyền giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong thực hiện nhiệm vụ của Đoàn, Hội, Đội. Hoạt động này luôn được gắn với các “địa chỉ đỏ” bằng các hoạt động cụ thể, ý nghĩa như: tổ chức kết nạp Đoàn viên tại Đình Làng Trung, tổ chức lễ báo công, dọn dẹp vệ sinh các đài tưởng niệm liệt sĩ; dâng hương, chung tay giữ gìn và giới thiệu các điểm di tích lịch sử trên địa bàn Phường, tổ chức dạy học môn lịch sử tại bảo tàng và di sản của Phường.

Tổ chức cuộc thi hát Quốc ca tại các địa chỉ đỏ “Em yêu Tổ quốc Việt Nam”. Qua đó, nhiều clip hay, ý nghĩa đã được chính đoàn viên, học sinh thực hiện để giới thiệu đến đoàn viên, thanh niên, học sinh. Vinh dự là Clip xây dựng tại địa chỉ đỏ phường Hưng Dũng trong cuộc thi Hát quốc ca tại địa chỉ đỏ, Liên đội trường THCS Hưng Dũng được bình chọn và dự thi quốc gia.

Đối với phong trào đoàn từ trước đến nay mọi người vẫn hay nghĩ phong trào Đoàn là bề nổi, hình thức, không có chiều sâu. Nhưng đã là phong trào Đoàn thì trước hết đó là bề nổi, đó phải là những chương trình, hoạt động mang tính lan tỏa nếu xét về bề rộng, nó không thể gói gọn trong quy mô hay riêng một đối tượng cụ thể nào. Đặc biệt phong trào Đoàn thì các hoạt động đó phải thu hút, tập hợp được đông đảo đoàn viên thanh thiếu nhi tham gia. Điều  đó chỉ có thể đạt được khi chúng ta tổ chức các hoạt động mang tính lan tỏa rộng rãi, phù hợp với tâm lý đoàn viên, thanh niên. 

Trong thời gian qua đoàn thanh niên Thành phố luôn đặc biệt coi trọng, triển khai nhiều hoạt động đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung để phát huy được vai trò của Đoàn trong thời kỳ hiện nay. Đây vừa là yêu cầu và vừa là nhiệm vụ quan trọng của Đoàn đối với phong trào Đoàn hiện nay. Để phong trào vừa có sức lan tỏa, vừa tạo được hiệu quả, để cộng đồng xã hội thừa nhận, đánh giá tích cực hơn về phong trào Đoàn.

Phường Hưng Dũng là cái nôi cách mạng, nơi đây có nhiều anh hùng, liệt sỹ, nhà cách mạng, nhiều di tích lịch sử cách mạng như: Dăm Mụ Nuôi - là nơi các đồng chí Nguyễn Phong Sắc, Nguyễn Đức Cảnh cùng các đồng chí trong Xứ ủy Trung Kỳ hội họp bí mật, đồng thời là địa điểm thành lập Chi bộ Đảng Yên Dũng, nơi họp bàn chuẩn bị cho các cuộc đấu tranh, nơi diễn ra nhiều sinh hoạt văn hóa, văn nghệ khi chính quyền Xô Viết ra đời…

Cây Sanh chùa Nia - Địa điểm treo cờ Đảng, là nơi tập trung tự vệ để tập luyện trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh…

Nhà ông Nguyễn Hữu Diên - Cơ quan ấn loát của Xứ ủy Trung Kỳ

Nhà ông Nguyễn Sỹ Huyến, nhà ông Lê Mai - cơ sở ấn loát, hội họp của Xứ ủy Trung Kỳ và Tỉnh ủy Vinh – Bến Thủy…

Đây là các địa chỉ đỏ để nhà trường giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh. Từ các bài giảng trên lớp đến các minh chứng rõ ràng, học sinh được tận mắt chứng kiến những di tích lịch sử ông cha đã để lại.

Các địa chỉ đỏ đã đem đến những bài học lớn cho học sinh về truyền thống yêu nước, đánh giặc giữ nước đầy bất khuất, oai hùng của cha ông, đọng lại nhiều kỷ niệm về mảnh đất Làng đỏ anh hùng.

Học tập tại các di tích cách mạng nhằm tăng cường trải nghiệm, học các bài học lịch sử qua di tích lịch sử để thế hệ trẻ thêm hiểu, trân trọng truyền thống đấu tranh oai hùng của cha ông. Bồi đắp thêm ý thức trách nhiêm trong việc gìn giữ và phát huy hiệu quả các di tích cách mạng trong cuộc sống, góp phần bồi đắp tình yêu nước, nuôi dưỡng tinh thần dân tộc, ý thức trách nhiệm của tuổi trẻ Hưng Dũng.

Có rất nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục lịch sử, truyền thống, văn hóa cho học sinh, sinh viên như: tổ chức sinh hoạt chính trị, diễn đàn, tọa đàm, liên hoan tuyên truyền ca khúc cách mạng, xem phim lịch sử… để bồi đắp lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, khát vọng vươn lên trong học sinh, sinh viên.

Tuy nhiên, để phù hợp với bối cảnh hiện nay, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho sinh viên cần được đổi mới nội dung, hình thức. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền thông qua các trang mạng xã hội cần được quan tâm và đẩy mạnh. Khi thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ, yêu cầu trong công tác tuyên truyền, giáo dục trong Đoàn ngày càng tăng cao, thị hiếu của giới trẻ hiện nay chủ yếu là hình ảnh và thông tin phải sinh động, ngắn gọn và dễ hiểu - thì sử dụng Infographic trong công tác tuyên truyền là điều tất yếu và cần thiết trong thời đại công nghệ như hiện nay.

Bắt kịp xu thế của giới trẻ thời nay, Thành đoàn Hà Nội đã xây dựng các sản phẩm truyền thông hiện đại để đưa các chương trình hoạt động của Đoàn-Hội đến gần hơn và được giới trẻ tiếp nhận, hưởng ứng nhiều hơn. Các sản phẩm truyền thông hiện đại được sử dụng nhiều nhất là infographic, motiongraphic, trailer, teaser,... ngày càng được tăng cường về số lượng, nâng cao về chất lượng. Thay vì đăng các văn bản, bài viết dài, những nội dung tuyên truyền đã được chuyển tải đến người xem bằng những thiết kế đồ hoạ sinh động, ngắn gọn, giúp các đoàn viên, thanh niên tiếp nhận thông tin dễ dàng hơn.

Những năm qua, song song với dạy học kiến thức, nhà trường đã triển khai kế hoạch giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh, với nhiều hoạt động độc lập lẫn lồng ghép.

Cụ thể, thực hiện giảng dạy môn giáo dục công dân theo chương trình của Bộ GD; thực hiện giáo dục đạo đức lồng ghép trong một số môn học khác.

Triển khai các văn bản các cấp về giáo dục pháp luật, giáo dục giới tính, giáo dục đạo đức...

Xây dựng nhiều sân chơi bổ ích cho học sinh như câu lạc bộ, ngoại khóa giáo dục đạo đức, lối sống lành mạnh, tổ chức các ngày lễ tri ân nhà giáo, ngày thành lập quân đội nhân dân Việt Nam, ngày thành lập Đoàn, Ngày sinh nhật Bác...

Phối hợp với gia đình học sinh, các tổ chức xã hội trong việc kí cam kết giáo dục đạo đức, rèn luyện nếp sống lành mạnh cho học sinh.

Có biện pháp giám sát, phát hiện, kịp thời xử lý uốn nắn học sinh vi phạm đạo đức. Bằng nhiều hình thức thường xuyên, liên tục theo định kỳ hay đột xuất, qua nhiều kênh thông tin như Đội thiếu niên, giáo viên chủ nhiệm,... nhằm mục đích: Đánh gía đúng, kịp thời biểu dương, khen thưởng khuyến khích học sinh phấn đấu vươn lên; đồng thời ngăn chặn, phê bình những sai trái - vi phạm; thúc đẩy sự  tự giác thực hiện nhiệm vụ.

Có những thách thức như sau:

- Thách thức chủ quan: Trình độ cán bộ Đoàn làm sao theo kịp nhu cầu, sự phát triển của xã hội và thanh niên; năng lực tự đổi mới, sáng tạo, nâng cao trình độ, chất lượng công tác Đoàn

- Thách thức khách quan: Chống phá của các thế lực thù địch; trình độ, nhận thức của đoàn viên thanh niên, học sinh, sinh viên ngày càng cao, tuy nhiên không đồng đều, có sự chênh lệch giữa các khu vực đối tượng.

Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh phối hợp với các tổ chức trong nhà trường và Đoàn, hội, phường tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống theo hướng phát huy vai trò tự chủ, sáng tạo của học sinh:

Tại Trường THCS Hưng Dũng, chúng tôi đã tổ chức các sân chơi bổ ích cho tuổi trẻ nhằm tạo cho học sinh có động cơ, ý chí rèn luyện, bộc lộ kỹ năng sống như: Diễn đàn thanh thiếu niên; câu lạc bộ giới tính; đội viên với hoạt động tình nguyện vì môi trường; “Nói không với ma túy, tệ nạn xã hội”, “ Nét đẹp đội viên”, “ Câu lạc bộ giáo dục pháp luật” …;

Tổ chức các cuộc thi sáng tác; kể chuyện; vẽ tranh nghệ thuật; Xây dựng phong trào nói lời hay, làm việc tốt, giúp bạn cùng tiến…;

Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao theo hướng phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; tinh thần thể thao, thượng võ, lành mạnh;

Tăng cường công tác giáo dục, theo dõi kiểm tra chặt chẽ việc học sinh sử dụng mạng Internet, chia sẻ mạng xã hội như Facebook, Zalo... không đúng quy định của Luật An ninh mạng.

Gắn với các hoạt động trải nghiệm, giáo dục ngoài giờ lên lớp, tạo cơ hội để các em thể hiện bản thân, không biến việc giáo dục đạo đức, lối sống thành việc tuyên truyền, lý thuyết khô cứng mà bằng hành động cụ thể: Chăm sóc Nghĩa trang liệt sỹ, Đình Làng Trung; Nấu cháo tình nguyện đến các bệnh viện; Tặng quà cho gia đình học sinh khó khăn...

Dịch bệnh tác động tiêu cực đến mọi mặt của đời sống xã hội nhưng cũng là cơ hội để tổ chức Đoàn phát huy tốt năng lực sáng tạo, tình nguyện, xung kích. Hoạt động Đoàn thời gian qua rất sôi nổi, hiệu quả trên mặt trận phòng chống dịch, an sinh xã hội, số hóa. Bên cạnh đó, các hoạt động Đoàn cũng đã có sự chuyển hướng và đổi mới kịp thời.

Hiện nay, nội dung phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong giáo dục đạo đức cho học sinh được quy định khá rõ trong các văn bản pháp quy từ Hiến pháp (2013), Luật giáo dục (2005, sửa đổi 2009 và 2019) đến các văn bản dưới luật hướng dẫn thực thi như Điều lệ nhà trường, Điều lệ Ban cha mẹ học sinh… Trong các văn bản này quy định rõ nhà trường và gia đình có trách nhiệm trong chăm lo, giáo dục học sinh đạt các mục tiêu giáo dục đạo đức.

Trên thế giới, dù có thể có sự khác biệt về văn hóa, pháp luật nhưng điểm chung dễ nhận thấy của mỗi quốc gia đó là đều quan tâm đến giáo dục đạo đức.

Gia đình - nhà trường – xã hội luôn được coi là các chủ thể rất quan trọng trong việc giáo dục đạo đức học sinh. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, tuy vai trò nhiệm vụ của mỗi chủ thể này khác nhau, nhưng sự phối hợp giữa các chủ thể là bắt buộc trong giáo dục học sinh.

Về phía nhà trường, đóng vai trò định hướng, uốn nắn những hành vi của học sinh theo chuẩn mực chung của xã hội. Những nỗ lực của  nhà trường có vai trò quan trọng trong việc đạt được các giá trị quan trọng, cốt lõi, đạo đức trong giáo dục phẩm chất .

Học sinh học các phẩm chất trong suốt chương trình giảng dạy và từ giáo viên. Giáo viên là thành phần cốt lõi của trường học và họ đóng vai trò quan trọng trong giáo dục phẩm chất. Trước hết, giáo viên cần hiểu rõ rằng giáo dục phẩm chất là nỗ lực có chủ ý để dạy các đức tính đại diện cho các tiêu chuẩn đạo đức.

Trong nhà trường, vai trò của người thầy rất quan trọng trong giáo dục đạo đức, lối sống xây dựng văn hóa học đường. Chức năng, nhiệm vụ của thầy cô giáo không chỉ dừng lại ở truyền thụ kiến thức, kỹ năng mà quan trọng hơn cả là chức năng “trồng người”.

Tuy nhiên, nhà trường là môi trường thứ 2 trong cuộc sống học sinh. Giáo dục phẩm chất đạo đức khởi nguồn từ gia đình, tiếp tục ở nhà trường.

Gia đình đóng vai trò quan trọng và  quyết định trong việc hình thành đạo đức, lối sống cho các em. Yếu tố gia đình rất có ý nghĩa đối với học sinh, đó là quan hệ giữa cha mẹ, họ hàng, cách đối xử của cha mẹ đối với các thành viên trong gia đình. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng đạo đức của mỗi người bắt đầu hình thành ở gia đình. Gia đình là trường học đầu tiên để con người rèn luyện và trưởng thành về giá trị đạo đức. Gia đình là nhà giáo dục đạo đức chính của trẻ, cha mẹ chính là giáo viên dạy đạo đức đầu tiên và cha mẹ cũng là người có ảnh hưởng lâu dài nhất

Hiện nay nhiều gia đình đã giao phó hoàn toàn việc giáo dục đạo đức cho nhà trường. Tấm gương bố mẹ , người thân trong gia đình luôn có tác dụng vô cùng lớn và hiệu quả hơn ngàn vạn quyển sách về đạo đức. Gia đình là môi trường không cần nhiều lời nói nhưng tác động mạnh mẽ đến cá nhân.

Khi học sinh bắt đầu đi học, rời môi trường đầu tiên của các em là gia đình đến trường học, thì cùng lúc đó, các em bắt đầu có tiếp xúc, ảnh hưởng, tác động từ cộng đồng, xã hội với từng mức độ và phản xạ khác nhau.

Vai trò xã hội tham gia giáo dục đạo đức học sinh vì vậy cũng là yếu tố không thể thiếu.

Đối với tổ chức chính trị xã hội (chính quyền địa phương, tổ dân phố...) đóng vai trò phối hợp để giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh. Xây dựng mối quan hệ phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, nhân dân khối phố, công an khu vực và chính quyền địa phương nơi trường đóng.  

Hằng năm, thông qua các văn bản, công văn, báo cáo định kỳ, nhà trường trao đổi thông tin đồng thời triển khai kế hoạch với chính quyền địa phương. Tham mưu đưa công tác giáo dục đạo đức, lối sống học sinh vào tiêu chí xây dựng, bình chọn “Gia đình văn hóa - Khu phố văn hoá - Ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền”.

Có đánh giá nhận xét của chính quyền địa phương về "sinh hoạt hè” của học sinh; tổ chức ký cam kết trách nhiệm giữa “Nhà trường - Chính quyền địa phương”…

Qua đó, sẽ tạo được sự hỗ trợ tích cực của các lực lượng ngoài nhà trường thành quá trình khép kín trong công tác giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh.

Học sinh ở thành phố sẽ có nhiều thuận lợi trong điều kiện, môi trường học tập và rèn luyện. Các em được sự quan tâm đầy đủ về vật chất, tinh thần từ gia đình hơn học sinh các vùng nông thôn, miền núi;

Có điều kiện để được tham gia các hoạt động trải nghiệm trong học tập ( Tham quan các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, các khu sinh thái, học tập tại cơ sở sản xuất kinh doanh, tại di sản...) nhằm gắn dạy học lý thuyết với thực tiễn giúp HS giải quyết được các vấn đề thực tiễn cuộc sống;

Đặc biệt, được tiếp cận nhiều hơn với các phương tiện dạy học hiện đại, các ứng dụng công nghệ thông tin.

Nhưng bên cạnh đó, học sinh cũng đối mặt với những nguy cơ đến từ bên ngoài gia đình, nhà trường.

Những cám dỗ từ bên ngoài đó là học sinh tiếp xúc với văn hóa, lối sống thiếu lành mạnh: nghiện điện tử, hút thuốc lá, bỏ học, trốn học, nói tục, thích thể hiện bản thân thái quá, bạo lực học đường... Sự phổ biến, thuận lợi trong truy cập mạng Internet cũng khiến học sinh có nguy cơ sử dụng mạng xã hội không đúng cách.

Những điều này dẫn đến sao nhãng học tập, coi thường kỉ cương nhà trường, cư xử không đúng với thầy cô, bố mẹ, lệch lạc về đạo đức nếu không được kịp thời phát hiện, uốn nắn, giáo dục.