Vì vậy điều quan trọng là thường xuyên nhắc lại chúng ta đang đi về đâu, và có những điểm tham chiếu nào trên con đường này. Bây giờ đã đến lúc phải xác định những nhiệm vụ của năm 2020.
Những kỳ vọng
Bất chấp mọi kỳ vọng, việc nhà nước giảm kiểm soát nội dung giáo dục đã không mang lại sự đột phá mong muốn, hoặc ít nhất là một số thay đổi thực tế nào đó trong các trường đại học.
Có cảm giác rằng, động lực thay đổi được tạo ra bởi các cuộc biểu tình của sinh viên dưới thời bộ trưởng giáo dục Tabachnik và những thỏa thuận giữa bộ này và các giới học thuật đã dần dần phai nhạt. Vì vậy, ngành giáo dục đưa ra 5 kỳ vọng đối với nền giáo dục đại học Ukraina.
1. Tất cả những sinh viên có năng lực và động cơ đều có cơ hội học tập.
2. Nội dung giáo dục đáp ứng mong đợi của sinh viên và thị trường lao động, còn phương pháp giảng dạy phù hợp với những nhiệm vụ đặt ra đối với chương trình giáo dục.
3. Giảng viên có đủ trình độ chuyên môn để xây dựng các chương trình như vậy và thực hiện chúng.
4. Giảng viên và các cán bộ nghiên cứu đủ trung thực và năng lực để tự điều chỉnh cộng đồng học thuật: Xây dựng các tiêu chí chất lượng cao và giám sát việc thực hiện chúng, trừng trị những kẻ vi phạm và ghi nhận những thành tựu lớn.
5. Các quy tắc và thủ tục đủ mềm dẻo để toàn bộ hệ thống có thể phát triển và thay đổi, thích ứng với sự thay đổi của môi trường kinh tế, xã hội và sinh viên.
Làm gì để tiếp cận lý tưởng này?
Chương trình khảo sát quốc tế PISA năm 2018 cho thấy, kết quả giáo dục phụ thuộc nhiều vào điều kiện kinh tế và học vấn của các bậc phụ huynh.
Mức độ bất bình đẳng trong giáo dục Ukraina hiện nay rất cao. Ở đây, con em các gia đình nghèo và ít học được tiếp nhận một nền giáo dục tồi tệ, do đó, ít có khả năng tìm được việc làm tốt và thoát nghèo. Vì vậy năm 2020, dựa trên kết quả của PISA và các công trình khảo sát quốc gia, cần xây dựng Chiến lược khắc phục sự bất bình đẳng giáo dục. Nếu chúng ta không khẩn trương, thì một vài thế hệ học sinh sẽ không nhận được sự hỗ trợ cần thiết trong việc học tập.
Để đổi mới chất lượng của các chương trình giáo dục cần phải có những giảng viên thực sự chuyên nghiệp và mối liên hệ thường xuyên với thị trường lao động.
Một giảng viên đại học giỏi phải là một nhà thực hành hoặc một nhà khoa học. Việc tìm kiếm sự cân bằng giữa các nhóm giảng viên này phụ thuộc vào đặc điểm của chương trình đào tạo. Các trường đại học phải có quyền lựa chọn giảng viên cần thiết cho những chương trình đào tạo, không bắt buộc phải có bằng tiến sĩ khoa học.
Ngoài việc lựa chọn đội ngũ giảng viên cần thiết, các trường đại học và nhà nước phải tạo điều kiện cho họ phát triển nghề nghiệp. Vì vậy cần mở các chương trình nâng cao trình độ cho phép giảng viên học tiếng Anh, nắm vững các kỹ năng giảng dạy mới hoặc hiểu rõ hơn về cách trình bày các bài báo khoa học để công bố trên các tạp chí quốc tế.
Ngoài ra, cần tìm kiếm một giải pháp mang tính hệ thống cho việc quốc tế hóa giáo dục đại học Ukraina. Giảng viên và nghiên cứu sinh cần có điều kiện tiếp thu kinh nghiệm quốc tế. Nhà nước nên tạo điều kiện và hỗ trợ họ, cả về tài chính.
Ngoài ra, cả các trường đại học và các nhà tuyển dụng cần hợp tác với nhau, cụ thể là trong các vấn đề nội dung giáo dục. Điều quan trọng là thu hút tất cả các nguồn lực có thể từ nhà nước, nhà tài trợ và tư nhân để xây dựng mối quan hệ hợp tác.
Một trong những lực cản chính kìm hãm sự thay đổi trong nhà trường đại học là thiếu tự chủ về tài chính, tổ chức và nhân sự của các trường đại học. Trường đại học cần có quyền quyết định mức lương cạnh tranh để thu hút và giữ chân các chuyên gia, cũng như xác định số lượng giảng viên và nhân viên cần thiết cho mỗi chương trình và có cách tiếp cận linh hoạt để trả công lao động.
Tuy nhiên, hiện tại các trường đại học không thể thực hiện điều đó, vì vậy rất khó xây dựng các chương trình giáo dục sáng tạo và thu hút các giảng viên giỏi.
Một công việc đã chín muồi từ lâu là thay đổi hệ thống tài trợ cho giáo dục đại học. Đã đến lúc phải thừa nhận là nhà nước không thể và không nên xác định thị trường lao động cần bao nhiêu luật sư, kỹ sư hoặc dịch giả,.
Vì vậy, cần chuyển nhà nước từ cơ quan đặt hàng sang tài trợ cho giáo dục đại học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Việc tài trợ dựa trên kết quả hoạt động phải là một động lực mạnh mẽ để phát triển và đồng thời là một phương tiện ngăn chặn sự độc đoán của nhà quản lý.
Không một nỗ lực cải thiện chất lượng giáo dục nào mang lại kết quả, nếu giảng viên và sinh viên coi việc đạo văn, gian lận kết quả khoa học như một chuẩn mực. Cơ chế tước bỏ học vị khoa học do đạo văn và giả mạo chưa phát huy tác dụng. Cần phải xác định lại trách nhiệm của các hội đồng khoa học trong việc phong học vị cho các nhà khoa học không trung thực.
Năm nay, đã đến lúc cần phải ngăn chặn và trừng phạt tính không trung thực trong học thuật. Việc xây dựng các nguyên tắc trung thực trong học thuật đòi hỏi những nỗ lực lâu dài để thay đổi văn hóa học thuật và lĩnh vực lập pháp.
Động lực để nâng cao chất lượng
Vấn đề quan trọng là phải hỗ trợ các trung tâm chất lượng giáo dục và khoa học đã được hình thành hoặc có thể được hình thành trong các trường đại học Ukraina. Hiện nay, các nhà khoa học và giảng viên tầm cỡ thế giới vẫn còn làm việc ở Ukraina. Nhưng điều này phải được thay đổi để giữ chân những người giỏi.
Nhà nước phải ủng hộ việc thành lập các trung tâm nghiên cứu riêng lẻ và các nhà khoa học có những công trình nghiên cứu khoa học đã được công nhận và có tiềm năng phát triển. Sự ủng hộ này cần được thể hiện thông qua các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng, tăng mức trả công lao động và hỗ trợ cho các dự án khoa học và giáo dục.
Có như vậy các giảng viên và nhà nghiên cứu xuất sắc mới nhìn thấy triển vọng phát triển nghề nghiệp của mình ở Ukraina. Những trung tâm như vậy sẽ góp phần nâng cao trình độ nghiên cứu cho toàn bộ hệ thống giáo dục đại học ở Ukraina.
Hệ thống giáo dục đại học Ukraina đồ sộ với hàng trăm trường đại học, hàng chục nghìn giảng viên và hàng triệu sinh viên cần phải được đẩy mạnh và phát triển hơn nữa. Tuy nhiên, điều hết sức quan trọng là không được trở lại mô hình quản lý bằng mệnh lệnh hành chính.
Thay vào đó, cần phải tạo mọi điều kiện kích thích các trường đại học phát triển, đồng thời mang lại cho chúng sự linh hoạt, tự do và các nguồn lực cần thiết.
