Từ ước muốn thoát nghèo đến quyết định học nghề
Sinh ra và lớn lên giữa những triền núi quanh năm bám nương rẫy ở Mường Toong, Giàng Thị Mỷ từng quen với một vòng đời lặp lại: mùa ngô, mùa lúa, được mùa thì đủ ăn, mất mùa lại chật vật. Nghèo, với nhiều người, là hoàn cảnh phải chấp nhận. Nhưng với Mỷ, nghèo là điều phải tìm cách vượt qua. Và con đường chị lựa chọn không bắt đầu từ vốn lớn hay may mắn bất ngờ, mà từ tri thức, thứ tưởng như xa xỉ ở một xã vùng cao biên giới.
Tuổi thơ của Giàng Thị Mỷ gắn với những ngày theo cha mẹ lên nương, cuộc sống phụ thuộc vào bắp ngô, hạt lúa. Cái nghèo không chỉ hiện hữu trong thiếu thốn vật chất, mà còn trong sự bấp bênh của tương lai. Chính những trải nghiệm ấy đã hình thành trong chị một suy nghĩ rất sớm: nếu cứ quanh quẩn với cách làm cũ, cuộc sống sẽ không có nhiều thay đổi.
Khác với nhiều phụ nữ cùng trang lứa, Mỷ không chọn đi làm thuê xa nhà mà tìm một hướng đi khác. Chị quan sát cuộc sống quanh mình và nhận ra rằng trang phục truyền thống của người Mông không chỉ là nhu cầu sinh hoạt, mà còn là bản sắc văn hóa có thể trở thành sinh kế. Từ suy nghĩ đó, ý định học nghề may, thêu dần hình thành, dù chị hiểu rõ con đường này sẽ không hề dễ dàng.
Việc rời bản xuống thành phố để học nghề là quyết định táo bạo với một phụ nữ vùng cao. Nó đòi hỏi không chỉ chi phí, mà còn cả sự dũng cảm để bước ra khỏi giới hạn quen thuộc. Nhưng với Mỷ, học nghề là cách duy nhất để mở ra cánh cửa mới cho cuộc đời mình.
Tri thức mở ra con đường mới
Những ngày đầu học may là chuỗi thử thách liên tiếp. Từ thao tác với máy móc, kỹ thuật cắt may đến tư duy thiết kế, tất cả đều xa lạ. Nhưng chính quá trình ấy giúp Mỷ nhận ra một điều quan trọng: tri thức không chỉ là kỹ năng nghề, mà còn là cách nhìn khác về giá trị lao động và thị trường.
Khi trở về Mường Toong, Mỷ bắt đầu từ những đơn hàng nhỏ, may trang phục truyền thống phục vụ bà con trong bản. Vừa làm, chị vừa lắng nghe phản hồi, tìm hiểu nhu cầu thực tế để điều chỉnh sản phẩm. Không dừng lại ở việc giữ nguyên mẫu cũ, chị mạnh dạn cải tiến kiểu dáng, kết hợp yếu tố truyền thống với sự tiện dụng, phù hợp hơn với đời sống hiện đại.
Sự thay đổi ấy không diễn ra ngẫu nhiên, mà là kết quả của quá trình học hỏi liên tục. Mỷ học từ các lớp đào tạo nghề, từ sách báo, từ mạng xã hội và từ chính trải nghiệm của mình. Nhờ đó, sản phẩm của chị dần vượt ra khỏi phạm vi bản làng, được nhiều người biết đến hơn.
Tri thức – mạch nối trong chuỗi giảm nghèo đa chiều
Điều đáng chú ý trong hành trình của Giàng Thị Mỷ là chị không tách mình khỏi cộng đồng. Khi nghề may dần ổn định, chị nghĩ đến việc chia sẻ cơ hội với những phụ nữ khác trong bản. Những lớp dạy nghề may được mở ra ngay tại địa phương, giúp chị em có thêm kỹ năng để tự tạo việc làm, đồng thời góp phần giữ gìn nghề truyền thống của người Mông.
Việc truyền nghề không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn tạo ra sự thay đổi trong nhận thức. Nhiều phụ nữ bắt đầu tin rằng họ có thể học một nghề, làm chủ sinh kế ngay trên mảnh đất quê hương, thay vì trông chờ vào hỗ trợ hay phải đi làm ăn xa. Những chiếc máy may đặt trong bản trở thành dấu hiệu cụ thể của sự chuyển biến ấy.
Cùng với sự đồng hành của tổ chức Hội Phụ nữ và các nguồn vốn ưu đãi, mô hình của Mỷ từng bước được mở rộng. Nhưng điều quan trọng hơn là cách chị sử dụng nguồn lực: đầu tư cho học tập, máy móc và đào tạo nghề, thay vì chỉ phục vụ nhu cầu trước mắt. Chính lựa chọn này giúp sinh kế không rơi vào vòng luẩn quẩn “làm – tiêu – lại nghèo”.
Nếu chỉ nhìn vào kết quả kinh tế, câu chuyện của Giàng Thị Mỷ có thể được kể như một điển hình khởi nghiệp. Nhưng giá trị lớn hơn nằm ở chỗ, chị đã thoát nghèo bằng cách làm chủ tri thức và lựa chọn của mình. Thu nhập tăng lên là hệ quả, không phải điểm khởi đầu.
Mỷ hiểu rằng khởi nghiệp không phải con đường ngắn hạn. Thị trường thay đổi, thị hiếu khách hàng biến động, buộc người làm nghề phải liên tục học hỏi để không bị tụt lại. Vì vậy, với chị, học tập là quá trình suốt đời, chứ không dừng lại ở một khóa đào tạo hay một giai đoạn nhất định.
Chính sự chủ động ấy tạo nên nền tảng để sinh kế đứng vững trước những biến động, hướng tới thoát nghèo bền vững, thay vì chỉ cải thiện thu nhập trong ngắn hạn.
Câu chuyện của Giàng Thị Mỷ cho thấy rõ một lát cắt quan trọng trong hành trình giảm nghèo đa chiều ở Mường Toong: nghèo không chỉ là thiếu tiền, mà còn là thiếu cơ hội tiếp cận tri thức và kỹ năng. Khi người dân, đặc biệt là phụ nữ, được học nghề và làm chủ kiến thức, họ có thể tự mở ra con đường phát triển cho mình.
Từ một cá nhân dám thay đổi, mô hình của Mỷ đã lan tỏa ra cộng đồng, tạo sinh kế, giữ gìn bản sắc văn hóa và nâng cao vị thế của phụ nữ. Đây cũng chính là mạch nối tự nhiên để chuỗi bài tiếp tục đi sâu vào câu chuyện người dân Mường Toong hiểu chính sách, làm chủ nguồn lực và từng bước phòng ngừa nguy cơ tái nghèo ở những bài tiếp theo.
