Ứng dụng khoa học công nghệ: Chìa khóa giúp giảm nghèo bền vững kỷ nguyên 4.0

Thách thức từ làn sóng công nghệ

Tại tọa "Tận dụng cách mạng 4.0: Tạo việc làm phù hợp giúp giảm nghèo bền vững" do Dân Việt tổ chức, thách thức lớn mà người nghèo đang đối mặt trong cuộc cách mạng công nghệ đã được chỉ ra. Ông Ngô Xuân Liễu – Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Quốc gia về việc làm cho rằng, tự động hóa đang thay đổi nhanh chóng dây chuyền sản xuất và dịch vụ.

Nhiều công việc phổ thông, vốn là nguồn thu nhập chính của lao động nghèo, đứng trước nguy cơ bị thay thế. Dù các trung tâm việc làm đang nỗ lực dịch chuyển lao động vùng sâu, vùng xa về khu công nghiệp tìm việc, nhưng khi doanh nghiệp tăng cường ứng dụng công nghệ, nhu cầu tuyển dụng lao động phổ thông sẽ giảm mạnh, tạo thêm áp lực cho người nghèo.

Tại nhiều vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, người dân vẫn khó tiếp cận internet, thiết bị thông minh và kỹ năng số cơ bản. Điều này khiến họ bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua ứng dụng công nghệ. Nếu không có những giải pháp kịp thời, hiệu quả, khoảng cách giàu nghèo trong xã hội sẽ ngày càng nới rộng, đi ngược lại mục tiêu giảm nghèo bền vững đang hướng tới.

Bên cạnh những thách thức, công nghệ cũng mang đến nhiều cơ hội. Các chuyên gia đã cho rằng, nếu được trang bị kỹ năng phù hợp, người nghèo hoàn toàn có thể tận dụng công nghệ để cải thiện thu nhập, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động đang thay đổi.

Công nghệ 4.0 thúc đẩy sự phát triển của các ngành nghề mới, mở ra thị trường lao động rộng lớn hơn. Việc ứng dụng công nghệ cũng giúp tăng năng suất trong nông nghiệp và sản xuất truyền thống. Người nông dân có thể ứng dụng thiết bị thông minh để giảm chi phí, tăng năng suất, từ đó cải thiện đáng kể thu nhập cho người nông dân.

Đặc biệt, công nghệ đã xóa bỏ rào cản địa lý. Người dân có thể bán nông sản qua các nền tảng thương mại điện tử, livestream giới thiệu đặc sản địa phương, tiếp cận khách hàng toàn quốc và quốc tế. Việc thanh toán không tiền mặt cũng trở nên đơn giản với các ứng dụng di động, giúp người nghèo dễ tiếp cận dịch vụ tài chính chính thức, tránh xa “tín dụng đen”.

Giải pháp cốt lõi: Tăng năng lực số cho người nghèo

Việt Nam đang xây dựng chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026–2030, với đề xuất nâng ngưỡng thu nhập lên 2,8 triệu đồng/người/tháng tại khu vực thành thị và 2,2 triệu đồng tại nông thôn. Đồng thời, các tiêu chí tiếp cận dịch vụ cơ bản như thông tin, nước sạch, vệ sinh sẽ tiếp tục được điều chỉnh phù hợp, gắn với mục tiêu tăng trưởng xanh, chuyển đổi số và thích ứng biến đổi khí hậu.

Theo các chuyên gia, “chìa khóa” của giảm nghèo bền vững trong kỷ nguyên 4.0 là tập trung vào con người. Để có thể tận dụng tối đa những cơ hội mà công nghệ 4.0 mang lại, bản thân người nghèo cần phải được trang bị đầy đủ năng lực và kỹ năng cần thiết. Khi được trang bị kiến thức và có ý chí, người nghèo hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ.

Họ cần được đào tạo kỹ năng số cơ bản: sử dụng điện thoại thông minh, máy tính, ứng dụng thanh toán, cách bán hàng online, cách livestream… Cần triển khai các chương trình đào tạo liên tục, thậm chí đưa kiến thức công nghệ vào trường học từ sớm. Đồng thời, mỗi địa phương nên xây dựng mô hình kinh tế dựa trên bản sắc văn hóa – yếu tố mà máy móc khó có thể thay thế. Đây cũng là cách để giảm nghèo bền vững nhất.

Việc có những chính sách hỗ trợ kịp thời, hiệu quả, chúng ta hoàn toàn có thể biến những thách thức thành động lực, kiến tạo một tương lai tươi sáng hơn cho cộng đồng yếu thế, góp phần xây dựng một xã hội ngày càng phồn vinh và công bằng.