 |
| Nhiều ĐBQH cho rằng, cần quy định tỷ lệ % địa phương được hưởng trên khoản thu từ hoạt động khoáng sản, chính sách bồi thường tái định cư, định canh, xây dựng cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội của địa phương, đặc biệt là đào tạo chuyển đổi nghề cho lao động địa phương. |
Về quyền lợi của nhân dân địa phương nơi có tài nguyên khoáng sản được khai thác, nhiều ý kiến tán thành quy định Nhà nước có chính sách điều tiết khoản thu từ hoạt động khai thác khoáng sản để hỗ trợ địa phương nơi có tài nguyên khoáng sản được khai thác.
Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể địa phương có khoáng sản khai thác được hưởng lợi những gì, cần quy định tỷ lệ % địa phương được hưởng trên khoản thu từ hoạt động khoáng sản, chính sách bồi thường tái định cư, định canh, xây dựng cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội của địa phương, đặc biệt là đào tạo chuyển đổi nghề cho lao động địa phương.
Có ý kiến đề nghị quy định trách nhiệm bắt buộc doanh nghiệp khai thác khoáng sản phải đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng của địa phương. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Cơ quan soạn thảo đề nghị tiếp thu các ý kiến trên để chỉnh lý quy định về quyền lợi của nhân dân địa phương nơi có khoáng sản được khai thác cụ thể, rõ ràng theo hướng: quy định rõ nguyên tắc phân chia nguồn thu trong hoạt động khoáng sản nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích của địa phương, Nhà nước và doanh nghiệp phù hợp với quy định của Luật ngân sách; quy định tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản có trách nhiệm đối với việc xây dựng, duy tu, bảo vệ cơ sở hạ tầng của địa phương, bảo đảm việc đền bù đất đai, nhất là đất sản xuất lúa, bảo vệ nguồn nước và môi trường để hạn chế thiệt hại do hoạt động khoáng sản gây ra, phải ưu tiên sử dụng và chuyển đổi nghề nghiệp cho lao động địa phương; quy định rõ hơn trách nhiệm của HĐND các cấp trong việc giám sát thực hiện nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản.
Trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn của dự án Luật Khoáng sản (sửa đổi), Ủy viên UBTVQH, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Hà Văn Hiền cho biết, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH trong Kỳ họp thứ Bảy vừa qua, dự thảo Luật đã điều chỉnh quy định về quyền lợi của người dân tại địa phương có khoáng sản theo hướng: quy định rõ nguyên tắc phân chia nguồn thu trong hoạt động khoáng sản nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích của địa phương - Nhà nước – doanh nghiệp và phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước.
Tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản có trách nhiệm trong việc xây dựng, duy tu, bảo vệ cơ sở hạ tầng của địa phương, bảo đảm việc đền bù đất đai, nhất là đất sản xuất lúa, bảo vệ nguồn nước và môi trường để hạn chế thiệt hại do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra; ưu tiên sử dụng và chuyển đổi nghề nghiệp cho lao động địa phương.
Dự thảo Luật cũng quy định rõ hơn trách nhiệm của HĐND các cấp trong việc giám sát thực hiện nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong hoạt động khoáng sản.
Về phân cấp thẩm quyền cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đồng tình quy định về phân cấp cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản như trong dự thảo Luật. Theo đó, việc cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản tập trung chủ yếu về Bộ Tài nguyên và Môi trường để hạn chế tình trạng cấp phép tràn lan như trong tời gian qua, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, than bùn và khoáng sản tại các khu vực phân tán, nhỏ lẻ đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường khoanh định và công bố; giấy phép khai thác tận thu khoáng sản.
Có ý kiến đề nghị kể cả những khoáng sản nhỏ lẻ, phân tán cũng giao cho trung ương cấp phép để bảo đảm quản lý chặt chẽ nguồn tài nguyên của quốc gia.
Có ý kiến khác thì đề nghị phân cấp mạnh cho địa phương trong việc cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản; đối với khoáng sản là vật liệu xây dựng thông thường như cát, sỏi với quy mô nhỏ đề nghị cần phân cấp đến UBND huyện.
Thường trực Ủy ban Kinh tế và Cơ quan soạn thảo nhận thấy, dự thảo Luật vẫn tiếp tục phân cấp theo hướng giảm bớt thủ tục hành chính, tăng cường trách nhiệm của địa phương, đồng thời khắc phục những tồn tại trong việc cấp giấy phép hoạt động khoáng sản như thời gian qua. Theo đó, giữ nguyên thẩm quyền cấp giấy phép thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, than bùn và giấy phép khai thác tận thu của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; bỏ quy định giao cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cấp giấy phép khai thác, giấy phép chế biến khoáng sản ở những khu vực ngoài quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản của cả nước và ngoài khu vực dự trữ tài nguyên khoáng sản quốc gia. Đồng thời điều chỉnh theo hướng tăng cường sự quản lý của trung ương trong việc cấp phép: đối với các diện tích khu vực có khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ chỉ phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cấp phép (thăm dò, khai thác khoáng sản) ở các khu vực đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường khoanh định và công bố.
Sự điều chỉnh này sẽ khắc phục được phần nào tình trạng cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản tràn lan gây thiệt hại về tài nguyên, môi trường, làm thất thoát nguồn thu ngân sách ở nhiều địa phương trong thời gian qua, đồng thời, đòi hỏi việc khoanh định các khu vực khoáng sản cần tiến hành sớm và chặt chẽ để quản lý có hiệu quả tài nguyên khoáng sản, nhất là những khoáng sản quý hiếm.
Về chuyển nhượng quyền thăm dò khoáng sản, quyền khai thác khoáng sản, Ủy ban Kinh tế cho rằng, nên cho phép chuyển nhượng quyền thăm dò, khai thác khoáng sản mà tổ chức, cá nhân có được thông qua đấu giá hoặc dự án đã có đầu tư nhất định trên thực địa. Đối với tổ chức, cá nhân khác có giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhưng chưa có đầu tư trên thực địa, nếu không tiếp tục thực hiện thăm dò, khác thác thì Nhà nước nên ra quyết định thu hồi để giao cho các tổ chức, cá nhân khác có nhu cầu và năng lực thực sự. Bởi trên thực tế, có tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản do điều kiện khách quan không thể tiếp tục thực hiện dự án đầu tư, có nhu cầu chuyển nhượng dự án đã đầu tư để thu hồi vốn.
Tuy nhiên, một số Ủy viên UBTVQH đề nghị không nên cho phép chuyển nhượng quyền thăm dò, quyền khai thác khoáng sản để tránh tình trạng khai thác tùy tiện các tài nguyên khoáng sản.
Theo Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng, phương pháp đấu giá quyền khai thác khoáng sản đang được triển khai thực hiện, nhưng chỉ là hợp pháp hóa cho việc sử dụng “quân xanh, quân đỏ” nhằm che dấu việc chỉ định thầu của cơ quan quản lý. Nếu tiếp tục cho chuyển nhượng quyền thăm dò, quyền khai thác khoáng sản thì sẽ hình thành một lớp người chuyên đi chạy giấy phép, sau đó bán lại để thu lợi nhuận. Dự thảo Luật Khoáng sản (sửa đổi) không nên “bật đèn xanh” cho các hiện tượng tiêu cực này.
Về phân loại quy hoạch khoáng sản, nhiều Ủy viên UBTVQH đề nghị, để quản lý thống nhất tài nguyên khoáng sản, bảo đảm khoáng sản được thăm dò, khai thác hợp lý, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thì cần xây dựng quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản chung của cả nước. Đồng thời, cần quy định Bộ Tài nguyên - Môi trường là cơ quan lập quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản chung để thống nhất quản lý Nhà nước về một đầu mối.
Quang Anh
