Từ truyền thuyết...
Vũ trụ luôn chứa đựng những điều bí ẩn và thách đố tri thức của nhân loại và câu chuyện liên quan tới sự tồn tại thực sự của quái vật biển Kraken cũng không phải là một ngoại lệ. Từ xa xưa quái vật Kraken vốn được miêu tả lần đầu tiên trong một bản viết tay từ khoảng 1.000 năm trước.
Theo thần thoại vùng bán đảo Scandinavia, Kraken có kích thước to lớn đến nỗi thân nó trông như vài hòn đảo nhỏ. Những thủy thủ không để ý chèo thuyền về phía “đảo” và “đảo” há miệng đầy răng nhọn nuốt gọn.
Từ nhiều thế kỷ trước, khi ranh giới giữa quái thú huyền thoại và thực tế động vật học còn không rõ nét, Kraken chỉ là một trong số vài loài động vật khổng lồ (rồng, quái vật biển…) mà sự tồn tại của chúng gây tranh cãi.
Đến thế kỷ 18, dân đi biển đã truyền tai nhau câu chuyện về nỗi kinh hoàng mang tên Kraken - con quái vật xúc tu khổng lồ chuyên đánh chìm tàu bè trên biển.
Thủy quái Kraken cũng được đề cập đến trong phiên bản đầu tiên của cuốn sách Systema Naturae vào năm 1735, một bộ sách phân loại các vật thể sống viết bởi nhà thực vật học, nhà động vật học kiêm bác sỹ người Thụy Điển Carolus Linnaeus. Ông liệt Kraken là một loại động vật chân đầu (thân mềm), và đặt tên khoa học cho nó là Microcosmus marinus.
Năm 1752, giám mục Scandinavia Eric Ludvigsen Pontopiddan xuất bản cuốn sách có nhan đề Lịch sử tự nhiên của Nauy, trong đó có một chương về quái vật biển. Ông miêu tả Kraken là “tròn, phẳng và nhiều xúc tu”.
Các nhà sử học và khoa học cho rằng truyền thuyết về Kraken có liên hệ với loài mực ống khổng lồ, với chiều dài có thể lên đến 18 mét, và hiếm khi được con người nhìn thấy vì nó sống ở những nơi cực sâu trong lòng đại dương. Những cuộc chiến ác liệt xảy ra giữa nó và cá nhà táng đã được nhiều cuốn sách miêu tả như cuộc chiến giữa các hải thần. Người ta thường gọi nó với cái tên: “Quỷ đỏ”!
Cũng có nhiều câu chuyện được ghi lại về quái vật Kraken liên quan tới kích thước trung bình của con quái vật này cũng như những xúc tu chứa đầy gai độc. Dù loại quái vật này thường sống ở độ sâu rất lớn, nhưng đã được nhìn thấy tại bề mặt và được báo cáo đã "tấn công" con tàu.
Vào năm 1801 từ báo cáo của các thủy thủ Pháp về việc tấn công của sinh vật bí ẩn ngoài khơi Angola, một con vật khổng lồ với những chiếc “vòi” to và lớn đã tấn công tàu buôn của Pierre Dénys de Montfort khiến chiếc tàu này bị hư hỏng nặng, nhiều người trong thủy thủ đoàn đã mãi mãi không có cơ hội trở về. Cuộc tập kích bất ngờ của con quái vật được mô tả là diễn ra rất nhanh khiến những người chứng kiến bất ngờ.
“Từ dưới mặt biển một hố nước rộng và sâu hun hút được tạo ra, những chiếc vòi lớn như cột buồm bất ngờ bủa vây con tàu của chúng tôi, sau đó những chiếc vòi đó cuốn chặt lấy thành tàu khiến con tàu bị hư hỏng nặng, và chúng tôi hoàn toàn bị động trước tình huống đó”, một thuyền viên trên con tàu Pierre chia sẻ về thời khắc kinh hoàng đó.
Trong truyền thuyết cũng từng mô tả mỗi lần Kraken xuất hiện là khiến cả một vùng biển bị khuấy động. Những ngư dân với kinh nghiệm đi biển truyền thống tại bán đảo Scandinavia không thể quên mang theo những thanh kiếm được rèn tốt cùng những chiếc móc câu dài để đối phó với những con Kraken mỗi khi chúng tìm cách đánh chìm tàu thuyền của họ.
Tuy nhiên, theo lời kể của những người đi biển thì mọi giải pháp đề phòng đối với Kraken đều không mấy mang lại hiệu quả, bởi Kraken có một lớp da khá dày cộng với những quả cầu tròn nằm dọc trên những xúc tu của nó. Không chỉ dày như thép mà lớp da nhớt nhầy này cũng khiến các thủy thủ khó đứng vững trên sàn tàu chứ đừng nói tới việc sử dụng vũ khí chống lại chúng.
Và kể từ đó mỗi khi đi biển các thủy thủ thường xem cách cầu nguyện thần linh không để họ phải giáp mặt Kraken là cách tránh Kraken hiệu quả nhất.
Quái vật dưới đáy biển sâu Kraken được miêu tả có cơ thể giống loài mực khổng lồ, tạo ra xoáy nước "nuốt chửng" tàu thuyền…
Tới hiện thực
Những tưởng sự xuất hiện của Kraken chỉ có trong truyền thuyết hay qua lời kể của những người đi biển sau mỗi ngày làm việc mệt nhọc, thì vào cuối những năm 1800, các nhà khoa học có đủ bằng chứng đáng tin cậy (bao gồm thân của một số Kraken dạt vào các bãi biển của Canada) về sự tồn tại của loài động vật biển khổng lồ này. Các câu chuyện về Kraken thường bắt nguồn từ một loài quái vật biển có thật: mực ống khổng lồ có tên khoa học là Architeuthis và dài tới 13 m.
Theo đó, vào năm 1857, lần đầu tiên nhà tự nhiên người Đan Mạch Japetus Steenstrup phát hiện ra một con mực dài tới 13m. Nó được đặt tên khoa học là Architeuthis. Sau đó, Mark McMenamin, một nhà cổ sinh vật học đến từ ĐH Mount Holyoke bang Massachusetts, Mỹ, cho biết ông đã phát hiện ra một số dấu hiệu có thể chứng minh sự tồn tại của loài Kraken.
Trong quá trình nghiên cứu hóa thạch loài thằn lằn cá khổng lồ (hay còn gọi là ngư long), McMenamin tìm thấy bằng chứng về một con Kraken dài tới 30m, xuất phát từ vết thương mà nó gây ra cho con thằn lằn cá đó. Bằng cách kiểm tra vị trí và đặc điểm các dấu vết trên những mảnh xương còn sót lại của 9 sinh vật thuộc họ thằn lằn cá được tìm thấy ở bang Nevada (Mỹ), ông bắt đầu có những nghi ngờ đầu tiên.
Trước đó, người ta vẫn nghĩ loài động vật với phần đầu và chiều dài giống cá heo này đã bị giết chết bởi một sinh vật phù du độc hại trong vùng nước nông. Nhưng McMenamin lại tin rằng nguyên nhân cái chết không hề đơn giản như vậy.
Những dấu vết trên xương cho thấy chúng không bị giết chết cùng một lúc. Từ đó, ông tiến hành sắp xếp lại trật tự của xương và đưa ra giả thuyết về một sinh vật thuộc loài bạch tuộc như Kraken đã dìm chết hoặc làm gãy cổ chúng. Ngoài ra, McMenamin cũng nhận thấy những con vật này sau khi chết được mang đến nơi khác có thể là đến hang ổ của Kraken vì có dấu hiệu của các xúc tu.
Tuy nhiên, một số người vẫn tỏ ý hoài nghi khi cho rằng lời giải thích này không khác gì sự phỏng đoán và chỉ đơn giản là bằng chứng gián tiếp. Mặc dù vậy, McMenamin nói ông đã sẵn sàng và khá tự tin vào những bằng chứng tìm được. Kết quả được trình bày tại cuộc họp hàng năm của Hiệp hội địa chất Hoa Kỳ ở Minneapolis.
Dần dần, nhiều chuyên gia cho rằng, không loại trừ khả năng quái vật Kraken có liên quan tới loài mực ống khổng lồ. Kể từ đó, giới nghiên cứu sinh vật học ngày càng tích cực tìm hiểu họ sinh vật biển này, thế nhưng họ không tin rằng có tồn tại một loài mực có kích thước to lớn đến như vậy.
Tuy nhiên, trong 10 năm trở lại đây, con người đã thu được trên 300 sản phẩm to dị thường của loài mực khổng lồ khi chúng tình cờ mắc lưới hoặc bị chết dạt vào bờ biển. Đa phần xác mực khổng lồ có trọng lượng khoảng 1 tấn và chiều dài khoảng 15m. Có con trọng lượng lên đến hàng chục tấn và đạt tới độ dài hơn 20m. Kỷ lục thuộc về xác con mực nặng gần 25 tấn vừa tìm được cách đây chưa lâu tại khu vực Tasmania.
Do đó, không ít nhà khoa học cho rằng có thể tồn tại một số loài mực cùng họ với Architeuthis và chúng tồn tại ở khắp mọi nơi, trừ vùng biển quanh Bắc Cực. Tuy nhiên, vẫn chưa có cơ sở khoa học nào có thể chứng thực nhận định này là đúng.
Tiến sĩ Andrzei Koronkievicz - chuyên gia sinh học và đại dương học Ba Lan, người đã 25 năm nghiên cứu về mực thẻ khổng lồ - lại nhận định mực khổng lồ chỉ là một sản phẩm dị thường được sinh ra từ sự biến đổi khí hậu của trái đất. Khí hậu ngày càng nóng dần, loài mực ngày càng có kích thước lớn hơn. Bình thường chúng sống ở vùng nước biển có nhiệt độ 7-100C.
Thế nhưng một khi nước ấm lên, quá trình trao đổi chất trong cơ thể chúng sẽ tăng tốc khiến cho cảm giác đói bụng xuất hiện sớm hơn và thúc đẩy chúng ăn nhiều hơn bình thường.
Kết quả công trình nghiên cứu nhằm xác định tốc độ phát triển của cá mực do ông thực hiện cũng cho thấy: Trong điều kiện ngoài đại dương, nhiệt độ nước biển cứ tăng 1oC sẽ làm cho trọng lượng cá mực tăng gấp đôi. Để có chiều dài hơn 10m, mực thẻ chỉ cần khoảng 24 tháng! Mực cái mỗi năm đẻ một lần.
Vào mùa sinh sản, trong điều kiện bình thường một con có thể đẻ đến vài nghìn trứng, buồng trứng có cấu tạo giống hình nải chuối, đường kính mỗi buồng lên tới 2m. Tuy vậy, cách giải thích này vẫn chưa thực sự thuyết phục.
Gần đây, một nhóm nhà khoa học đến từ 8 nước khác nhau trên thế giới đã cố gắng làm rõ về loại sinh vật biển kỳ bí này bằng cách phân tích gen. Họ thu gom các mẫu mô từ 43 con mực khổng lồ bắt được ở các vùng biển từ Floria, Mỹ tới Nam Phi và New Zealand.
Họ sắp xếp các mẫu mô thành từng bộ với hệ ty lạp thể có chứa chất hóa học ATP và các enzyme liên quan đến các hoạt động chuyển hóa tế bào, vốn là một dạng thể nhỏ của ADN và nằm ngoài hệ gene chính. Các nhà khoa học khám phá ra rằng sự đa dạng gen của mực khổng lồ là cực kỳ thấp.
Thậm chí, các con mực khổng lồ được bắt tại mọi nơi xa xôi của thế giới cũng chỉ khác nhau chưa đầy 1 trong 100 mã ADN, cho thấy gen giống loài của mực khổng lồ hạn hẹp nhất trong tất cả các loài sinh vật biển mà các nhà khoa học điều tra.
Như vậy, nhiều khả năng còn tồn tại loài mực khổng lồ Architeuthis dux, song chỉ duy nhất một loài. Tuy nhiên, những lời giải thích liên quan tới loài mực khổng lồ vẫn còn nhiều nghi vấn, thế nên câu chuyện về thủy quái Kraken vẫn còn cần thêm những lời giải thấu đáo hơn.
