Học theo hợp đồng là cách tổ chức học tập, trong đó mỗi học sinh (hoặc mỗi nhóm nhỏ) làm việc với một gói các nhiệm vụ khác nhau (nhiệm vụ bắt buộc và tự chọn) trong một khoảng thời gian nhất định.
Trong học theo hợp đồng, học sinh được quyền chủ động xác định thời gian và thứ tự thực hiện các bài tập, nhiệm vụ học tập dựa trên năng lực và nhịp độ học tập của mình.
Giáo viên có thể chắc chắn rằng mỗi học sinh đã kí hợp đồng tức là đã nhận một trách nhiệm rõ ràng và sẽ hoàn thành các nhiệm vụ vào thời gian xác định theo văn bản.
Theo cô Liên, quy trình thực hiện dạy học theo hợp đồng như sau:
Giai đoạn chuẩn bị
Bước 1: Xem xét các yếu tố cần thiết để học theo hợp đồng đạt hiệu quả
Chọn nội dung: Giáo viên cần xác định nội dung cho phù hợp. Có thể chọn là một bài ôn tập hoặc luyện tập hoặc cũng có thể với bài học mới mà trong đó có thể thực hiện các nhiệm vụ không theo thứ tự bắt buộc.
Quy định thời gian: Tùy độ dài ngắn hay độ phức tạp của nội dung được học theo hợp đồng mà giáo viên quyết định thời hạn thực hiện hợp đồng.
Tài liệu: Phải được chuẩn bị đầy đủ, chủ yếu dựa trên sách bài tập sẵn có.
Bước 2: Thiết kế các dạng bài tập và nhiệm vụ học theo hợp đồng
Các dạng bài tập: Cần đảm bảo tính đa dạng của các bài tập nhằm mở rộng tầm nhìn và cách thức học sinh nhìn nhận vấn đề.
Các nhiệm vụ: Có thể phân chia thành nhiều loại nhiệm vụ theo hợp đồng nhằm đáp ứng các mục tiêu giáo dục.
Nhiệm vụ bắt buộc và tự chọn: Cho phép học sinh được học theo nhịp độ học tập khác nhau.
Nhiệm vụ cá nhân và nhiệm vụ hợp tác: Thể hiện sự kết hợp khéo léo giữa nhiệm vụ cá nhân với các bạn cùng lớp hay cùng nhóm.
Nhiệm vụ độc lập và nhiệm vụ được hướng dẫn: Trong những nhiệm vụ khó khăn, HS có thể tìm được sự trợ giúp của giáo viên thông qua các phiếu “trợ giúp” ở các mức độ khác nhau đề học sinh hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Bước 3. Thiết kế văn bản hợp đồng
Văn bản hợp đồng bao gồm nội dung mô tả nhiệm vụ cần thực hiện, phần hướng dẫn thực hiện, phần tự đánh giá những hoạt động học sinh đã hoàn thành và kết quả.
Giai đoạn tổ chức cho học sinh học theo hợp đồng
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên bài học và thông báo ngắn gọn nội dung, phương pháp học tập được ghi trong hợp đồng. Giới thiệu và thống nhất các nguyên tắc học theo hợp đồng với học sinh cả lớp. Phát hợp đồng cho cá nhân hay nhóm học sinh.
Bước 2: Học sinh đọc và đăng ký, thời gian và thứ tự thực hiện các nhiệm vụ học tập ghi trong hợp đồng; ký cam kết với giáo viên.
Bước 3: Học sinh làm việc cá nhân hoặc theo nhóm đề thực hiện nhiệm vụ trong hợp đồng.
Một số lưu ý khi dạy học theo hợp đồng
Bố trí không gian lớp học: Có thể tổ chức trong lớp học nhỏ với không gian han chế. Tuy nhiên, nếu không gian lớp học được bố trí, sắp xếp mô cách phù hợp sẽ lôi cuốn được học sinh hơn, các em sẽ cảm thấy thoải mái hơn.
Thời hạn hợp đồng: Các loại ngắn hạn trong 1 tiết, 2 tiết hoặc có thể kéo dài 1 - 2 tuần tùy theo bài tập và nhiệm vụ môn học.
Theo cô Nguyễn Thị Liên, với phương pháp này, ưu điểm là cho phép phân hóa nhịp độ và trình độ của HS; tăng cường tính độc lập của HS; tạo điều kiện cho học sinh được giáo viên hướng dẫn cá nhân; tăng cường học tập hợp tác; các hoạt động học tập trở nên phong phú hơn, lựa chọn đa dạng hơn và tránh chờ đợi, tạo điều kiện cho học sinh được giao và thực hiện trách nhiệm.
Tuy nhiên, để thực hiện tốt phương pháp này, các tài liệu, nhiệm vụ học tập phải được chuẩn bị trước và phải đa dạng hóa cho phù hợp với nhu cầu của từng học sinh.
Đồng thời, cả giáo viên và học sinh đều cần một khoảng thời gian nhất định để làm quen với phương pháp dạy học mới.
