Sau khi Quốc vương Thái Lan Bhumibol Adulyadej qua đời, Chủ tịch Hội đồng cơ mật Thái Lan, tướng Prem Tinsulanonda lên giữ quyền nhiếp chính theo quy định của hiến pháp Thái Lan, do Thái tử hoãn lại việc kế vị.
Ông Prem Tinsulanonda, 96 tuổi, có gốc gác ở miền nam Thái Lan, là tâm phúc gần gũi nhất của Quốc vương trong suốt 4 thập kỷ trị vì cuối cùng của ông, theo BBC.
Sinh ở tỉnh Songkhla năm 1920, ông bắt đầu cuộc đời binh nghiệp vào năm 1941. Vào thập niên 1950 và 1960, ông Tinsulanonda được đào tạo quân sự tại Mỹ.
Chủ tịch Hội đồng cơ mật hoàng gia Thái Lan Prem Tinsulanonda. Ảnh: Bangkok Post
Từ cuối thập niên 1950, khi Thái Lan bị đặt dưới quyền cai quản của một loạt chính phủ quân sự, ông Tinsulanonda vừa là sĩ quan quân đội vừa là quan chức chính trị. Ông đảm nhận vai trò chính trị đầu tiên vào năm 1959, với tư cách là thành viên của ủy ban soạn thảo hiến pháp Thái Lan. Sau đó, ông trở thành thượng nghị sĩ và cuối cùng làm thứ trưởng Bộ Nội vụ Thái Lan vào năm 1977. Ông thăng tiến nhanh chóng trong quân đội và có lẽ vai trò quan trọng hơn cả là sĩ quan hầu cận của hoàng gia vào năm 1968 và năm 1975, thời điểm ông được Quốc vương Bhumibol chú ý.
Sự ủng hộ của hoàng gia có lẽ đã hỗ trợ nhiều cho con đường thăng tiến của ông Tinsulanonda lên vị trí quyền lực nhất trong quân đội vào năm 1978, khi ông vượt qua các ứng cử viên sáng giá khác để ngồi vào ghế tổng tư lệnh quân đội. Sự hậu thuẫn của hoàng gia cũng một phần giúp cho tướng Tinsulanonda ngồi vào ghế thủ tướng năm 1980, trong bối cảnh Thái Lan đang trong chế độ quân quản.
Ông giữ chức thủ tướng trong 8 năm, một nhiệm kỳ chưa có tiền lệ. Trong thời gian này, Thái Lan bắt đầu trở nên ngày càng ổn định và thịnh vượng.
Chìa khóa của sư ổn định này là mối quan hệ hợp tác gần gũi giữa ông Tinsulanonda và Quốc vương Bhumibol Adulyadej.
Nổi tiếng với tính kỷ luật cao cũng như sự thận trọng, tướng Tinsulanonda có sức hút đối với Quốc vương, người không thích đối mặt với nền chính trị thường hỗn loạn của Thái Lan.
Sự ủng hộ của cá nhân Quốc vương Bhumibol Adulyadej đã giúp tướng Tinsulanonda vượt qua hai vụ đảo chính do các phe phái quân đội bất mãn tiến hành vào năm 1981 và 1985. Đổi lại, ở cương vị thủ tướng, ông Tinsulanonda đã thúc đẩy hoàng tộc như một chính thể không thể thiếu được ở Thái Lan. Dưới thời kỳ cầm quyền của tướng Tinsulanonda, nền kinh tế Thái Lan bắt đầu tăng trưởng mạnh.
Khi tướng Tinsulanonda rời ghế thủ tướng năm 1988, ông ngay lập tức được cất nhắc vào ghế chủ tịch Hội đồng cơ mật hoàng gia Thái Lan, một ban cố vấn cho Quốc vương. Ông giữ cương vị này từ đó cho đến nay.
Quốc vương Bhumibol Adulyadej (phải) và Thủ tướng Thái Lan Prem Tinsulanonda vào năm 1981. Ảnh: AP
Sức ảnh hưởng lớn
Sự nghiệp quân đội lâu năm đã giúp ông có sức ảnh hưởng không ai sánh được trong các lực lượng vũ trang. Ông cũng chứng tỏ mình là một người xây dựng mạng lưới rất khéo trong giới kinh doanh thượng lưu. Tướng Tinsulanonda được cho là có tác động quyết định đến các đề bạt trong quân đội, cho đến khi Thái Lan bầu ra thủ tướng theo chính sách dân túy là ông Thaksin Shinawatra năm 2001.
Khi ông Thaksin bị lật đổ trong một cuộc đảo chính của quân đội tháng 9/2006, những người ủng hộ ông cáo buộc tướng Tinsulanonda đã tổ chức cuộc đảo chính. Hai tháng trước đó, chủ tịch Hội đồng cơ mật, trong một bài phát biểu trước các sĩ quan quân đội, đã so sánh Thái Lan với đàn ngựa. Ông ví thủ tướng chỉ là người nài ngựa còn Quốc vương mới là chủ đàn ngựa.
Tướng Tinsulanonda làm việc cho đến tận ngày nay. Ở tuổi 96, ông vẫn thường xuyên cảnh báo về mối đe dọa của nạn tham nhũng đối với xã hội Thái Lan. Ông được cho là đã mất một số ảnh hưởng sau cuộc đảo chính vào năm 2014, được tiến hành bởi nhóm sĩ quan thuộc bộ phận cận vệ của Hoàng hậu Thái Lan. Dư luận vẫn tiếp tục suy đoán về mức độ ảnh hưởng của ông trước các sự kiện hiện nay.
Theo BBC, tướng Tinsulanonda là người gây tranh cãi ở Thái Lan. Một số ý kiến cho rằng động thái can thiệp không ngừng của ông đã góp phần khiến cho nền chính trị Thái Lan rơi vào tình trạng bất ổn trong thập kỷ qua. Một số người khác thì ghi nhận ông có công trong việc củng cố mối quan hệ đối tác quân đội - hoàng cung, giúp duy trì các thời kỳ ổn định trong quá khứ và giúp nâng cao tầm vóc đặc biệt của Quốc vương Bhumibol Adulyadej.
"Prem Tinsulanonda là người đóng vai trò quan trọng trên chính trường Thái Lan kể từ thập niên 1980 và ông cũng là cánh tay phải của Quốc vương Bhumibol Adulyadej", Patrick Jory, chuyên gia ở Đại học Queenland, Australia nhận định.
