Theo các chuyên gia, đây là định hướng phù hợp xu hướng phát triển và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, cần kiểm soát chất lượng tránh chạy theo “mốt”.

Nhiều trường “rục rịch”

Trong Chiến lược phát triển giai đoạn 2022 - 2030, định hướng đến năm 2045, Trường ĐH Hà Nội sẽ trở thành đại học và phát triển thành đại học số. Để thực hiện lộ trình này, PGS.TS Phạm Ngọc Thạch – Chủ tịch Hội đồng trường Trường ĐH Hà Nội đề xuất kế hoạch hành động gồm: Rà soát quy hoạch tổng thể với trọng tâm là phát triển nguồn nhân lực. Theo đó, con người là trung tâm của chuyển đổi số.

Ngoài ra, cần phát triển chuyên môn của giảng viên, tập trung vào thiết kế trải nghiệm học tập; hợp tác các bên liên quan về công nghệ giáo dục trong nước và quốc tế. Cùng đó, thực hiện việc mua và phát triển các khóa học trực tuyến gồm: Kết hợp trực tuyến, hoàn toàn trực tuyến cấp bằng và chứng chỉ.

Trong kế hoạch 5 năm tới, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân (Hà Nội) xây dựng định hướng chiến lược trở thành đại học. PGS.TS Phạm Hồng Chương - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, theo lộ trình, có ít nhất 3 trường thành viên gồm: Trường Kinh tế, Trường Kinh doanh và Trường Khoa học công nghệ. Trong đó, định hướng cơ bản của Trường Khoa học công nghệ là nghiên cứu và đào tạo về chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong kinh tế, kinh doanh và quản lý.

Trường ĐH Sư phạm Nghệ thuật Trung ương xây dựng Đề án phát triển thành Đại học Giáo dục Nghệ thuật Quốc gia. Theo Đề án, mục tiêu đến năm 2025, tổng quy mô đào tạo đại học chính quy khoảng 10 nghìn sinh viên; đồng thời mở rộng quy mô tuyển sinh và hình thức đào tạo với mức tăng năm sau so với năm trước khoảng 12%, kết hợp nâng cao chất lượng các hệ đào tạo, bồi dưỡng.

Cũng theo Đề án trên, đến năm 2025, quy mô đào tạo tại Trường Phổ thông liên cấp thực hành Sư phạm nghệ thuật của Đại học Giáo dục Nghệ thuật Quốc gia khoảng 1.400 học sinh từ mầm non đến THPT. Đội ngũ giảng viên có khoảng 800 người; trong đó giảng viên trình độ tiến sĩ chiếm 30% - 40%. Đội ngũ giáo viên tại Trường Phổ thông liên cấp thực hành Sư phạm nghệ thuật khoảng 100 người.

Tại lễ khai giảng năm học 2023 – 2024, GS.TS Hà Thanh Toàn - Hiệu trưởng Trường ĐH Cần Thơ chia sẻ thông tin, nhà trường đang sắp xếp lại cơ cấu tổ chức và xúc tiến thành lập hai phân hiệu tại tỉnh Hậu Giang và Sóc Trăng. Mục tiêu lớn nhất là hoàn thành đề án chuyển thành Đại học Cần Thơ.

Trường ĐH Sư phạm Nghệ thuật Trung ương. Ảnh minh họa: INT

Không thể “bình mới rượu cũ”

Theo Nghị định 99/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ “Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học (Luật số 34)”, điều kiện để trường đại học chuyển thành đại học là:

Được công nhận đạt chuẩn chất lượng cơ sở giáo dục đại học bởi tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục hợp pháp; có ít nhất 3 trường thuộc trường đại học được thành lập theo quy định tại Khoản 4 Điều này; có ít nhất 10 ngành đào tạo đến trình độ tiến sĩ; quy mô đào tạo chính quy trên 15 nghìn người; ý kiến chấp thuận của cơ quan quản lý trực tiếp đối với trường đại học công lập; sự đồng thuận của các nhà đầu tư đại diện ít nhất 75% tổng số vốn góp đối với trường đại học tư thục, trường đại học tư thục hoạt động không vì lợi nhuận.

TS Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam dự báo còn một số trường đại học lớn “rục rịch” xây dựng đề án thành đại học. Việc phát triển thành đại học là chính sách đúng đắn, rút ngắn khoảng cách giữa giáo dục Việt Nam với thế giới, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Khi các trường chuyển thành đại học đa lĩnh vực, điều được kỳ vọng nhất là: Bộ máy gọn nhẹ hơn, ngân sách đầu tư tập trung, sinh viên tự do lựa chọn môn học, hoặc chương trình liên ngành ở trường trực thuộc. Tuy nhiên, TS Lê Viết Khuyến lưu ý, khi chuyển đổi từ trường đại học lên đại học, cần kiểm soát chất lượng cơ sở giáo dục, tránh chạy theo phong trào hoặc háo danh.

TS, Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục Thăng Long (CEA Thăng Long) cho hay, chuyển trường đại học thành đại học không đơn giản là chuyển tên cơ sở giáo dục đại học, mà là chuyển mô hình hoạt động từ đơn sang đa lĩnh vực, phải phát triển cả chiều rộng về quy mô đến chiều cao về trình độ đào tạo.

Qua đó, cơ sở giáo dục đại học đã xây dựng được lực lượng lớn mạnh, quản trị hiệu quả, thể hiện năng lực tự chủ cao, có khả năng đào tạo, nghiên cứu liên ngành và đảm bảo chất lượng trong mọi hoạt động.

Điều đó không thể thay tên gọi như một kiểu “bình mới rượu cũ”, mà cần có thời gian để phát triển theo định hướng đã được quy định và ngày càng chất lượng, hiệu quả hơn. “Nói vậy không có nghĩa các trường đại học đều phải phát triển thành đại học mới tốt. Có những trường nhỏ, đơn lĩnh vực nhưng luôn khẳng định chất lượng cao trong mọi hoạt động”, TS Nguyễn Thị Kim Phụng chia sẻ.

Cho rằng, không có mô hình đại học nào phù hợp nhất với thực tế của Việt Nam hiện nay, Giám đốc CEA Thăng Long nhấn mạnh, nên xác định mô hình đại học nào phù hợp và hiệu quả đối với một trường đại học cụ thể. Điểm khác biệt giữa việc thành lập các đại học trước khi có Luật số 34 là hình thành bằng con đường/biện pháp hành chính. Còn theo Luật này, các đại học tự chủ lựa chọn con đường phát triển theo tiêu chí – định hướng được quy định.

Theo Luật số 34, có hai cách để hình thành một đại học là: Chuyển trường đại học thành đại học theo cách mà Đại học Bách khoa Hà Nội đã thực hiện và các trường đại học đang hoạt động tự nguyện liên kết thành đại học.

“Tôi cho rằng, việc chuyển trường đại học thành đại học là con đường phù hợp với các trường có bề dày hoạt động, xây dựng được uy tín, thương hiệu trong xã hội; hoạt động bao phủ nhiều lĩnh vực và có ít nhất 3 lĩnh vực trở lên là thế mạnh của trường; quy mô đào tạo tương đối lớn, lực lượng giảng viên hùng hậu và có trình độ cao, phát triển đào tạo sau đại học...”, TS Nguyễn Thị Kim Phụng trao đổi.