Chương trình Giáo dục Mầm non mới phải đáp ứng thực tiễn nuôi dạy trẻ

Thách thức

Vụ trưởng Vụ GDMN, Bộ GD&ĐT Nguyễn Bá Minh cho biết quan điểm chỉ đạo khi xây dựng Chương trình GDMN mới, theo đó: Định hướng về một chương trình mở, tiếp cận năng lực, lấy trục chính là giáo dục tình cảm kĩ năng xã hội. Đây là những định hướng đúng và đã được Ban soạn thảo phân giải rõ. Tuy nhiên, việc thể hiện định hướng trong cấu trúc nội dung chương trình như thế nào là thách thức đòi hỏi Viện KHGD Việt Nam cần tiếp tục mở nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm để có thêm các ý kiến hữu ích cho việc xây dựng chương trình.

Với tư cách đơn vị chủ trì xây dựng Chương trình GDMN mới, GS Lê Anh Vinh chủ nhiệm chương trình, Viện trưởng Viện KHGD Việt Nam cho biết: Ban soạn thảo đã làm việc rất tích cực để có được sản phẩm dự thảo này. Chúng tôi đang đề xuất 2 phương án cấu trúc Chương trình GDMN.

Thực tế cho thấy kinh nghiệm của Chương trình GDMN ở một số nước tiên tiến là những căn cứ quan trọng để tham khảo khi đề xuất phương án xây dựng Khung Chương trình GDMN mới. “Vấn đề nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ MN là rất quan trọng, trong bối cảnh Việt Nam hiện nay việc đặt nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ MN vào Chương trình như thế nào cần được làm rõ”, GS Vinh nói.

GS.TS Lê Anh Vinh chia sẻ thêm, Chương trình GDMN mới được xây dựng có tính kế thừa, khắc phục khó khăn về triển khai, ở phần điều kiện và hướng dẫn thực hiện sẽ kĩ hơn để việc triển khai khả thi. Mục tiêu chương trình sẽ được ban soạn thảo tiếp thu và sẽ làm rõ hơn, mục tiêu trực tiếp sẽ là những chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo ở cấp tiểu học.

Giờ học của trẻ mầm non xã Báo Đáp, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái.

“Đối với trẻ mầm non nên dùng cụm từ “Kết quả đầu ra/Yêu cầu cần đạt” hay “Kết quả mong đợi”, việc xác định cách diễn đạt nào có ảnh hưởng rất lớn đến thực tiễn thực hiện vì vậy phải thận trọng, và cách diễn đạt là “Kết quả mong đợi” thể hiện sự phù hợp hơn.

PGS.TS Trần Kiều, nguyên Viện trưởng Viện KHGD Việt Nam đã chỉ ra những điểm quan trọng trong Chương trình: Trước đây làm chương trình chủ yếu dựa vào kinh nghiệm. Những vấn đề được nêu ra lần này đã cho thấy tính khoa học, lý luận của Chương trình mới. Đề nghị nhóm soạn thảo quan tâm: Chương trình giáo dục không có tuyệt đối mà theo chu kỳ. Lý do xây dựng phải thật rõ, phải thật thuyết phục. Phải xuất phát từ thực tiễn: Điều kiện, chính sách, yêu cầu.

Mục tiêu phải phù hợp

GS.TS Nguyễn Hoàng Yến – nguyên Phó Viện trưởng Viện KHGD Việt Nam, đưa ra câu hỏi với Ban soạn thảo: Mức độ của Chương trình là mới hoàn toàn hay chỉ điều chỉnh bổ sung - cảm nhận về bóng dáng GDPT (môn Toán). Vì tiếp cận năng lực nên đi theo cách làm của GDPT và như vậy có những nội dung kiến thức năng lực đưa vào khiến trẻ bị già hóa.

Chương trình cũng chưa nổi bật những văn hóa truyền thống của Việt Nam. Có nên không khi đưa ra phẩm chất, năng lực mà chỉ đặt ra những mục đích cụ thể. Vì sao để làm những chương trình như thế này mà không có một chương trình/đề tài đo về sự phát triển của trẻ em Việt Nam? Những chỉ số phát triển của trẻ em trong các nghiên cứu trước đã quá cũ.

GS.TS Nguyễn Hữu Châu – nguyên Viện trưởng Viện KHGD Việt Nam cho rằng, chương trình tính khoa học rất cao, nội dung đầy đủ, nhưng kiến nghị cách sắp xếp lại: Mục tiêu chương trình không phải vấn đề chung, cần tách ra; Tổ chức quản lý không phải điều kiện, không nằm trong phần điều kiện. Làm thế nào để có giáo dục tiểu học tốt nếu không có GDMN chất lượng.

TS Tạ Ngọc Trí, Phó Vụ trưởng Vụ GD Tiểu học kiến nghị: Những phần liên quan đến nghiên cứu lý luận nên tách ra khỏi nội dung chương trình. Những quan điểm phải được làm rất rõ. Thuật ngữ “Hình thành và phát triển”, nhiều chuyên gia cho rằng dùng “hình thành” là không đúng, có thể theo hướng cực đoan là nhào nặn đứa trẻ. Giai đoạn chuyển tiếp nên viết thẳng là chuẩn bị vào học lớp 1.

Ở nhiều quốc gia, mầm non nằm trong trường tiểu học, không phổ thông hóa mầm non, có thể dạy những kiến thức nhưng theo cách phù hợp. Mục tiêu có thể làm rõ vấn đề này. Phương pháp tiếp cận trong giáo dục theo từng giai đoạn lứa tuổi cần được làm rõ. Đến 5 tuổi phải quan tâm đến chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Có thể tách giai đoạn này ra và hướng đến những vấn đề cụ thể trẻ cần đạt được để học lớp 1.

Từ thực tế dạy học và với kinh nghiệm làm việc với các trường mầm non và nghiên cứu từ các nước phát triển, TS Bảo Ngọc từ Vinuni nêu một số vấn đề cần chú ý: Quan điểm về học dựa trên việc vui chơi sẽ dẫn đến chúng ta dạy cái gì và dạy như thế nào; Dạy ngôn ngữ sớm không phải theo cách tiểu học dạy mà dạy thông qua tương tác với mọi người.

Ban soạn thảo đã cập nhật rất tốt các chương trình quốc tế, nhưng với Việt Nam cần tính đến bối cảnh của quốc gia mình, chương trình đang thiếu bản sắc văn hóa Việt Nam. Ban soạn thảo có thể đưa 17 mục tiêu phát triển bền vững vào quan điểm xây dựng chương trình. Không phải mục tiêu nào cũng phù hợp với trẻ MN nhưng có những mục tiêu có thể ứng dụng.