'Phá rào' định kiến về giới

Xóa bỏ định kiến

Từ thực tế giảng dạy, thầy cô giáo Trường THCS Sùng Phài (Lai Châu) chỉ ra sự khác biệt về giới trong các khía cạnh như: Sở thích, khả năng, cá tính và giá trị nghề nghiệp. Chẳng hạn, nhiều nữ sinh chưa nhận được sự khuyến khích cần thiết khi bày tỏ mong muốn theo đuổi các ngành nghề thuộc lĩnh vực STEM. Những định kiến này không chỉ hạn chế sự lựa chọn nghề nghiệp của các em, mà còn làm mất đi nhiều cơ hội phát triển phù hợp với năng lực và đam mê cá nhân.

Trên thực tế, học sinh tỉnh Lai Châu thuộc nhiều dân tộc khác nhau. Ông Chu Văn Quế - chuyên viên Sở GD&ĐT Lai Châu cho hay, thách thức lớn nhất xuất phát từ những quan niệm và tập quán giới đã ăn sâu vào tiềm thức của cộng đồng các dân tộc thiểu số. Thực trạng này gây khó khăn trong việc thay đổi nhận thức của học sinh và sự đồng thuận từ phụ huynh. Bên cạnh đó, sự thiếu thốn tài liệu giảng dạy chuyên biệt, phù hợp với bối cảnh văn hóa đa dạng và các chương trình tập huấn kỹ năng sư phạm về giới còn hạn chế, khiến giáo viên gặp lúng túng.

Tuy nhiên, ông Quế nhận thấy, học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số đang nuôi dưỡng những khát vọng nghề nghiệp ngày càng đa dạng và dần không bị bó hẹp trong những khuôn mẫu giới truyền thống. Thay vì định kiến “nghề cho nam” hay “nghề cho nữ”, các em mong muốn theo đuổi ngành nghề dựa trên năng lực, sở thích cá nhân và nhận thức về nhu cầu phát triển của quê hương.

“Thực tế, nhiều nữ sinh bày tỏ ước mơ trở thành kỹ sư, chuyên gia công nghệ, hay chiến sĩ công an, cùng đó là những học sinh nam mong muốn cống hiến trong lĩnh vực giáo dục, y tế hay nông nghiệp công nghệ cao”, ông Quế chia sẻ, đồng thời cho biết, điểm chung trong những mong muốn này là khát khao được học hỏi, phát triển bản thân và quay về đóng góp cho bản làng, quê hương.

Theo ông, điều quan trọng là cần tiếp tục tạo môi trường giáo dục và định hướng nghề nghiệp bình đẳng, rộng mở để mọi tiềm năng, không phân biệt giới tính, đều có cơ hội được phát hiện, bồi dưỡng và thành công. Muốn vậy, cần thiết xóa bỏ định kiến giới ngay từ nhà trường; trong đó giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục có vai trò then chốt trong việc nâng cao nhận thức cho học sinh về bình đẳng giới và quyền của cộng đồng LGBTIQ+.

Đã lỗi thời

Nhấn mạnh, định hướng nghề nghiệp cho học sinh cần dựa trên năng lực, sở thích và đam mê cá nhân, không nên bị ràng buộc bởi giới tính, ông Đỗ Đức Lân - Phó Trưởng phòng Quản lý khoa học, Đào tạo và Hợp tác quốc tế (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) cho rằng, các quan niệm “nghề này chỉ dành cho nam”, “nghề kia chỉ hợp với nữ” đã lỗi thời và không phù hợp với xã hội hiện đại. Thậm chí, đây là rào cản vô hình giới hạn tiềm năng phát triển của học sinh.

Trên tinh thần đó, ông kêu gọi các nhà trường, gia đình cùng tạo điều kiện để học sinh được khám phá mọi lĩnh vực, từ kỹ thuật, công nghệ đến chăm sóc, nghệ thuật – một cách công bằng và không phân biệt giới. “Tại Lai Châu, giáo viên đang đối mặt với những trở ngại đáng kể trong nỗ lực giáo dục xóa bỏ định kiến giới”, ông Lân nêu dẫn chứng.

Từ thực trạng trên, ông cho rằng, tập huấn và truyền thông hướng đến xóa bỏ định kiến về giới và định kiến về cộng đồng LGBTIQ+ là một trong những hoạt động cần thiết và trọng tâm, giúp nhà trường xây dựng môi trường học đường an toàn, bình đẳng và tôn trọng sự đa dạng. Ông Lân kêu gọi: Hãy tôn trọng và ủng hộ học sinh nam yêu thích các ngành được cho là “truyền thống của nữ” (Điều dưỡng, giáo dục mầm non); ngược lại, hãy cổ vũ học sinh nữ mạnh dạn theo đuổi các lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học) hay các ngành kỹ thuật khác.

“Xóa bỏ định kiến giới trong định hướng nghề nghiệp không chỉ giúp học sinh phát huy tối đa năng lực bản thân, mà còn góp phần xây dựng lực lượng lao động đa dạng, tài năng và một xã hội công bằng, tiến bộ hơn”, ông Lân nhấn mạnh.

Trên phương diện người học, sinh viên Vũ Khánh Tùng - ngành Tâm lý học, Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam đề xuất, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tổ chức các hội thảo về giới và cộng đồng LGBTIQ+. Ngoài ra, xây dựng không gian an toàn cho các cá nhân trong cộng đồng để họ không bị phân biệt; tổ chức các buổi đối thoại; chia sẻ tiếng nói của cá nhân cộng đồng LGBTIQ+ trong truyền thông…

Lâu nay, chủ đề định kiến giới vẫn nhận được nhiều sự quan tâm của các tổ chức quốc tế, nhà nghiên cứu và cộng đồng nhà trường, bà Lê Anh Lan - đại diện UNICEF Việt Nam nhìn nhận. Theo bà, nhiều nghiên cứu, khảo sát đã chỉ ra định kiến giới là một trong những nguyên nhân của phân biệt đối xử về giới và bạo lực học đường trên cơ sở giới. Những định kiến này trở thành rào cản, kìm hãm sự phát triển của mỗi cá nhân trong học tập, lao động và gia nhập đời sống xã hội.

Cho rằng, xóa bỏ định kiến giới là quá trình dài, GS Lê Anh Vinh – Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh, để có nhận thức đúng đắn về bình đẳng giới là điều không dễ. Việt Nam đã làm được nhiều điều như: Luật Bình đẳng giới ra đời, cùng với nhiều thay đổi trong cách nhìn nhận của toàn xã hội. Tuy nhiên, còn chặng đường dài cần làm để tạo bình đẳng không chỉ trong tiếp cận, mà còn môi trường học tập an toàn, thân thiện. Qua đó, học sinh được tham gia, xóa bỏ định kiến về giới và cộng đồng LGBTIQ+.