Với bài tập này, hiện nhiều học sinh chưa biết cách giải theo phương pháp mà chỉ quen làm thế nào để tìm ra đáp số. Điều đó dẫn đến sự phiến diện, thiếu hiệu quả, không đảm bảo chất lượng.
Để giải quyết thực trạng này, cô Đỗ Thị Hạnh – giáo viên Trường THPT số 2 (Lào Cai) – cho rằng, cần luyện cho học sinh biết cách viết phương trình phản ứng, biết cách khai thác đề bài, suy luận và logic các vấn đề.
Đi sâu vào dạng bài xác định chất dựa vào thành phần định lượng, cô Hạnh chia thành 2 dạng nhỏ như sau:
Dựa vào thành phần định lượng để xác định các chất trên chuỗi phản ứng chữ cái và phân tích định lượng dựa vào phản ứng hóa học để xác định một (hoặc một vài chất trong hỗn hợp).
Dạng bài dựa vào thành phần định lượng để xác định các chất trên chuỗi phản ứng chữ cái
Với dạng bài này, cô Hạnh đưa ra cách giải như sau: Dựa vào dữ liện đề cho (đặc biệt là lưu ý đến tỉ lệ về lượng) để lập ra sơ đồ mối quan hệ giữa các chất, tính toán định lượng liên quan);
Phân chia trường hợp (kết hợp với phân tích định tính) để loại trừ các hợp chất có liên quan, tìm ra tên các chất. Cuối cùng, viết phương trình biểu diễn mối quan hệ các chất, ví dụ:
 |
 |
Dạng 2: Dạng bài tập xác định công thức phân tử của một chất dựa vào sự phân tích định lượng:
Dạng bài này qua 4 bước giải:
Bước 1: Lập công thức tổng quát dạng ABC;
Bước 2: Dựa vào các dữ kiện (chủ yếu đến các thành phần định tính của đề, biện luận để xác định dạng của hợp chất cần tìm;
Bước 3: Dựa vào thành phần định lượng, biện luận, chia trường hợp để loại trừ các hợp chất có liên quan;
Bước 4: Dựa vào tỷ lệ về lượng để lập ra công thức cần tìm.
Cô Hạnh lưu ý: Đây chỉ là 4 bước cơ bản, được đúc rút từ kinh nghiệm thực tế khi giải đề thi, nên trong khi làm cần linh hoạt để khai thác các dữ kiện và kết hợp nhiều phương pháp mang tính sáng tạo để giải.
Dạng 3: Xác định công thức của 1 chất dựa vào kết quả phân tích định lượng (biết thành phần % của các nguyên tố):
Cách giải như sau:
 |
Dạng 4: Tìm công thức hóa học một chất dựa vào phương trình phản ứng hóa học:
Cách giải: Đặt công thức chất đã cho. Gọi a là số mol chất nói trên đã dùng, viết phương trình phản ứng, đặt số mol a vào phương trình và tính số mol các chất có liên quan. Cuối cùng, lập hệ phương trình, giải hệ.
Dạng 5: Lập công thức phân tử của hợp chất hữu cơ gồm các nguyên tố: C, H, O:
Để giải dạng toán này, có thể dùng 1 trong 3 cách:
 |
