Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cấp tập sử dụng thẩm quyền ân xá trong những ngày cuối cùng tại Nhà Trắng trong khi hàng trăm người lao vào chạy đua vận động để được nằm trong danh sách tha tội. Bầu không khí bất thường này khiến chính các nghị sĩ đảng Cộng hòa phải lên tiếng chỉ trích.
Thông thường các đề nghị ân xá hoặc giảm án sẽ được tổng thống xem xét và ra quyết định thông qua tư vấn của các luật sư Bộ Tư pháp Mỹ. Nhưng nhiều nguồn tin cho biết ông Trump thường không quan tâm đến cơ chế này mà trực tiếp quyết định.
Do đó, những quyết định ân xá của Tổng thống Trump thường được cho là mang màu sắc chính trị. Tờ New York Times dẫn lời Giáo sư luật Đại học Harvard là Jack Goldsmith cho biết, khi nghiên cứu 45% trường hợp được Tổng thống Trump ân xá thì có tới 88% trong số này có quan hệ trực tiếp hoặc gián tiếp với ông chủ Nhà Trắng. Họ được cho là đã tìm cách tiếp cận với tổng thống để được ân xá chứ không theo quy trình xét duyệt thông thường qua Bộ Tư pháp.
Càng những ngày cuối của nhiệm kỳ, Tổng thống Trump càng ồ ạt ra lệnh ân xá nhiều hơn. Hôm 22/12, ông tuyên bố ân xá cho 15 người bao gồm một số đồng minh trong đảng Cộng hòa và các cựu quan chức trong chiến dịch tranh cử của ông năm 2016. Chỉ một ngày sau, Tổng thống Trump tiếp tục công bố ân xá cho 26 người, trong đó cũng có nhiều người là đồng minh lâu năm của ông.
Đặc biệt, trong danh sách ân xá mới nhất có tên ông thông gia của Tổng thống Trump là Charles Kushner, bố chồng ái nữ nổi tiếng Ivanka Trump. Doanh nhân bất động sản này bị truy tố vì tội trốn thuế, giả mạo nhân chứng và đóng góp bất hợp pháp cho chiến dịch tranh cử. Trong danh sách ân xá còn có hai cái tên nổi bật là Roger Stone và Paul Manafort, các cựu cố vấn của Tổng thống Trump đã được tha tội ngay trước thềm lễ Giáng sinh.
Ngoài ra, báo chí Mỹ cho biết ông Trump đang cân nhắc ân xá hàng loạt người khác trong những ngày cuối cầm quyền ở Nhà Trắng. Thậm chí giới chuyên gia còn không loại trừ khả năng tổng thống sẽ tự ân xá cho chính bản thân mình cùng các con, để đề phòng những vụ kiện tụng trong tương lai sau khi ông rời Nhà Trắng.
Tổng số người được Tổng thống Trump ân xá những ngày cuối nhiệm kỳ còn cao hơn cả số được ân xá trong 4 năm trước đó cộng lại. Đa phần trong số này lại đều là các đồng minh của ông nên lệnh ân xá đang gây ra tranh cãi gay gắt.
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Nebraska là Ben Sasse đã dùng những lời lẽ chỉ trích nặng nề cho “làn sóng” ân xá và gọi đây là hành động “thể hiện sự thối nát đến tận lõi”. Ông là Thượng nghị sĩ Cộng hòa đầu tiên công khai chỉ trích tổng thống, trong khi nhiều nghị sĩ khác chỉ kêu gọi ông Trump tránh gây ra một vụ bê bối về ân xá.
Mặc dù có nhiều chỉ trích và cảnh báo nhưng thẩm quyền ân xá của Tổng thống Trump được Hiến pháp Mỹ quy định là rất lớn. Báo chí nước này đánh giá “chiến dịch ân xá” của ông Trump ngay trước lễ Giáng sinh là một bước đi táo bạo.
Tuy nhiên, giới truyền thông dự đoán động thái này vẫn chưa phải là cuối cùng, vì Tổng thống Trump còn có thể tung ra nhiều quyết định bất ngờ hơn trước khi phải rời Nhà Trắng vào ngày 20/1/2021.
