Fyodor Lukyanov - một trong những chuyên gia nổi tiếng nhất của Nga trong lĩnh vực quan hệ quốc tế và chính sách đối ngoại, mới đây đã có những nhận định về tình hình trật tự thế giới trong năm 2024.
Theo ông Lukyanov, năm 2024 bắt đầu bằng một cuộc đối đầu quân sự tiếp diễn (Nga-Ukraine) có tầm quan trọng toàn cầu và kết thúc bằng hai cuộc đối đầu (Nga-Ukraine; Israel-Hamas).
Và không có gì đảm bảo rằng, chúng sẽ không tiếp tục cho đến cuối năm 2024 và kéo dài lâu hơn nữa. Chuỗi xung đột, tưởng chừng như về lãnh thổ nhưng về cơ bản là mang tính tồn tại (ít nhất là trong nhận thức của những người liên quan), có thể sẽ kéo dài khá lâu.
Trong thế kỷ 20 - với các cuộc chiến tranh, cách mạng, thuộc địa và giải phóng dân tộc - thế giới bị chia cắt một cách kỳ lạ và phi logic.
Cuộc đối đầu quân sự-tư tưởng nửa sau thế kỷ này dần dần chuyển sang khuôn khổ toàn cầu. Về mặt lý thuyết, mọi va chạm sẽ được giải quyết. Nhưng họ đã không làm như vậy. Ngược lại, ngay khi nền móng bắt đầu lung lay, chúng lại tái diễn với sức sống mới.
Sự gia tăng xung đột hiện nay là dấu hiệu cho thấy cơ cấu quyền lực quốc tế hiện đại đang suy yếu.
Điều này được thực hiện dưới hình thức một "trật tự thế giới tự do" (gần đây được gọi là "trật tự dựa trên quy tắc"). Cơ sở của nó là niềm tin của một nhóm quốc gia vào lẽ phải và sự thật về hệ tư tưởng của họ, có được nhờ chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh.
Dân chủ tự do và kinh tế thị trường đã đánh bại chế độ Xô Viết và nền kinh tế kế hoạch của nó. Nhưng chẳng bao lâu nền dân chủ với tư cách là quyền lực của đa số, có tính đến ý kiến của thiểu số, đã biến thành một cơ chế tự do trong đó thiểu số được trao nhiều quyền về đạo đức và chính trị hơn đa số.
Trường hợp điển hình: Ở hầu hết các nước G7, xếp hạng của các đảng/liên minh cầm quyền hiện cực kỳ thấp, kết quả là, hầu hết mọi cuộc bỏ phiếu đều là một cuộc chiến vì dân chủ.
Hàm ý rằng, dân chủ là chiến thắng của các lực lượng duy trì tính liên tục “đúng đắn”. Theo đó, những người muốn thay đổi đường lối bị coi là kẻ thù của nền dân chủ, ngay cả khi họ chiếm đa số đứng về phía mình.
Khái niệm "đa số thế giới" (tức là các quốc gia bên ngoài cộng đồng phương Tây), đã đi vào từ điển chính trị Nga năm nay, phù hợp với việc phân định giữa các quá trình ở từng quốc gia và ở cấp độ toàn cầu.
Vai trò của việc thiết lập toàn cầu được thực hiện bởi phương Tây. Không có lực lượng "dân túy" nào phản đối nó. Nhưng có một không gian rộng lớn (“đa số thế giới”) tin rằng, thiểu số (phương Tây) đang lạm dụng quyền lực của mình.
Điều đang nổi lên không phải là một sự phản đối cứng nhắc, mà là một sự phản kháng đông đúc - mặc dù đang gia tăng - đang làm giảm hiệu quả các chính sách của Mỹ và các đồng minh.
Trong chính cộng đồng phương Tây, người ta nhận thấy nhu cầu ngày càng tăng của những “người theo chủ nghĩa dân túy” về việc giảm bớt sự tham gia vào các vấn đề thế giới vì chi phí phải trả lớn hơn lợi ích.
Điều này không có tác động trực tiếp và ngay lập tức mà là tác động gián tiếp lâu dài. Nhưng khi lịch sử chuyển động ngày càng nhanh hơn, ý nghĩa của “lâu dài” đang thay đổi.
Năm 2022 là một bước ngoặt, bởi lần đầu tiên thiểu số cầm quyền bị thách thức trực tiếp. Tất nhiên, không phải theo đa số, bởi vì Nga đã ở trong tình trạng "không ở đây cũng không ở đó".
Nhưng một tiền lệ đã được thiết lập. Năm nay là thời điểm để làm quen với thực tế là những hạn chế cũ, chính những “quy tắc” làm cơ sở cho trật tự, đang biến mất và không gian khả năng đang mở rộng cho tất cả mọi người.
Năm 2024 sẽ là “năm của những quyết định vĩ đại”.
Ở các nước hàng đầu phương Tây, một trận chiến nghiêm trọng đang diễn ra giữa những người theo chủ nghĩa dân túy và giới cầm quyền, đấu trường chính tất nhiên là chính nước Mỹ.
Trong vấn đề này, đa số trên thế giới và đa số ở các nước thiểu số có thể tìm thấy một số điểm chung. Và đây chính là nơi mà sự biến đổi hơn nữa của không gian toàn cầu sẽ nhận được động lực mạnh mẽ.
