Theo các nhà khoa học, hiện tượng polar vortex – xoáy cực – đang suy yếu bất thường do quá trình nóng lên đột ngột của tầng bình lưu.
Trong vòng 10 ngày tới, sự thay đổi này có thể khiến khối khí lạnh Bắc Cực tràn xuống các khu vực đông dân cư thuộc Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á. Nhiệt độ tại nhiều nơi có khả năng giảm sâu hơn mức trung bình, tạo ra một tháng 12 lạnh giá và nhiều tuyết.
Các chuyên gia cảnh báo, đây có thể là một trong những đợt biến động xoáy cực sớm nhất từng được ghi nhận kể từ khi có dữ liệu vệ tinh, bởi hiện tượng này thường chỉ xảy ra muộn hơn trong mùa đông.
Xoáy cực vốn được ví như “bức tường gió” giữ không khí lạnh quanh Bắc Cực ở độ cao khoảng 30 km. Khi vòng xoáy này suy yếu hoặc đảo chiều, khối khí lạnh sẽ thoát ra ngoài, tràn xuống các vĩ độ thấp hơn.
Hệ quả là những đợt rét đậm, bão tuyết và đường đi của các cơn bão mùa đông trở nên khó lường. Các nhà khí tượng cho biết, sự kiện lần này có thể làm thay đổi đường đi của dòng jet stream (dòng tia) – vốn quyết định thời tiết ở nhiều khu vực ôn đới.
Một điểm đáng chú ý là hiện tượng nóng lên tầng bình lưu xảy ra ngay trong tháng 11, thời điểm hiếm khi ghi nhận biến động mạnh như vậy. Nhà nghiên cứu Judah Cohen thuộc Đại học Massachusette (MIT) nhận định, đây là sự kiện “gần như chưa từng có” trong lịch sử quan sát.
Nếu xoáy cực tiếp tục suy yếu, các khu vực trung tâm và phía đông nước Mỹ có thể hứng chịu những đợt lạnh sâu, trong khi Alaska lại xuất hiện vùng áp cao ấm bất thường.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng việc dự báo chính xác khu vực nào sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất vẫn còn khó khăn.
Nhà khí tượng Andrea Lopez Lang tại Đại học Wisconsin-Madison, cho biết: “Một khi xoáy cực bị phá vỡ, quá trình phục hồi có thể kéo dài hơn một tháng. Điều này khiến dự báo dài hạn trở nên phức tạp.”
Ngoài ra, việc quan sát hiện tượng này cũng gặp thách thức khi một số vệ tinh quan sát tầng bình lưu đã ngừng hoạt động.
Theo bà Lopez Lang, dữ liệu vệ tinh là công cụ duy nhất giúp theo dõi chính xác sự biến động của xoáy cực, nhưng hiện nay nguồn dữ liệu đang bị gián đoạn do ngân sách và tuổi thọ thiết bị.
Tóm lại, xoáy cực lần này được dự báo sẽ mang đến một mùa đông khắc nghiệt hơn bình thường cho nhiều khu vực thuộc Bắc bán cầu. Dù mức độ và phạm vi ảnh hưởng chưa thể xác định rõ, các nhà khoa học khuyến cáo cần theo dõi sát sao để chuẩn bị cho những kịch bản thời tiết cực đoan trong tháng tới.
