Nhưng bất thường ở chỗ, sau khi nhận tiền xin việc rồi, bị cáo lại mang “sổ đỏ” của cơ quan đi tín chấp với “người đi xin việc”(?). Cơ quan tố tụng huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên có “bỏ quên” chi tiết này để hình sự hóa quan hệ dân sự?
“Phù phép” bản án?
Theo bản án số 94 ngày 31/10/2019 của Tòa án Nhân dân (TAND) huyện Tuần Giáo, Nguyễn Hải Phong bị xét xử 7 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Theo kết quả điều tra của các cơ quan tố tụng huyện Tuần Giáo, đầu năm 2017, Nguyễn Mạnh Cường (SN 1993, trú tại xóm 4, xã Vĩnh Phong, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng) là con chị gái ruột của bị hại Dương Đức Hiển nhờ bị hại xin việc làm tại huyện Tuần Giáo. Do có quen biết với Nguyễn Hải Phong là Trưởng Đài Truyền thanh – Truyền hình (TT-TH) huyện Tuần Giáo nên Hiển có nhờ Phong xin việc cho Cường vào công tác tại đài với chi phí 300 triệu đồng.
Ngày 11/8/2017, Phong đến nhà Hiển thỏa thuận, nhận 248 triệu đồng. 52 triệu đồng còn lại Hiển hẹn khi nào Phong xin được việc cho cháu sẽ đưa nốt. Việc giao nhận tiền được hai bên tiến hành làm giấy biên nhận với sự chứng kiến của Quàng Thị Như Quỳnh và Lò Thị Thẹo (người nhà của Hiển). Sau khi nhận tiền, Phong đem Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) của Đài TT-TH huyện Tuần Giáo, một thẻ Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam đưa cho Hiển giữ. Đến 30/3/2018, thấy Phong không xin được việc cho Cường, tiền nhận thì đã tiêu vào mục đích cá nhân nên Hiển đã làm đơn tố cáo tới Công an huyện Tuần Giáo.
Ông Nguyễn Trọng Thọ (con trai Nguyễn Hải Phong) cho biết: “Buổi chiều hôm bị bắt, ông (nhà báo Linh Phong) có nói lại là vay nợ của hai người: Ông Hiển Ước 100 triệu đồng. Nhưng sau họ đòi gắt quá, ông không có trả rồi ông Hiển dẫn ông nhà tôi (Linh Phong) sang gặp ông Dương Đức Hiển vay tiếp 200 triệu để lấy tiền trả nợ. Có tiền rồi thì bố tôi trả cho ông Hiển Ước 112 triệu (100 triệu tiền gốc và 12 triệu tiền lãi). Số tiền 200 triệu vay của ông Dương Đức Hiển kia là vay lãi, về sau cả gốc và lãi cộng lại thành 278 triệu. Bố tôi đã mang 30 triệu đi trả lãi nên mới còn lại số tiền 248 triệu kia là con số cuối cùng được chốt giữa hai bên”.
“Giấu đầu, hở đuôi”?
Luật sư Nguyễn Thị Minh Châu, thuộc Văn phòng Luật sư Bảo Châu và Cộng sự (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) cho biết: Vụ án đã bộc lộ vô số vi phạm tố tụng hình sự nghiêm trọng ở cấp sơ thẩm.
Các vi phạm thể hiện ở: Khoản 11 Điều 55, Điều 65 Bộ Luật Tố tụng hình sự khi không đưa Nguyễn Trọng Thọ (con trai bị cáo) vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Vi phạm Điều 15 Bộ luật Tố tụng hình sự về xác minh sự thật của vụ án. Điều 66 quy định về người làm chứng. Điều 88 sử dụng chứng cứ không hợp pháp để buộc tội bị cáo. Khoản 1 Điều 293, Điều 297 khi vắng mặt người làm chứng nhưng tòa án không hoãn phiên tòa mà vẫn tiến hành xét xử. Vi phạm Khoản 1 Điều 293 quy định về công bố lời khai của người làm chứng vắng mặt tại phiên tòa và Điều 13 về nguyên tắc suy đoán vô tội.
Theo luật sư, trong quá trình xét xử vụ án, bất chấp đề nghị của bị cáo và người bào chữa đề nghị hoãn phiên tòa, dẫn giải người làm chứng Nguyễn Mạnh Cường ra tòa làm rõ sự thật nhưng phiên tòa vẫn tiến hành xét xử dù vắng mặt người làm chứng bắt buộc mà không có sự thẩm định lời khai của nhân vật này tại phiên tòa. Điều này dẫn đến hậu quả lời khai của nhân chứng quan trọng trong vụ án chưa được thẩm định nhưng tòa án cấp sơ thẩm vẫn phán quyết kết tội bị cáo.
Cũng theo luật sư, tại bút lục 95 (biên bản ghi lời khai của Nguyễn Xuân Bình, bố của Nguyễn Mạnh Cường) thể hiện ngày 25/4/2019 do một người xưng là cán bộ điều tra của Công an huyện Tuần Giáo tên Chu Văn Hoàng, nhưng trong Quyết định phân công điều tra viên, cán bộ điều tra của Cơ quan CSĐT không hề có tên cán bộ này.
Tại Quyết định phân công điều tra viên, cán bộ điều tra tiến hành điều tra vụ án hình sự số 72 ngày 14/5/2019 của Cơ quan CSĐT Công an huyện Tuần Giáo cũng không hề thể hiện ông Hoàng được phân công, nhưng lại tự ý tham gia tố tụng, thực hiện hoạt động tố tụng tại các bút lục số 45, 93, 94, 95, 96. Các bút lục này bị coi là không hợp pháp nhưng vẫn được sử dụng làm chứng cứ buộc tội bị cáo là vi phạm Điều 86 Bộ Luật Tố tụng hình sự quy định về chứng cứ. Tại các bút lục số 93, 94 (biên bản ghi lời khai của Nguyễn Mạnh Cường) còn cho thấy 3 nét chữ viết khác nhau.
Ông Nguyễn Trọng Thọ chính là người đã trả 248 triệu đồng cho bị hại Dương Đức Hiển. Thọ đã can thiệp trực tiếp vào vụ án, cần phải đưa vào tham gia tố tụng để giải quyết hậu quả pháp lý của số tiền đã đưa cho ông Hiển. Bản án sơ thẩm không đưa ông Nguyễn Trọng Thọ tham gia tố tụng là vi phạm nghiêm trọng khi số tiền đã được định đoạt trong bản án mà không ai quan tâm đến chủ nhân của số tiền này.
Luật sư Trần Ngọc Tuyên, người trực tiếp bào chữa cho bị cáo Nguyễn Hải Phong tại phiên phúc thẩm cho rằng, có nhiều dấu hiệu bất thường trong vụ án này. Điển hình như: Bản chất số tiền 248 triệu đồng là bắt nguồn từ quan hệ vay tiền lãi có bảo đảm, trong đó 200 triệu đồng là gốc và 48 triệu tiền lãi (với lãi suất 2.000 đồng/1 triệu/1 ngày). Do đó, việc bị cáo nhận số tiền 248 triệu đồng để xin việc cho cháu của bị hại nhưng lại phải cắm sổ đỏ cơ quan, Thẻ hội viên Hội Nhà báo cho người đang cầu cạnh mình, như trong hồ sơ của các cơ quan tố tụng huyện Tuần Giáo là không logic.
Thù vặt?
Đối diện với mức án 7 năm tù giam, ông Nguyễn Hải Phong đã làm đơn kêu oan. Theo nội dung đơn thư, đầu năm 2013, bị cáo và phóng viên nhiều cơ quan báo chí Trung ương và địa phương tham gia viết bài phản ánh tiêu cực tại vụ “mại dâm nhà nghỉ Thúy Nga” liên quan trực tiếp đến Công an và VKSND huyện Tuần Giáo. Bài viết khiến con đường quan lộ của một số cán bộ chủ chốt ở những cơ quan này bị ảnh hưởng (có cả cán bộ làm thẩm định viên của vụ án này).
Luật sư Trần Ngọc Tuyên khẳng định, chính ông cũng là người tham gia bào chữa, trực tiếp tìm hiểu Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 39 ngày 9/6/2013 của Cơ quan CSĐT Công an huyện Tuần Giáo liên quan đến vụ chứa mại dâm tại nhà nghỉ Thúy Nga. “Đây cũng là điều cần phải lưu ý để xem xét lại toàn bộ diễn biến vụ án mà cơ quan điều tra đưa ra, xem có mâu thuẫn, trả thù, làm sai bản chất vụ án ngay từ cơ quan điều tra hay không”, ông Tuyên nói.
Nhà báo Nguyễn Vân Chương, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Điện Biên cho biết, chính bản thân ông cũng hoài nghi về việc hình sự hóa một quan hệ dân sự.
“Khi Bản án sơ thẩm của TAND huyện Tuần Giáo tuyên nhà báo Nguyễn Hải Phong 7 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trong chúng tôi đã dấy lên sự nghi ngờ về việc hình sự hóa một quan hệ dân sự. Vì đây chỉ là quan hệ vay nợ. Có mấy vấn đề để chúng tôi xác định đây chỉ là quan hệ dân sự. Thứ nhất, là việc vay nợ 300 triệu theo như đơn kháng cáo lên phúc thẩm của anh Phong là có cơ sở, không có chuyện xin việc làm hợp đồng ở một Đài huyện miền núi tỉnh nghèo như Điện Biên mà lại phải chi tới 300 triệu đồng, rất vô lý. Thứ hai là nhờ giúp xin việc mà bắt thế chấp sổ đỏ và Thẻ hội viên Hội Nhà báo; giấy biên nhận tiền để giúp xin việc lại đánh máy sẵn đầy đủ thông tin phía người cho vay, riêng thông tin phía anh Phong lại là chữ viết tay điền vào, là rất đáng nghi ngờ”, nhà báo Nguyễn Vân Chương nói.
Sau khi TAND tỉnh Điện Biên quyết định hủy toàn bộ Bản án sơ thẩm Hình sự số 94 của TAND huyện Tuần Giáo, trả hồ sơ để tiến hành điều tra lại vụ án “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, dư luận đang trông chờ vào một kết quả khách quan, minh bạch để bảo đảm tìm ra đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.
