Không “ưa” khẩu vị rủi ro
Ngày 23/4, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã đấu thầu bán vàng miếng theo kế hoạch.
Tại buổi đấu thầu vàng miếng đầu tiên sau 11 năm, có 11 đơn vị tham gia dự thầu, gồm 7 ngân hàng và 4 doanh nghiệp.
Theo thông báo, tổng khối lượng vàng miếng đưa ra đấu thầu là 16.800 lượng. Khối lượng vàng miếng của một lô giao dịch là 100 lượng/lô. Loại vàng miếng bán là vàng miếng SJC được NHNN tổ chức sản xuất. Hình thức là đấu thầu theo giá.
Đơn vị tham gia đấu thầu sẽ phải đặt cọc 10%. Khối lượng tham chiếu để tính giá trị đặt cọc là khối lượng đặt thầu dự kiến của mỗi thành viên. Khối lượng đấu thầu tối thiểu một thành viên được phép đặt thầu là 14 lô (tương đương 1.400 lượng). Khối lượng đấu thầu tối đa một thành viên được phép đặt thầu là 20 lô (tương đương 2.000 lượng).
Bước giá dự thầu là 10.000 đồng/lượng. Bước khối lượng dự thầu là 1 lô (100 lượng). Mỗi thành viên dự thầu chỉ được đăng ký một mức giá tối thiểu bằng hoặc cao hơn giá sàn do NHNN công bố.
Kết quả đấu thầu cho thấy, chỉ có 2 trong số 11 đơn vị tham gia dự thầu trúng thầu, với số lượng khá “khiêm tốn” là 3.400 lượng. Như vậy, rõ ràng doanh nghiệp không mấy mặn mà nên dẫn đến tình trạng “ế” 13.400 lượng (tương đương 80%) trong phiên đấu thầu vừa qua.
Giá trúng thầu cao nhất là 81,33 triệu đồng/lượng; giá trúng thầu thấp nhất là 81,32 triệu đồng/lượng.
Trong khi đó, giá tham chiếu để tính giá trị đặt cọc được ấn định là 80,7 triệu đồng/lượng, dù đã thấp hơn mức giá tham chiếu dự kiến áp dụng cho phiên đấu thầu vàng ngày 22/4 là 1,1 triệu đồng/lượng.
Trước đó, giá tham chiếu để tính giá trị đặt cọc là 81,8 triệu đồng/lượng.
Theo quy định của NHNN, khối lượng đấu thầu tối thiểu một thành viên được phép đặt thầu là 14 lô, tương đương 1.400 lượng; tối đa là 20 lô, tương đương 2.000 lượng. Trên thực tế, ở thời điểm này, rất ít doanh nghiệp dám “ôm” 1.400 - 2.000 lượng vàng.
Lãnh đạo một ngân hàng cho biết, ngân hàng từ chối tham gia phiên đấu thầu vàng miếng của NHNN vì biên lợi nhuận rất thấp, chỉ khoảng 20.000 đồng/chỉ nên ngân hàng không muốn đầu tư vào vàng.
“Mức đặt thầu tối thiểu này là quá cao so với nhu cầu thị trường hiện nay. Theo tính toán, nhu cầu tiêu thụ vàng miếng SJC bình quân của toàn thị trường khoảng 200 - 300 lượng/ngày. Ngày cao điểm ghi nhận mức bán ra 400 lượng - gần như cao nhất kể từ đầu năm nay.
Với sức tiêu thụ này, đặt cọc mua ngay 1.400 lượng vàng miếng thì không biết bao giờ mới bán hết. Trong khi đó, hầu hết doanh nghiệp kinh doanh vàng đều tuân thủ nguyên tắc mua bao nhiêu bán bấy nhiêu, bởi giá vàng tăng - giảm liên tục, do đó việc trữ một khối lượng vàng giá cao trong bối cảnh giá vàng thế giới biến động mạnh là rất rủi ro”, vị lãnh đạo ngân hàng chia sẻ.
Giải pháp bình ổn giá tạm thời
Theo đánh giá của ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA), cố vấn Hội đồng Vàng thế giới tại Việt Nam, việc NHNN đấu thầu vàng ở thời điểm này và lại yêu cầu số lượng mua tối thiểu là 1.400 lượng cũng khiến các đơn vị tham gia đấu thầu hết sức cân nhắc.
Với giá tham chiếu 80,7 triệu/lượng để các đơn vị tham gia đấu thầu đặt cọc, với tỷ lệ đặt cọc là 10%, để đặt mua tối thiểu 1.400 lượng vàng, doanh nghiệp cần đặt cọc hơn 11 tỷ đồng và tổng số tiền phải thanh toán là 113 tỷ đồng cho một lô.
Ông Khánh cho rằng, bỏ ra số tiền lớn như vậy, nếu trúng thầu thì không biết có tiêu thụ kịp không vì sức mua của thị trường lúc này rất chậm.
Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, giá tham chiếu và khối lượng đấu thầu tối thiểu là điều khiến các doanh nghiệp “rụt rè” khi đăng ký tham gia đấu thầu vàng miếng của NHNN.
Giá tham chiếu NHNN đưa ra là 80,7 triệu đồng/lượng, gần ngang bằng mức niêm yết mua vào của các cơ sở kinh doanh vàng. Việc chọn giá khởi điểm đấu thầu bằng giá mua vào của các doanh nghiệp có thể do Nhà nước đóng vai trò trung gian, phải nhập vàng từ nước ngoài.
Việc nhập khẩu khối lượng vàng lớn cũng mất nhiều loại phí, trong đó có phí bảo hiểm. Điều này tiềm ẩn rủi ro do giá vàng thế giới liên tục biến động.
Nguyên nhân lớn nhất có thể do quy định về khối lượng đấu thầu tối thiểu là 14 lô (tương đương 1.400 lượng vàng). Với khối lượng tối thiểu lớn như vậy, một số đơn vị không đủ tiềm lực tài chính để tham gia phiên đấu thầu vàng của NHNN.
Trong khi đó, nhu cầu của doanh nghiệp không phải là đầu cơ, mà chỉ cần cân đối trạng thái đã bán trước đó. Vì vậy, NHNN cần điều chỉnh khối lượng tối thiểu, bởi đa số doanh nghiệp chỉ có nhu cầu mua vài trăm lượng vàng.
Đấu thầu là mua khối lượng nhiều, cần nguồn vốn để nắm giữ đến khi tiêu thụ hết. Điều này không phải đơn vị nào cũng đủ tiềm lực tài chính để thực hiện. Việc trữ khối lượng vàng giá cao trong bối cảnh giá vàng thế giới, tỉ giá nhiều biến động khó lường tạo nên rủi ro không nhỏ.
Chia sẻ với báo chí, TS Duy Phương cho rằng, thị trường vàng hiện nay chưa thỏa cơn khát. Sau đấu thầu, giá vàng trong nước có xu hướng tăng trong khi giá thế giới không thay đổi. NHNN cần tổ chức thêm 2 - 3 phiên đấu thầu nữa để bán được 10.000 - 15.000 lượng, mới đủ tác động đến thị trường vàng, giúp co hẹp sự chênh lệch của giá vàng trong nước và thế giới.
Tuy vậy, ông Duy Phương nêu quan điểm đấu thầu vàng chỉ là giải pháp tình thế để bình ổn giá. Thị trường vàng Việt Nam không chỉ có vàng miếng SJC, mà còn nhiều loại vàng nguyên liệu khác. Việc đấu thầu chỉ giải quyết vấn đề ở vàng miếng SJC, còn vàng miếng, vàng nhẫn, vàng nữ trang… vẫn cần nguồn cung để đáp ứng nhu cầu thị trường.
Đối với các nhà đầu tư, theo đánh giá của chuyên gia Trần Minh Phong, “cơn sốt” vàng thời gian gần đây làm cho giá vàng có nhiều phiên thay đổi. Các nhà đầu tư cần cẩn trọng trong quyết định, không nên “để chung trứng vào một giỏ”, chỉ nên đầu tư 1/3 tiền của mình vào vàng, còn lại chia nhỏ vào các kênh đầu tư khác để tránh thua lỗ.
Chuyên gia Phong cho rằng, việc NHNN đấu thầu vàng sẽ phần nào giúp hạ nhiệt cơn sốt vàng và giảm giá vàng. Nhưng NHNN phải dự phòng một lượng vàng rất lớn để tung vào thị trường thì mới có thể ổn định cung cầu trên thị trường vàng. Ngoài ra, cần tu sửa Nghị định 24 và cần thành lập một sàn vàng quốc gia.
