Chúng ta đọc nhiều về các tấm gương của chữ Hiếu. Ta nghĩ rằng Hiếu có nghĩa là nghe lời, báo đáp, một lòng thờ kính. Không sai, nhưng liệu đã đủ?
Nếu bố mẹ sai thì sao? Bạn phải làm gì?
Bài viết hôm nay, tôi sẽ dẫn dắt từ bài báo của Vnexpress được trình bày bởi chuyên gia tâm lý Phạm Thị Thúy về trường hợp ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, mà nhiều người đánh giá anh rằng bất hiếu. Có thật sự đó là bất hiếu hay không?
Có một dòng tư tưởng cho rằng đạo hiếu được chia làm 3 mức: Tiểu hiếu là luôn tôn kính nghe lời cha mẹ; Trung hiếu là chăm lo phụng dưỡng cha mẹ, còn Đại hiếu nghĩa là con cái biết tu thân, tự lo được cho mình, phát triển bản thân, sống hạnh phúc thành công khiến cha mẹ rạng danh, mãn nguyện.
"Như vậy, nếu con cái cố tình che giấu những việc làm sai trái của cha mẹ - như điều nhiều người mong đợi Đàm Vĩnh Hưng Làm - thì là ngu hiếu chứ không phải là báo hiếu".
Thực tế, cha mẹ cũng là con người và có thể có những lúc mắc sai lầm. Khi ấy, việc con nên làm là can ngăn, giúp người sinh thành không lấn sâu vào con đường sai trái.
Nếu tiếp tục che giấu hay cố gắng nai lưng ra trả nợ cho mẹ là con đang dung túng và tiếp tay. Hơn nữa, như trường hợp của mẹ Đàm Vĩnh Hưng, cái sai đó còn liên lụy tới nhiều người thì càng cần phải được nói ra cho sáng tỏ và ngăn chặn hành động tiêu cực tiếp diễn.
Nhà tâm lý cho rằng, lâu nay, nhiều người thường hiểu sai về chữ hiếu. Sai lầm lớn nhất là họ cho rằng có hiếu nghĩa là phải luôn nghe lời bố mẹ.
"Tôi từng chứng kiến không biết bao nhiêu người đau khổ cả đời vì phải gạt nguyện vọng của bản thân đi để phục tùng, làm nghề hay lấy vợ/chồng theo ý bố mẹ", bà Thúy cho biết.
Hãy dừng ở đây, và nhìn vào một chân lý thế này:
Thực tế, khi con cái hạnh phúc, thực hiện được những hoài bão của bản thân thì cha mẹ mới thực sự mãn nguyện. Nếu vì phải nghe lời phụ huynh trong nhất thời mà cuối cùng con bất hạnh thì cha mẹ chỉ thấy phiền muộn, hối hận suốt quãng đời còn lại của họ.
Mối quan hệ cha mẹ - con cái là mối quan hệ hai chiều, nhân quả. Cha mẹ sinh ra con không có nghĩa là con thuộc quyền sở hữu của họ và con phải một mực phụng dưỡng, làm theo ý cha mẹ. Bản thân bố mẹ cũng cần biết ơn con.
Khi sinh và nuôi dạy con, bạn được trải nghiệm bao nhiêu niềm vui và học hỏi thêm nhiều điều giá trị về cuộc sống. Nếu bố mẹ yêu thương, chăm sóc và ân cần dạy bảo, con cái sẽ cảm kích và tự nguyện báo hiếu. Còn nếu người con phải làm việc đó vì nghĩa vụ, sự ép buộc theo chuẩn mực pháp luật, đạo đức thì đó không phải là có hiếu.
"Đừng mong con báo hiếu khi người sinh thành vô trách nhiệm hay đối xử khắc nghiệt tệ bạc với con", bà Thúy bày tỏ.
Trước Đàm Vĩnh Hưng có câu chuyện về cặp đôi bị bố mẹ ngăn cấm trong việc hôn nhân, đấy là một chuyện gặp quá nhiều trong xã hội. Ai đang đọc bài này có thể cũng là người trong cuộc của những bứt rứt đó.
Nhà tâm lý Trần Thị Hồng Hà, Trung tâm tư vấn tình yêu - hôn nhân - gia đình, Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam cho rằng, nhiều người bám vào quan điểm lạc hậu cho rằng bố mẹ là người nắm quyền sinh quyền sát nên bắt con phải phục tùng, "báo đáp", làm khổ con cái cả đời.
Thực ra, người con cũng là một cá thể độc lập, có khát vọng và cuộc đời riêng. Bố mẹ nên sống như thế nào để con cái kính trọng chứ không phải ép buộc việc thực hiện chữ hiếu.
"Bố mẹ là người trưởng thành, phải có trách nhiệm với các hành vi của mình. Nếu làm sai, họ phải chịu trách nhiệm, không thể bắt con cái gánh hậu quả", nhà tâm lý bày tỏ.
Bà Hà cho biết, bà từng tư vấn rất nhiều trường hợp bố mẹ thực sự là nguồn khổ cho con. Có những người không những sinh con ra không chăm lo, dạy dỗ mà tự họ còn trở thành "món nợ" cả đời cho con.
Hay gặp hơn cả là những người lấy quyền sinh thành để cấm đoán chuyện hôn nhân, bắt con phải lựa chọn giữa người mình yêu và cha mẹ với những thách thức như: "Mày muốn lấy nó thì phải bước qua xác tao", "mày không nghe thì tao từ mặt"...
Có những người sống chung với bố mẹ mà luôn bị đè nén, thậm chí có nguy cơ tan vỡ gia đình riêng vì sự can thiệp thô bạo của phụ huynh nhưng vẫn ngậm đắng nuốt cay cam chịu vì sợ "vùng lên" ra riêng sẽ mang tiếng bất hiếu.
Đã đến lúc người trẻ hiện đại cần phải nhìn nhận rõ ràng hơn để tránh sự mù quáng.
Quan niệm sinh con để có người phụng dưỡng lúc tuổi già có từ xa xưa, xuất phát từ nền nông nghiệp lúa nước khi các gia đình muốn có nhiều nhân lực để sản xuất.
Thời nay, tư tưởng này cần được thay đổi. Sinh ra một đứa con mới chỉ là làm cha mẹ về mặt sinh học, như rất nhiều người hiến trứng, hiến tinh trùng.
Điều quan trọng là cần giáo dục con, hiểu được tâm tư, mong muốn để tạo điều kiện cho con phát triển chứ không phải nặn con theo ý mình. Còn con cái có hiếu là giữ thái độ lễ phép với cha mẹ nhưng hoàn toàn có quyền thể hiện quan điểm riêng và sống theo cách của mình.
Đó là quyền mưu cầu hạnh phúc!
