Ra đi để… trở về
Sau khi hoàn thành chương trình Cử nhân Toán - Tin học với danh hiệu thủ khoa đầu ra Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐHQG TPHCM) vào năm 2008, Nguyễn Thanh Bình tiếp tục theo đuổi con đường học tập, nghiên cứu khoa học (NCKH) tại nước ngoài. Anh tốt nghiệp thạc sĩ Toán Ứng dụng tại Đại học Orleans (Pháp) năm 2009. Sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ (loại ưu) tại Đại học Bách khoa Paris (Ecole Polytechnique), Nguyễn Thanh Bình trở về công tác tại Khoa Toán - Tin học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên từ năm 2013 đến nay.
8 năm làm công tác giảng dạy và NCKH, anh sở hữu hơn 50 công trình khoa học, trong đó có 10 bài báo được đăng tại các tạp chí quốc tế uy tín như SIAM Review (SCI Q1, IF = 14.686), SIAM Journal on Applied Mathematics (SCI Q1, IF = 1.718), Knowledge-based System (SCI Q1, IF = 8.038), Information Sciences (SCI Q1, IF = 6.795), NeuroComputing (SCI Q1, IF = 5.719)…
Để giành được giải thưởng cao quý Quả cầu vàng do Trung ương Đoàn TNCS TP Hồ Chí Minh và Bộ Khoa học Công nghệ trao tặng, TS Nguyễn Thanh Bình đã đệ trình 4 bằng sáng chế quốc tế liên quan đến việc xây dựng các hệ thống về trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực thẩm định chất lượng sản phẩm ở các nhà máy và xưởng sản xuất trong công nghiệp.
Trong đó, anh có một bằng sáng chế được cấp tại Mỹ vào tháng 7/2021 liên quan đến việc xây dựng hệ thống đánh giá chất lượng sợi vải tự động trong lĩnh vực may mặc bằng cách sử dụng máy đo quang phổ.
Đây là bằng sáng chế đầu tiên trên thế giới liên quan hệ thống này và đang triển khai áp dụng trong doanh nghiệp. Ba bằng sáng chế còn lại đang chờ xét duyệt liên quan đến việc xây dựng các hệ thống AI để dự đoán các lỗi có khả năng xảy ra trong quá trình sản xuất tại nhà máy may mặc. Và sáng chế “Đánh giá chất lượng sản xuất của các nhà máy may mặc một cách tự động thông qua dự liệu thẩm định lịch sử và cũng như ước lượng rủi ro trong quá trình sản xuất đơn hàng” tại các nhà máy công nghiệp. Các bằng sáng chế này bắt đầu triển khai áp dụng thực tế.
Tập trung theo đuổi nghiên cứu về các ứng dụng AI trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, TS Nguyễn Thanh Bình cho biết: “Tôi thích mở rộng các nghiên cứu có tính ứng dụng thực tiễn. Hiện, tôi tập trung vào AI, bởi trí tuệ nhân tạo ngày càng đóng vai trò quan trọng và có nhiều ứng dụng khác nhau trong đời sống xã hội. Những nghiên cứu có tính ứng dụng cao mà mình đang triển khai sẽ tiết kiệm nhiều chi phí sản xuất, gia tăng năng suất cho doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp cũng như từng bước nâng cao kết quả sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp ở Việt Nam”.
Hoàn thành bằng tiến sĩ loại ưu tại Pháp với nhiều cơ hội rộng mở cho công việc tại nước ngoài nhưng vẫn quyết trở về nước làm việc, bởi theo anh, ở Việt Nam còn có mẹ, quê hương, bạn bè và đồng nghiệp.
“Quan trọng hơn, tôi muốn cống hiến và phục vụ cho quê hương mình, được sống và làm khoa học trên chính quê hương, đất nước mình. Dẫu biết sẽ có nhiều khó khăn vì điều kiện nghiên cứu khoa học không thể bằng ở nước ngoài, nhưng tôi nghĩ đó là một thử thách riêng và cũng thú vị, giúp mình có thêm động lực. Về nước gần 10 năm, tôi cảm thấy lựa chọn của mình hoàn toàn chính xác và tự hào về những gì mình đã làm được”, TS Bình chia sẻ.
Niềm vui của người truyền lửa
Theo TS Nguyễn Thanh Bình, các giải thuật và thuật toán trong tất cả mô hình học của ứng dụng trí tuệ nhân tạo đều chứa đựng bên trong những mô hình tối ưu, tính toán và ước lượng phức tạp sử dụng các công cụ toán học để giải quyết.
“Vai trò của toán học vô cùng quan trọng trong việc xây dựng những công cụ và thuật toán trong lĩnh vực máy học. Từ đó, chúng ta có thể áp dụng công cụ và thuật toán này để xây dựng các hệ chuyên gia, hệ thống trí tuệ nhân tạo cho bài toán thực tế. Tôi thấy mình may mắn khi là dân toán và được học chuyên sâu về toán. Thực tế toán học rất kỳ diệu bởi nó giải quyết gần như mọi vấn đề của cuộc sống hiện nay”, TS Bình chia sẻ.
Minh chứng cho sự thành công khi tối ưu được toán trên nền tảng NCKH, trong năm 2021, TS Nguyễn Thanh Bình đã có công trình nghiên cứu mang ý nghĩa thực tế bằng cách sử dụng AI trong các ứng dụng, cụ thể như: Công trình “Multi-source Machine Learning for AQI Estimation” đưa ra hướng tiếp cận máy học để dự đoán mức độ ô nhiễm không khí ở thành phố lớn.
Trong công trình này, nhóm nghiên cứu chế tạo một thiết bị IoT để thu thập dữ liệu ô nhiễm ở các tuyến đường khác nhau qua các quận, huyện từ huyện Nhà bè, Quận 4, Quận 1, Quận 3, Quận 10, quận Bình Thạnh, Quận 2, quận Thủ Đức và đưa ra mô hình dự đoán có độ chính xác cao. Kết quả nghiên cứu được chấp nhận báo cáo tại Hội nghị IEEE Big Data. Công trình nghiên cứu được xuất bản vào tháng 1/2021.
Anh và nhóm nghiên cứu cũng xây dựng các hệ thống mang tính ứng dụng thực tế như hệ thống phân tích sắc thái (sentiment classification) với công trình “A Novel Approach for Enhancing Vietnamese Sentiment Classification” được báo cáo tại Hội nghị SoMeT 2021, hệ thống Hỏi - Đáp tự động (Question Answering platform) với công trình “SPBERT: An Efficient Pre-training BERT on SPARQL Queries for Question Answering over Knowledge Graphs” được báo cáo tại Hội nghị ICONIP 2021…
TS Nguyễn Thanh Bình cho rằng: Để định hình được sản phẩm nghiên cứu khoa học trên thị trường, cần có sự giúp đỡ của các doanh nghiệp và công ty để làm cầu nối, giúp các kết quả nghiên cứu khoa học có thể đưa ra thành những ứng dụng cụ thể. Bên cạnh đó, sự quan tâm và hỗ trợ của Nhà nước cũng sẽ là sự động viên vô cùng quý giá, tạo nền tảng để đưa sản phẩm nghiên cứu, sáng chế nhanh chóng đi vào cuộc sống.
