 |
| Học sinh người Việt ở Campuchia về Khánh An (huyện An Phú, tỉnh An Giang) đi học |
Dòng sông Hậu dọc tuyến biên giới An Giang chạy qua các xã Phú Hữu, Khánh An, Khánh Bình, thị trấn Long Bình (huyện An Phú) và đối diện bên kia là xã Pẹc Chạy (quận Kor Thum , tỉnh Kần Dal). Cư dân vùng biên giới Việt Nam – Campuchia rất thân mật với nhau, phần đông đều có họ hàng thân thuộc 2 bên bờ.
Chị Nguyễn Thị Hằng, quê ở Vĩnh Hậu, lấy chồng rồi về bên Pẹc Chạy lập nghiệp và sâu tận Mương Vú, cách bờ sông Hậu chừng 4 đến 5 cây số. Hôm gặp lại, chị tâm sự: “Cố gắng mần ăn, bữa đói bữa no; nhưng vẫn ráng cố gắng cho hai đứa con gái về Khanh An đi học”.
Ở xã Pẹc Chạy, người Việt chiếm hơn 70% dân số, còn dọc theo 2 xã Sầm Pa Puôl và Sơn Kha Mau cũng có, nhưng ít hơn và sống rải rác. Tổng cộng 3 xã giáp ranh khu vực Cửa khẩu quốc gia Chray Thum – Khánh Bình có hơn 1.000 hộ người Việt. Dân cư Pẹc Chạy ở dọc dòng sông Hậu, không có chợ búa nhóm họp, cho nên con cá và lá rau đều phải qua Khánh An.
Nhiều người nói, những năm trước đây, chính quyền quận Kor Thum cho thành lập trường học ở sâu trong Mương Vú để dạy cho con em Campuchia, còn người Việt thì muốn cho con quay về học tiếng mẹ đẻ. Mặc dù, ai cũng biết bước đường đến trường rất gian nan, vất vả; nhưng mong sao con cái nói thông, viết thạo tiếng Việt cũng được rồi!
Mùa lũ đang dâng cao, chiếc xuồng lườn gắn máy từ Khánh An lướt nhanh, băng đồng sang Mương Vú mênh mông như biển nước. Từ xa, có mấy gian nhà sàn xen lẫn chòm cây thưa thớt, trông phải hoảng sợ trước những đợt sóng to gió lớn.
Gia đình chị Quách Thị Tư hoàn cảnh khó khăn, vợ chồng dải nắng dầm sương nuôi con. Chị vui mừng khi 2 đứa nhỏ – Nguyễn Văn Thanh và Nguyễn Thị Tú – sang học tại Trường Tiểu học A Khánh An. “Tui sợ qua Khánh An người ta không nhận, vì mang quốc tịch Campuchia. Rất may, được sự giúp đỡ tận tình, cho hai đứa nhỏ vô học. Vợ chồng tui hết sức mang ơn”. – chị Tư bày tỏ.
Như con em ruột thịt
 |
| Sau giờ tan học, các em lại quay về Campuchia |
Do đặc thù quan hệ cư dân 2 bên ddòng sông biên giới và nhu cầu học của con em người Việt ngày càng nhiều, Phòng Tư pháp huyện An Phú đã hướng dẫn Ban Tư pháp các xã Khánh An, Khánh Bình và thị trấn Long Bình lập khai sinh hệ B (có chủ hộ đứng ra bảo lãnh).
Ông Huỳnh Văn Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Khánh An, giải thích: Giúp con em mình biết đọc và biết viết tiếng Việt là chủ yếu. Đối với những trường hợp con em học cao, phải làm khai sinh thực thụ và người thân bảo lãnh thường trú. Theo chính sách chung, các cơ quan chức năng luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi, để trẻ em người Việt ở Campuchia được sang học chương trình tiếng Việt. Các bến đò chính của xã còn cam kết không thu tiền học sinh Việt kiều và bảo đảm trang bị an toàn đường sông.
Về thăm các trường học ở xã Khánh An (huyện An Phú, tỉnh An Giang), chúng tôi nghe chuyện vận động trẻ em trong độ tuổi đến trường và số đó hầu hết thuộc diện con em người Việt ở bên Pẹc Chạy. “Dù đến sớm hay đến muộn, trường vẫn bố trí chung một lớp, không tách rời. Tất nhiên, sẽ có khó khăn, nhưng phải cố gắng khắc phục, do không còn cách nào khác hơn”. – cô giáo Nguyễn Thị Sành, Hiệu trưởng Trường Tiểu học A Khánh An, khẳng định. Hiện tại học sinh vào lớp, con em người Việt ở Campuchia quay về chiếm đến 50% toàn trường và qua cập nhật cho thấy, số lượng có chiều hướng tăng lên, nhất là khối lớp 1 vượt dự kiến.
Triển khai Chương trình 135 của Thủ tướng Chính phủ, xã Khánh An được công nhận thoát khỏi diện nghèo và hưởng lợi từ các công trình thiết yếu, trong đó việc xây dựng nhiều phòng học mới. Ngoài ra, xã cũng đã hoàn thành Đề án “Xóa nhà tre lá và dột nát tạm bợ” do UBMTTQ Việt Nam tỉnh An Giang phát động.
Ông Nguyễn Văn Khên, Phó Chủ tịch UBND huyện An Phú, nói: “Cơ sở vật chất tạm ổn, sẵn sàng đón nhận trẻ em người Việt từ Campuchia sang học. Thấy vậy, so với yêu cầu còn nhiều việc phải làm, để đạt mức chất lượng tối thiểu. Dẫu sao, chúng tôi vẫn phải thực hiện tốt chính sách đại đoàn kết vùng biên giới, trước hết là đối với kiều bào người Việt”. Nhờ vậy, 117 hộ Việt kiều Campuchia đã về định cư trước năm 1995, nay đã được lập hộ tịch và hộ khẩu, con em đảm bảo giấy tờ hợp lệ để vào năm học mới.
Niềm vui năm học mới
Bến chợ Khánh An bây giờ rất đông vui, ngày 2 buổi, chiếc phà đưa rước học đếu đều, như thể chiếc cầu nối nhịp 2 bên bờ biên giới Việt Nam – Campuchia. Mấy chiếc xuống lườn gắn máy hoạt động cháo chan, chuyên đưa rước khách trong mùa lũ và các em học sinh ở sâu tận Mương Vú.
Cậu bé Nguyễn Văn Lượng, học sinh Trường THCS Khánh An khoe, nhà em ở ngang sông (xã Pẹc Chạy) nên lúc nào đi học cũng đúng giờ, còn các bạn ở xa hơn bị trễ hoài vì chờ đò, hoặc quá giang người quen. Còn em Trần Minh Số, học Trường THPT An Phú kể, mỗi ngày hai anh em đi học phải tốn 10.000 đồng do nhà ở xa tận Mương vú, rồi xuống trung tâm huyện An Phú khoảng 20 cây số nữa; trung bình cha mẹ cho hai anh em cở 20.000đ/ngày mới đủ chi phí.
Anh Huỳnh Văn Dừng, lái đò đưa rước học sinh, nói: “Giá 5.000đ/em/ngày dâu phải dễ ăn, còn đưa đón tận nhà, rồi chịu trách nhiệm dọc đường nữa. Chỉ hai anh em Lâm Văn Vũ và Lâm Văn Văn, anh cho biết: Đây là con nhà nghèo, thiệt tình thấy thương. Cha mẹ đi mần mướn hổng có ở nhà, chỉ biết gởi tiền đò cho tui và nhờ trông con giùm nó”. Vậy đó, con cái ham học hành, không nở để con thất học, cha mẹ nghèo cũng bấm bụng, miễn sao nó chịu đến trường là vui.
Năm học 2009-2010, Trường THCS Khánh An dự kiến thu nhận trên 1.000 học sinh, trong đó con em người Việt bên Campuchia chiếm khoảng 40%. Tựu trường, rồi đến trễ sau ngày khai giảng là thực trạng phổ biến; thầy cô giáo cũng chịu khó với các em, không phân biệt nợi biên hay ngoại biên.
Ngoài chính sách chung, chưa có chế độ phụ thêm nào đối với những ngôi trường có đông “học sinh quốc tế” như ở đây. Tuy vậy, các thầy cô vẫn phục vụ, sung sướng thấy các em chăm ngoan, vượt khó học giỏi. Hàng năm, có từ 50 đến 70 em tốt nghiệp THCS và về thị trấn An Phú vào bậc THPT. Hai anh em Nguyễn Văn Hiền và Nguyễn Văn Lành (học người Việt ở Campuchia) giờ đã trưởng thành, thuộc thế hệ đầu tiên của ngôi trường này.
Ông Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Khánh An, rất hãnh diện khoe: “Tôi có đứa cháu Lê Duy Phương ở Pẹc Chạy (Campuchia) đã tốt nghiệp Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh, rồi làm việc ở trên đó luôn. Tên nó bây giờ vẫn còn trong hộ khẩu gia đình, do vợ chồng tôi đứng ra bảo lãnh”.
Buổi chiều tan học, chia tay với Khánh An, chứng kiến cảnh học sinh xuống đò về bên kia biên giới, trông những gương mặt hớn hở hết sức hồn nhiên, chúng tôi thầm thán phục các em và các bậc cha mẹ. Có lẽ, chỉ ở huyện đầu nguồn An Phú, tỉnh An Giang và ngay cả trên tuyến biên giới Tây Nam mới có nét đặc thù riêng biệt này.
Phan Trọng Ân
