Tích hợp STEAM trong môn Âm nhạc: Dạy học như một bản nhạc sống động

Vụ Giáo dục Phổ thông, Bộ GD&ĐT vừa tổ chức Hội nghị tập huấn triển khai nâng cao năng lực dạy học môn Âm nhạc, Mỹ thuật dành cho cán bộ quản lý và giáo viên tiểu học thông qua hoạt động giáo dục STEAM đáp ứng Chương trình GDPT 2018.

Yếu tố nghệ thuật trong bài học STEAM

Bà Trịnh Hoài Thu – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, Bộ GD&ĐT chia sẻ: “Môn Âm nhạc và Mỹ thuật trong Chương trình GDPT 2018 được triển khai dạy học ở cả 3 cấp học. Đây là những môn học có ý nghĩa và vai trò vô cùng quan trọng góp phần hình thành phẩm chất và năng lực cho học sinh, nhất là những năng lực đặc thù như thẩm mỹ để giúp cho học sinh làm quen, nhận biết, hiểu về cái đẹp cũng như biết thưởng thức cái đẹp của nghệ thuật trong cuộc sống, làm phong phú tâm hồn cũng như hướng tới những giá trị giàu tính nhân văn của chân – thiện – mỹ”.

Bộ GD&ĐT đã tổ chức nhiều đợt tập huấn cho giáo viên dạy học các môn Âm nhạc, Mỹ thuật để triển khai có hiệu quả Chương trình GDPT 2018. Tuy nhiên, từ nhu cầu thực tế của giáo viên Âm nhạc và Mỹ thuật, trước thềm năm học 2025 – 2026, Bộ GD&ĐT tổ chức đợt tập huấn có sự tham gia của cán bộ quản lý các trường học để làm rõ vai trò chỉ đạo trong tổ chức các hoạt động STEM/STEAM trong trường học; làm rõ yếu tố nghệ thuật trong bài học STEAM đồng thời hướng dẫn dạy học môn Âm nhạc, Mỹ thuật có sự kết nối với các môn học cũng như hoạt động giáo dục khác ở trong trường tiểu học.

Công ty Việt Thương Music được Vụ Giáo dục Phổ thông tín nhiệm mời phối hợp với chuyên viên của Vụ GDPT biên soạn tài liệu tập huấn “Nâng cao năng lực dạy học môn Âm nhạc cho giáo viên tiểu học thông qua hoạt động giáo dục STEAM ứng chương trình GDPT 2018”. Đây cũng là nội dung Việt Thương Music trực tiếp tham gia tập huấn được tổ chức tại TP Đà Nẵng trong hai ngày 27 – 28/8 vừa qua, với gần 200 cán bộ quản lý và giáo viên âm nhạc đầu ngành của 34 tỉnh thành về tham dự.

Bên cạnh các nội dung tập huấn chung về STEM/STEAM ở bậc Tiểu học, trọng tâm của chương trình tập huấn là chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận về tích hợp STEAM trong môn Âm nhạc và Mỹ thuật ở Tiểu học.

TS Phạm Kim đến từ Việt Thương Music đã chia sẻ tại buổi tập huấn về tích hợp STEAM trong hoạt động hợp xướng và hòa tấu thông qua 3 chuỗi hoạt động trải nghiệm minh họa.

Để học sinh cùng hòa nhịp, cùng tỏa sáng...

Việt Thương Music chia sẻ cùng các thầy cô một số nguyên tắc tổ chức hoạt động để mỗi tiết học không phải là tập hợp rời rạc mà là một bản nhạc lớn hoàn chỉnh. Để lớp học như một bản nhạc, có khởi đầu thú vị, phần giữa được kết nối linh hoạt và phần kết thúc viên mãn thì chu trình dạy học phải đáp ứng được các yêu cầu lãng mạn – tỉ mỉ chính xác và tổng hợp sáng tạo...

Một số bí quyết trong phương pháp, cách thức tổ chức dạy học mà giáo viên có thể áp dụng như Giảng dạy 3D (Trải nghiệm trước – Thảo luận sau – Thực hiện lại) hay Câu lạc bộ 4H: Hearing – Hand – Heart – Head (Nghe – Tay – Tim – Đầu) để học sinh cùng hòa nhịp, cùng tỏa sáng...

Đặc biệt, Việt Thương Music đã chia sẻ cùng thầy cô giáo 6 gợi ý để soạn thảo học liệu trong tích hợp STEAM với môn Âm nhạc: Từ đơn giản đến phức tạp (Simple to Complex); Từ vận động cơ thể đến nhạc cụ (Body to Instrument); Từ đồng ca đến hoà tấu (Unison to Orchestra); Từ bắt chước đến sáng tạo (Imitation to Creation); Từ tai nghe đến kí hiệu (Aural to Written) và Từ trải nghiệm đến khái niệm (Experience to Concept).

Tại buổi tập huấn, gần 200 cán bộ quản lý và giáo viên đã trải nghiệm trên các nhạc cụ: xylophone, metallophone, glockenspiel, sáo recorder, kèn phím, đàn phím điện tử. Một số phần mềm, ứng dụng giáo viên có thể khai thác trong dạy học như MuseScore (ứng dụng soạn nhạc nguồn mở miễn phí), một vài ứng dụng thu âm nguồn mở miễn phí, OBS (phần mềm nguồn mở miễn phí về livestream và thu video)...

Tích hợp STEM trong hoạt động hợp xướng và hòa tấu, giáo viên cần lưu ý về kiến thức sơ lược về âm nhạc học hệ thống; nắm vững các đặc tính vật lý của âm thanh trong âm nhạc (Âm học âm nhạc); Nhạc cụ học (Organology): Hiểu biết về cấu tạo, phân loại và âm thanh của các nhạc cụ, cách phối âm trong dàn nhạc, hệ thống âm thanh biểu diễn và thu âm; Tin học âm nhạc (Music Informatics) / Khoa học máy tính âm nhạc (Computer Music Science): Làm quen với một số ứng dụng cơ bản như MuseScore (kí âm, phối nhạc) và OBS (thu hình); Lý thuyết âm nhạc hệ thống (Systematic Music Theory): Nắm vững các mô hình giai điệu, các kiểu kết cấu hòa thanh, các nguyên tắc phát triển ý nhạc, ứng tấu và biến tấu.

Sau hai ngày tập huấn 27 & 28/8 tại TP Đà Nẵng do Vụ Giáo dục Phổ thông tổ chức, Việt Thương Music tiếp tục xây dựng khóa tập huấn ngắn hạn tại các Sở GD&ĐT nhằm trang bị cho giáo viên những kiến thức và kỹ năng chuyên sâu cần thiết.

Tiến trình tập huấn mỗi nội dung Hợp xướng hòa tấu có tích hợp STEAM sẽ có 4 bước: Hướng dẫn trải nghiệm cụ thể một tiết mẫu; Giải thích các bước trong tiến trình trải nghiệm (lồng ghép một hoặc nhiều lĩnh vực trong STEAM vào hoạt động dạy âm nhạc); Chia nhóm phụ trách hướng dẫn trải nghiệm lại tiết mẫu (linh hoạt sáng tạo) và Đánh giá hiệu quả của mỗi nhóm để các thầy cô rút kinh nghiệm.