Hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo có tính chuyên nghiệp, sáng tạo, giúp người học phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực thông qua việc dạy học, tổ chức, hướng dẫn, tư vấn học tập, rèn luyện và nêu gương cho người học.
Bối cảnh đổi mới giáo dục, yêu cầu mạnh mẽ về sự thay đổi vai trò của giáo viên trong kỷ nguyên AI, sự sản sinh liên tục tri thức mới… khiến việc tự học, tự bồi dưỡng, sẵn sàng thích nghi, luôn đổi mới, đối với nhà giáo càng trở thành đòi hỏi tất yếu.
Trên cơ sở pháp lý, học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ không phải công việc được khuyến khích mà là nhiệm vụ của nhà giáo. Đơn cử, Điều lệ trường tiểu học ghi rõ một trong những nhiệm vụ của giáo viên là “tự học, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực nghề nghiệp; thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng thường xuyên giáo viên theo quy định; trao đổi chia sẻ chuyên môn cùng đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường thông qua các đợt sinh hoạt chuyên môn, tập huấn”.
Dự thảo Luật Nhà giáo đưa hoạt động học tập, bồi dưỡng là một trong các hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo; bên cạnh việc chuẩn bị và tổ chức giảng dạy, giáo dục, đánh giá đối với người học, nghiên cứu khoa học, phục vụ cộng đồng và các hoạt động khác.
Nhìn lại thời gian qua cho thấy, triển khai Chương trình GDPT 2018 là thời điểm hoạt động bồi dưỡng cho nhà giáo được quan tâm hơn bao giờ hết, đặc biệt với sự ra đời của Chương trình ETEP. Lần đầu tiên mô hình bồi dưỡng thường xuyên, liên tục, tại chỗ được đưa ra.
Giáo viên có thể tự học không giới hạn không gian, thời gian với toàn bộ hệ thống tài liệu, học liệu bồi dưỡng, nội dung giảng dạy “gốc” được đưa lên hệ thống học tập trực tuyến (LMS), có sự đồng hành, hỗ trợ của đội ngũ giáo viên cốt cán, giảng viên sư phạm chủ chốt.
Chương trình ETEP đã kết thúc, hoạt động tự học, tự bồi dưỡng vốn sôi nổi dường như đang chùng lại; và yêu cầu tận dụng, phát huy được di sản của Chương trình này (như mô hình, hệ thống tài liệu) cần được thực sự quan tâm.
Có chuyên gia giáo dục nhận định, bên cạnh khóa bồi dưỡng do Bộ/sở GD&ĐT quy định, dường như phần tự học của giáo viên đâu đó bị buông lỏng. Nhiều người trong cuộc cho rằng, các chương trình bồi dưỡng hiện nay đã có những đổi mới, tuy nhiên chưa thực sự đáp ứng đầy đủ nhu cầu của giáo viên. Một số chương trình vẫn mang tính lý thuyết nhiều hơn thực tiễn, chưa theo kịp xu hướng giảng dạy hiện đại...
Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nghề nghiệp, với nhiệt huyết, đam mê, không ít nhà giáo tâm huyết tự xây dựng lên những cộng đồng giáo viên học tập và hiệu quả đạt được vô cùng bất ngờ. Có những cộng đồng lớn mạnh, thu hút hàng chục nghìn giáo viên tham gia.
Đây cũng là kênh giáo viên kết nối, chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi, hỗ trợ lẫn nhau để cùng phát triển chuyên môn. Hiệu quả của cộng đồng học tập cho thấy, khi giáo viên tự nguyện tham gia vì nhu cầu nội tại bản thân thì kết quả sẽ rất khác. Nhu cầu muốn được học tập, hay nói cách khác là động lực xuất phát từ bên trong luôn là yếu tố quan trọng nhất giúp công tác bồi dưỡng giáo viên chuyển biến về chất.
Cùng đó vẫn cần những ngoại lực như chính sách, chế tài, sự khích lệ, khen thưởng, động viên… Tuy nhiên, môi trường tự học quan trọng nhất vẫn là trong mỗi cơ sở giáo dục và người đứng đầu nhà trường sẽ đóng vai trò người thổi lửa và giữ lửa cho đội ngũ trong hành trình phát triển chuyên môn.
