Bộc lộ những tồn tại

Bộ LĐ-TB&XH mới đây có tờ trình gửi Chính phủ, đề nghị xây dựng Luật Việc làm (sửa đổi). Việc xây dựng Luật Việc làm (sửa đổi) nhằm cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 và thể chế hóa chủ trương, đường lối, quan điểm và định hướng xây dựng đất nước trong từng thời kỳ.

Bộ LĐ-TB&XH dự kiến đề xuất xây dựng các nhóm chính sách. Đó là phát triển thị trường lao động đồng bộ, hiện đại, thống nhất, có sự quản lý, kiểm soát, điều tiết của Nhà nước. Cùng với đó là hoàn thiện chính sách BHTN hướng tới là công cụ quản trị thị trường lao động. Đồng thời, phát triển kỹ năng nghề, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy tạo việc làm theo hướng bền vững.

Bộ LĐ-TB&XH nêu thực tế, chính sách tín dụng ưu đãi tạo việc làm chủ yếu thực hiện qua Ngân hàng Chính sách xã hội. Nội dung này chưa quy định cụ thể nhằm huy động tối đa nguồn lực xã hội, thúc đẩy cho vay giải quyết việc làm.

Các quy định cho vay giải quyết việc làm cũng bộc lộ những tồn tại, hạn chế về Quỹ quốc gia về việc làm, nguồn vốn, đối tượng và điều kiện vay không còn phù hợp với thực tiễn. Thiếu quy định khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo và tuyển dụng lao động nông thôn đã qua đào tạo, gắn kết giáo dục nghề nghiệp với việc làm. Nhất là việc làm tại chỗ cho lao động ở khu vực nông thôn.

Đối tượng được Nhà nước hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng chỉ tập trung 5 nhóm đối tượng chính sách, trong khi một số đối tượng khác cũng cần được nghiên cứu, xem xét, bổ sung. Đồng thời, chưa có quy định khung nhằm tạo cơ hội tiếp cận chính sách tín dụng, học nghề cho mọi lao động có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài.

Hiện nay, chưa có quy định về chính sách hỗ trợ chuyển tiếp việc làm và hỗ trợ việc làm cho người cao tuổi. Cùng với đó là chính sách thúc đẩy chính thức hóa việc làm khu vực phi chính thức. Bên cạnh đó, một số chính sách hỗ trợ thanh niên cần được nghiên cứu, bổ sung như vấn đề làm thêm của học sinh, sinh viên. Đồng thời chưa có chính sách hỗ trợ cụ thể tham gia thị trường lao động cho các đối tượng yếu thế, đặc thù.

Ngoài ra, về BHTN, tại Luật Việc làm hiện hành, đối tượng tham gia chưa bao phủ hết các đối tượng có quan hệ lao động. Một số quy định về tham gia BHTN cần được sửa đổi, bổ sung.

Hiện cả nước có 51,6 triệu người lao động. Trong đó, lao động làm công hưởng lương khoảng 25 triệu lao động nhưng chỉ có 16,8 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), 9 triệu lao động chưa tham gia. 35 triệu lao động (2/3 lực lượng lao động cả nước) chưa có thông tin cụ thể nên gặp nhiều khó khăn trong việc hỗ trợ an sinh.

Bộ LĐ-TB&XH nhận định, đối tượng tham gia chưa bao phủ hết các đối tượng có quan hệ lao động. Các chế độ BHTN còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý nhiều đến các chế độ mang tính chủ động, phòng ngừa, hạn chế thất nghiệp. Chế độ hỗ trợ học nghề chủ yếu giải quyết nhu cầu học, chưa chú trọng đào tạo, phát triển hoặc nâng cao trình độ kỹ năng nghề.

Bổ sung điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp

Từ thực tế trên, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất mở rộng đối tượng tham gia BHTN. Sửa đổi, bổ sung quy định đối tượng người lao động bắt buộc tham gia BHTN. Bao gồm người lao động có giao kết hợp đồng làm việc, hợp đồng lao động xác định, không xác định thời hạn hoặc hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên.

Đề xuất sửa đổi, bổ sung điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp theo hướng quy định bổ sung một số trường hợp không được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Cụ thể như người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc hoặc hợp đồng lao động, người lao động bị xử lý kỷ luật buộc thôi việc, người đang hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng.

Sửa đổi quy định về mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định đảm bảo phù hợp với chủ trương bỏ mức lương cơ sở.

Sửa đổi, bổ sung quy định người lao động không được hưởng tiền trợ cấp thất nghiệp và không được bảo lưu thời gian đóng BHTN đối với thời gian bị tạm dừng hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Bên cạnh đó, sửa đổi điều kiện hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động theo hướng bỏ nội dung “gặp khó khăn do suy giảm kinh tế”. Quy định rõ người sử dụng lao động được hỗ trợ khi gặp khó khăn trong trường hợp thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế theo quy định của pháp luật lao động hoặc trong trường hợp thực hiện cam kết chuyển đổi năng lượng.

Sửa đổi, bổ sung quy định về tư vấn, giới thiệu việc làm. Cụ thể là sửa đổi, bổ sung quy định những người đang tham gia BHTN đều được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí. Bổ sung quy định về kinh phí thực hiện tư vấn, giới thiệu việc làm được xác định trên cơ sở số lượt người được tư vấn, giới thiệu việc làm và giá dịch vụ công theo quy định của pháp luật về giá.